دانشگاه علوم انتظامی

دانشکده انتظامی

 

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته پیشگیری

موضوع:

بررسی آثار انعکاس اخبار جنایی در مطبوعات

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

تحقیق و بررسی در اطراف اثر مطبوعات که اهمیت آن به هیچ وجه بر کسی پوشیده نیست از دیر زمان نظر جرم شناسان روانشناسان و نویسندگان را به خود جلب کرده و باعث شده تا هر کس برحسب عقیده و مطالعات خود نظراتی را ابراز کند و از آن به صورتی بحث نماید. لذا با عنایت به دغدغه خاطر قدیمی نویسنده مبنی بر تبعات انعکاس اخبار جنایی در مطبوعات موضوع فوق انتخاب شد و هدف اصلی این تحقیق آگاهی از آثار انعکاس اخبار جنایی در مطبوعات می باشد که در جامعه آماری افراد بالای 15 سال مناطق 22 گانه تهران بزرگ مورد مطالعه قرار گرفته و حجم نمونه 384 نفر بر اساس جدول اچ.اس.بولا محاسبه شده است و روش نمونه گیری مورد استفاده خوشه ای تصادفی است و روش تحقیق از نظر ماهیت توصیفی از نوع پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است.

در این راستا پنج فرضیه مطرح و مورد ارزیابی قرار گرفت و براساس اطلاعات بدست آمده چهار فرضیه اثبات و یکی از فرضیه ها رد گردید که نتیجه نهایی به شرح ذیل می باشد:

بین ویژگی های فردی مخاطبان، میزان مطالعه اخبار جنایی،نوع روزنامه مورد مطالعه، با تاثیرپذیری آنان از انعکاس اخبار جنایی رابطه معناداری وجود دارد. اما بین نوع هدف مخاطبان از مطالعه اخبار جنایی و تاثیرپذیری آنان از انعکاس اخبار جنایی رابطه معناداری وجود ندارد.

واژگان کلیدی:

رسانه – مطبوعات – پوشش رسانه جرم – مخاطب – ویژگیهای فردی – کارکرد.

 

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات طرح

مقدمه……………………………………………………………………………………………………             12

بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………              14

اهمیت و ضرورت موضوع………………………………………………………………………..             16

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………          17

سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………….                 18

فرضیه هاب تحقیق …………………………………………………………………………………               18

تعریف مفهومی وعملیاتی واژه ها ………………………………………………………….                 18

*فصل دوم: مبانی نظری

مقدمه …………………………………………………………………………………………………                 20

بخش اول: اخبار جنایی………………………………………………………………………….                  21

مفهوم جرم و جنایت……………………………………………………………………………                   21

کارکردهای رسانه های جمعی …………………………………………………………..                      21

مفهوم و ماهیت خبر …………………………………………………………………………..                    23         

اخبار و تاثیر گذاری آن…………………………………………………………………….                       24

معیارهای گزینش اخبار جنایی……………………………………………………….                         27 

بخش دوم:فرایند تاثیرگذاری رسانه ها

گونه شناسی نظریه های تاثیر رسانه ای………………………………………..                              31

نظریه گلوله……………………………………………………………………………….                           32

الگوی اثرهای محدود………………………………………………………………….                           33

نظریه کاشت ………………………………………………………………………………                         34

مک لوهان و جبرگرایی رسانه ای …………………………………………………….                        36

مارپیچ سکوت ………………………………………………………………………………..                     38

نظریه برجسته سازی ……………………………………………………………………..                         39

نظریه شکاف آگاهی …………………………………………………………………..                            40

نظریه های ترکیبی ……………………………………………………………………                              40

رویکرد های نظری به جرم و رسانه …………………………………………..                                44

بخش سوم:انعکاس اخبار جنایی در مطبوعات

 

نقش مطبوعات ………………………………………………………………………..                                 45

معیار ها و انگیزه های طرفداران انعکاس اخبار جنایی……………………..                            45

واقع گرایی …………………………………………………………………………………                         46

 منع وترس ………………………………………………………………………………….                         46

اطلاع رسانی در نتیجه افزایش یافتن سطح هوشیاری …………………………..                         50

آزادی مطبوعات و حق نظارت افکار عمومی بر کلیه حوادث ………………….                       51

 نتیجه گیری نهایی و نظریات طرفداران انتشار اخبار جنایی ……………….                           51

معیارها و انگیزه های مخالفین انعکاس اخبار جنایی در مطبوعات ………………                       55

 ادبیات جرم و جنایت “سیاه” ………………………………………………………………                    56

تلقین وتقلید …………………………………………………………………………………………..                 57

 آموزش شیوه ها ……………………………………………………………………………………..                63

تشدید احساس ناامنی در افکار عمومی ………………………………………………………                 65

 قهرمان پروری و ایجاد حس شهرت طلبی …………………………………………………                 67

 عادی جلوه دادن جنایت و بی تفاوتی افراد نسبت به آن ……………………………..                 69

 اختلال در امر دادرسی و تاثیر بر رای دادگاه …………………………………………..                  70

تاثیرات منفی اخبار جنایی بر روی کودکان و نوجوانان و جوانان ……………….               71

 جمع بندی نظرات مخالفان انتشار اخبار جنایی …………………………………….                 73

پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………….                 74

مدل تحلیلی تحقیق………………………………………………………………………….                  76

*فصل سوم: روش شناسی تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………….                         78

 روش تحقیق …………………………………………………………………………………..                78

 جامعه آماری ……………………………………………………………………………………              78

 حجم نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………….             78

 ابزار جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………..               79

روایی پرسشنامه  ………………………………………………………………………………………           79    

 پایایی پرسشنامه  ………………………………………………………………………………….              79          

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………….              80

*فصل چهارم:تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه ……………………………………………………………………………………….                       82

 ویژگیهای جمعیت شناسی نمونه …………………………………………………………..                83

تجزیه و تحلیل سوالات پرسشنامه……………………………………………………………….            88

 آزمون فرضیات …………………………………………………………………………………….            112

*فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری                                 

بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………..              122   

پیشنهادها ………………………………………………………………………………………….                125

فهرست منابع و مأخذ …………………………………………………………………………                 127

  

فصل اول: کلیات

 

مقدمه

انسان موجودی اجتماعی است و برای برآوردن نیازهایش با همنوعان خویش ارتباط برقرار می کند. این نیاز موجب تشکیل جامعه می شود و ساختارهای مختلف افتصادی،فرهنگی و سیاسی را ایجاد،گسترش و پیچیدگی روابط انسانها را به دنبال دارد و در این میان نقش رسانه ها جهت آسان نمودن این ارتباط بسیار اهمیت دارد به طوری که وجود رسانه های گروهی و جمعی را در صحنه مناسبات اجتماعی انسان ها امری اجتناب ناپذیر نموده است.بسیاری از دانش پژوهان،متفکران و مصلحان اجتماعی عصر حاضر را با نام های متفاوتی چون«عصر تکنیک»،«عصر ارتباطات»،«دهکده جهانی»،«رهبری از راه دور» نامیده اند. البته رهبری از راه دور نه تنها در مورد ماهواره و فضاپیما صادق است بلکه هدایت از مسافت دور به وسیله رسانه های گروهی در مورد انسان نیز صدق می کند. زیرا تا قرن بیستم رهبری و ارشاد انسان  رویارو و براساس ارتباط چهره به چهره بود در صورتی که در عصر حاضر ارتباط یک طرفه و از راه دور صورت می گیرد به طوری که بین شنوده و گوینده یا بهتر گوییم بین موثر و متاثر به طور نسبی فاصله زیادی وجود دارد برخی معتقدند که رسانه های گروهی دارای چنین قدرتی هستند که با نسل های پیشین بسیار متفاوت است.

لازرسفلد[1] و مرتن²  در تشریح این عقاید متفکران می نویسند”وسایل ارتباط جمعی ابزاری بس نیرومندند که می توان از آن در راه خیر،شر با تاثیری شگرف سود برد و چنانچه کنترل مطلوب وجود نداشته باشد امکان استفاده از این وسایل در راه شر بیشتر از خیر است.(هدایت ا…،1372،203)

امروزه در میان رسانه ها اثرات منفی مطبوعات به شدت رسانه های دیگر چون تلویزیون،ویدئو وماهواره نیست.اما نباید از اثرات مخرب آن غافل شد.داستانهای مربوط به خونریزی،آدم کشی،انتقام،شرارت،شقاوت از عهد باستان تاکنون در بسیاری از جوامع بشری رایج بوده و گاهی به صورت حماسه های ملی و مردمی سینه به سینه گشته به دست نسل معاصر رسیده است.از داستانهای خشم ژوپیتر گرفته تا داستانهای قوم یهود ورستم دستان به صورتهای گوناگونی،پرخاشگری،مبارزه جویی،دفاع از حرم و حریم منعکس شده است ولی هرگز در تاریخ از برکت صنعت چاپ و تصویر داستانهای خونریزی و شقاوت تا به این حد همه جا گیر نبوده است.(شیخاوندی،402،1384)

در عصر حاضر همه روزه اخبار مربوط به جرم و جنایت و جنگ، در مطبوعات اغلب کشورها از آن جمله ایران منعکس می شود و برخی اوقات خبر آن از مرزها گذشته و جنبه جهانی پیدا می کند. تنظیم کنندگان صفحات روزنامه هاو مجلات عامیانه می کوشند تا حادترین و خشن ترین جنایتها را با طول و تفسیر منتشر سازند وبه همین خاطر اثرات منفی انعکاس اینگونه اخبار از دیر باز دغدغه خاطر بسیاری از دانشمندان را موجب شده و هر کس بر حسب عقیده و مطالعات خود نظراتی را ابراز داشته و از آن به صورتی بحث نموده است. این پژوهش به بررسی و ارزیابی جنبه های مثبت و منفی انعکاس این اخبار از دیدگاههای مختلف پرداخته و با روش پیمایشی در پی آن می باشد که اثر مطبوعات را با توجه به جنبه ذکر شده بر رفتارهای بزهکارانه و نابهنجار مورد بررسی قرار دهد.

  

بیان مسئله

بررسی ها نشان می دهد که صفحات حوادث، یکی از پرخواننده ترین صفحات روزنامه هاست.موفقیت بسیاری از روزنامه های سراسری،هفته نامه ها و مجلات،به دلیل توجه خاص به انعکاس اخبار حوادث و پاسخگویی به این نیاز مخاطبان بوده است.مطالعات انجام شده حاکی از آن است که اخبار جنایی حداقل 4 درصد و حداکثر 28 درصد و به طور متوسط7 درصد از مطالب روزنامه ها را تشکیل می دهد. این نسبت در مورد رسانه های دیداری و شنیداری درصد متفاوتی بین 10 تا 13 را براساس دروه های زمانی و محیط های جغرافیایی مختلف به خود اختصاص داده است(فرجیها،1385،58)

هنگامی که مجرم یا جنایتکار مرتکب جنایتی می شود که منطبق با روشهای ارائه شده رسانه های جمعی است، به طور طبیعی این سوال در مغز زنده می شود که آیا رسانه ها مشوق این امر بودند؟ در رسانه و به خصوص در بین مخاطبان صفحه حوادث مطبوعات چرا مطالعه و پیگیری اخبار جنایی از جاذبه زیادی برخوردار است؟ کدام گروه از خوانندگان مطبوعات،علاقه و گرایش،بیشتری به مطالعه دارند؟خوانندگان اخبار حوادث چه نوع موضوعاتی را بیشتر مطالعه می کنند؟در مطالعه اخبار جنایی بیشتر به چه جنبه های از جرم(انگیزه ها،چگونگی انجام،نتایج عواقب)توجه دارند؟ مطالعه اخبار جرایم چه احساسی را در خوانندگان بر می انگیزد؟ این ها پرسش های است که درباره آن ها اطلاعات زیادی موجود نیست و شاید تاکنون در جامعه ما بررسی و پژوهش ویژه ای پیرامون آن صورت نگرفته است.آنچه بدیهی می نماید علاقه و گرایش زیاد در بین روزنامه خوانها به مطالعه اخبار جرایم است.

رسانه با انعکاس اخبار مربوط به پدیده های جنایی نگرش خاصی را به مردم تحمیل می کنند و چگونگی قضاوت و داوری آنان درباره جرم و عدالت کیفری را سامان می دهند. این ابزارهای ارتباطی به سادگی می توانند از موضوعی کم اهمیت سوژه ای بسیار مهم بسازند و افکار عمومی را نسبت به پدیده ای خاص حساس کنند و یا برعکس از حادثه ای مهم خبری خنثی و کم اهمیت بسازند. رسانه های گروهی به دلیل برخورداری از این ظرفیت یکی از ابزارهای موثر برای کنترل نهادها و جریان های قدرتمند و با نفوذ تلقی می شوند.خبرنگاران دبیران سرویس خبری روزنامه ها و مدیران مسئول تنظیم خبر و گزارش،با انتخاب موضوع و چگونگی انتقال این اطلاعات به مردم،نقش موثری در تعیین محدوده جرم و انحراف بازی می کنند. آن ها با انتخاب حوادث جنایی و نحوه انعکاس آن در واقع محدوده رفتاری مجاز را تعریف و معیارهایی را در این زمینه به جامعه ارائه می کنند.بدین ترتیب رسانه ها از یک سو توانایی تشدید احساس ناامنی،ترویج بزهکاری و تشویق افراد مستعد ارتکاب جرم را دارند و از سوی دیگر با ایفای نقش اطلاع رسانی مسئولانه و ترویج الگوی زندگی سالم می توانند در کاهش وقوع جرم و تامین احساس امنیت موثر باشند.برخی معتقدند که رسالت رسانه ها آگاهی بخشی و اطلاع رسانی است و رسانه های عمومی نباید خود را قیّم مردم بدانند و مطابق میل خود به انتشار اخبار بپردازند.این رویکرد که به روزنامه نگاری حرفه ای نگاهی سوداگرایانه دارد با انتخاب سوژه هایی که بیشتر باعث جذب مخاطب می شوند به ارضای حس کنجکاوی خواننده توجهی خاص نشان می دهد. در این وضعیت منافع و مصالح اجتماعی از جمله کارکرد پیشگیرانه رسانه ها در اولویت های بعدی قرار می گیرد. دیدگاه دیگری که در زمینه بازتاب رسانه ای جرم دارد دیدگاه سلبی است که معتقد است رسانه های دیداری،شنیداری و نوشتاری با انعکاس اخبار و رویدادهای جنایی قبح و زشتی رفتارهای مجرمانه را در جامعه از بین می برند و وقوع جرم را امری عادی و طبیعی نشان می دهند.در این شرایط اجتماع پس از مدتی به این زشتی ها عادت می کند و زمینه سقوط ارزش های اجتماعی و هنجارهای زندگی سالم فراهم می شود.برخی از طرفداران این دیدگاه به عدم انتشار اخبار جنایی در رسانه ها به طور مطلق معتقدند و برخی دیگر به پوشش خبری حوادث جنایی به طور محتاطانه باور دارند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 114

|

امتیاز مطلب : 4

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه مازندران

دانشکده  علوم انسانی و اجتماعی

 

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی گرایش پژوهشگری

 

موضوع:

بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی (مطالعه موردی: استان کردستان)

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده:

امروزه، تهدیدات زیست محیطی در مرکز مهمترین پرسش­های وجدان انسان قرن بیست و یکم قرار دارد. این پرسش­ها افکار عمومی جهان را به طرز نگران کننده­ای به خود معطوف کرده و حساسیت شدیدی نسبت به محیط زیست در سطح جهانی به وجود آورده است. هیچ کس نمی­تواند این ادعا را بکند که پیدایش مواد آلوده کننده بر روی کره خاکی ما نتیجه برخی دگرگونی­های طبیعی و مستقل از اراده انسان است. اشتباهاتی که در افکار، نگرش و رفتار انسان در نتیجه فعالیت­های خود بر روی زمین مرتکب شده است، یکی از علت­های اصلی خساراتی است که محیط زیست متحمل آن گردیده است.

هدف اصلی این پژوهش، سنجش رفتار زیست محیطی و شناخت تاثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی می­باشد. به عبارت دیگر، هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که آیا با افزایش و یا کاهش سرمایه اجتماعی، در رفتارهای زیست محیطی تغییری به وجود می­آید یا خیر؟ روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایش است. نمونه آماری شامل 440 نفر از افراد بالای 18 سال ساکن در مناطق شهری استان کردستان بوده که با روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله انتخاب شده­اند.ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده است. علاوه براین، متناسب با دو وجه موضوع تحقیق و سؤالاتی که در مطالعه و بررسی حاضر مهم بوده‌اند، نظریه‌های مربوطه، ارائه و بررسی شدند. برای آنکه تحقیق حاضر انجام گیرد از نظریه­های روبرت پاتنام (در مورد سرمایه اجتماعی) ودانلپ و ون­لیر(در مورد پارادایم جدید زیست محیطی)  به عنوان چارچوب نظری مورد استفاده قرار گرفته بود.

نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد که با وجود شرایط نامناسب و امکانات محدود زیست محیطی در استان کردستان رفتارهای مسئولانه زیست محیطی افراد مورد مطالعه در حد بالایی بوده­ است. علاوه بر این، یافته­ها حاکی از در حد نزدیک به متوسط بودن سرمایه اجتماعی افراد مورد مطالعه است. همچنین، نتایج تحقیقی حاضر نشان می­دهد که از یک سو، بین شهر، جنسیت، وضعیت اشتغال و طبقه ذهنی با رفتار مسئولانه زیست محیطی افراد رابطه وجو ندارد و از سوی دیگر، بین سن، وضعیت تاهل، نگرش زیست محیطی، آگاهی زیست محیطی، سرمایه اجتماعی و تحصیلات و رفتار زیست محیطی افراد رابطه وجود دارد.

در خاتمه، به دلایل احتمالی کم بودن میزان سرمایه اجتماعی، وجود رابط معکوس بین تحصیلات و رفتارهای زیست محیطی و عدم رابطه بین تحصیلات و نگرش زیست محیطی پرداخته شد. براین اساس، از جمله دلایل احتمالی کم بودن سرمایه اجتماعی مردم استان کردستان اولاً، ضعف رابطه دولت با نیروهای اجتماعی، ثانیاً، عدم توانایی جامعه در تامین حقوق افراد و نهایتاً، فقدان امنیت می­باشد. همچنین، به علت جدید بودن آموزش محیط زیست در ایران و فقدان محتوا و کیفیت مناسب برای آموزش محیط زیست در نظام آموزشی ایران، اولاً، دانش زیست محیطی در سطح پایینی بوده و ثانیاً، نمی­توان از کسانی که دارای تحصیلات بالای هستند، انتظار داشت که رفتارهای مسئولانه­ای نسبت به محیط زیست داشته باشند.

 

واژه‌های کلیدی: رفتارهای زیست محیطی، سرمایه اجتماعی، دانش زیست محیطی، نگرش زیست محیطی، تحصیلات.

 

فهرست مطالب

عنوان

صفحه

فهرست جداول- ز‌

فهرست نمودارها ص‌

فصل اول کلیات

بیان مسئله: 2

ضرورت و اهمیت موضوع: 7

اهداف پژوهش: 9

سؤالات اساسی تحقیق: 10

فصل دوم پیشینه تاریخی وتجربی تحقیق

مقدمه 12

پیشینه تاریخی- 12

رفتارهای زیست محیطی- 12

وضعیت محیط زیست– 13

تاریخچه اجلاس و کنفرانس­های زیست محیطی- 14

 تاریخچه و تعاریف مفهوم سرمایه اجتماعی: 17

پیشینه تحقیق: 21

الف- تحقیقات داخلی: 21

ب- تحقیقات خارجی: 24

جمع­بندی- 28

فصل سوم پیشینه نظری و چارچوب نظری

مقدمه 31

رفتار زیست محیطی- 31

نگرش جدید نسبت به محیط زیست: 35

سرمایه اجتماعی- 37

پیر بوردیو: 39

جیمز کلمن: 41

فرانسیس فوکویاما: 43

روبرت پاتنام: 44

الف- شبکه­های مشارکت اجتماعی: 46

ب- هنجارهای اجتماعی: 47

ج- اعتماد اجتماعی: 49

جمع­بندی: 51

چارچوب نظری: 52

فرضیات تحقیق: 53

فرضیه اصلی پژوهش: 53

فرضیات فرعی پژوهش: 53

مدل تحقیق: 54

فصل چهارم روش تحقیق

مقدمه: 57

روش شناسی تحقیق: 57

جامعه آماری: 58

واحد تحلیل- 58

شیوه نمونه­گیری : 58

تعیین حجم نمونه: 59

سنجش و اندازه­گیری مفاهیم- 60

تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم- 60

 ویژگی­های فردی پاسخگویان- 61

پایگاه اجتماعی- اقتصادی- 62

 رفتارهای زیست محیطی- 62

 سرمایه اجتماعی- 64

 شبکه­های مشارکت اجتماعی: 64

هنجارهای اجتماعی: 66

    اعتماد اجتماعی- 67

آگاهی زیست محیطی: 70

 نگرش زیست محیطی: 71

ابزار تحقیق- 72

اعتبار و پایایی ابزار سنجش– 72

اعتبار تحقیق- 72

پایایی تحقیق- 73

جمع­بندی: 73

 

فصل پنجم یافته­های پژوهش

مقدمه 76

بخش اول: توصیف داده­ها

مقدمه 78

5.1.1 متغیرهای زمینه­ای- 78

1- توزیع پاسخگویان بر حسب شهر- 78

2-توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت– 79

3- توزیع پاسخگویان بر حسب سن- 79

4- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل- 80

5- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال- 80

6- وضعیت طبقه ذهنی پاسخگویان- 81

7- وضعیت تحصیلات پاسخگویان- 82

5.1.2 متغیر موقعیتی- ساختاری- 82

5.1.3 متغیر وابسته (رفتارهای زیست محیطی) 83

1- مصرف بهینه گاز 83

2- مصرف بهینه برق- 85

3- مصرف بهینه آب– 86

4- استفاده از تولیدات دارای استاندارد زیست محیطی- 87

5- حفاظت از منابع طبیعی- 88

6- استفاده از وسایل بازیافتی- 90

7- وضعیت رفتارهای زیست محیطی- 91

5.1.4 متغیرهای مستقل- 93

1- سرمایه اجتماعی- 93

الف-شبکه­های اجتماعی- 93

1. شبکه­های رسمی- 93
2. شبکه­های غیر رسمی- 94
3. وضعیت شبکه­های اجتماعی- 95

ب- هنجارهای اجتماعی- 97

1. هنجارهای فردی- 97
2. هنجارهای جمعی- 98
3. وضعیت هنجارهای اجتماعی- 100

ج- اعتماد اجتماعی- 101

1. اعتماد بین شخصی- 101
2. اعتماد تعمیم یافته 102
3. اعتماد نهادی- 103
4. وضعیت اعتماد اجتماعی- 105

د- وضعیت سرمایه اجتماعی- 106

2- آگاهی زیست محیطی- 108

الف- آگاهی خاص زیست محیطی- 108

ب- آگاهی عام زیست محیطی- 109

ج- وضعیت آگاهی زیست محیطی- 109

3- وضعیت نگرش زیست محیطی- 111

بخش دوم: تحلیل داده­ها

مقدمه: 113

5-2-1- مقایسه تفاوتهای بین متغیرهای زمینه­ای و رفتارهای زیست محیطی- 114

5-2-2- آزمون فرضیه­ها 120

5-2-3- تحلیل رگرسیون خطی ساده (دو متغیره) 128

5-2-4- تحلیل رگرسیون چند متغیره 130

5-2-5- تحلیل مسیر (آزمون مدل تحلیلی) 132

جمع بندی- 133

فصل ششم: بحث نتیجه­گیری

6-1- بحث و نتیجه­گیری- 137

6-2- محدودیت­های تحقیق- 140

6-3- پیشنهادات تحقیق- 140

ضمایم

 نمودار ماتریس روابط خطی- 144

 پرسشنامه 145

 منابع و ماخذ- 151

فهرست جداول

عنوان

صفحه

(جدول شماره 1-2): تاریخچه کاربرد مفهوم سرمایه اجتماعی- 18

(جدول شماره 1-4): فرآیند شاخص­سازی مشخصات فردی- 61

(جدول شماره 2-4): فرآیند شاخص سازی متغیر ساختاری- موقعیتی- 62

(جدول شماره 3-4): فرآیند شاخص سازی متغیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی- 62

(جدول شماره 4-4): فرآیند شاخص­سازی رفتارهای زیست محیطی- 63

(جدول شماره 5-4): فرآیند شاخص­سازی شبکه­های اجتماعی رسمی- 65

(جدول شماره6-4): فرآیند شاخص­سازی میزان شرکت در فعالیت­های جمعی- 66

(جدول شماره 7-4): فرآیند شاخص­سازی شبکه دوستان و همسایگان 66

(جدول شماره 8-4): فرآیند شاخص­سازی هنجارهای فردی- 67

(جدول شماره 9-4): فرآیند شاخص­سازی هنجارهای جمعی- 67

(جدول شماره 10-4): فرآیند شاخص­سازی اعتماد بین شخصی- 68

(جدول شماره 11-4): فرآیند شاخص­سازی اعتماد تعمیم­یافته 68

(جدول شماره 12-4): فرآیند شاخص­سازی اعتماد نهادی- 69

(جدول شماره 13-4): فرآیند شاخص­سازی سرمایه اجتماعی- 69

(جدول شماره 16-4): ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیر وابسته و متغیرهای مستقل تحقیق- 73

(جدول شماره 1-5): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شهر 78

(جدول شماره 2-5): توزیع فراوانی بر حسب جنسیت- 79

(جدول شماره 3-5): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن- 79

(جدول شماره 4-5): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل- 80

(جدول شماره 5-5): توزیع فراوانی پاسخگویانر بر حسب وضعیت اشتغال 80

(جدول شماره 6-5): وضعیت طبقه ذهنی پاسخگویان 81

(جدول شماره 7-5): وضعیت تحصیلات پاسخگویان 82

(جدول شماره 8-5): وضعیت متغیرهای موقعیتی- ساختاری- 83

(جدول شماره 9-5): وضعیت مصرف بهینه گاز 83

(جدول شماره 10-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های مصرف بهینه گاز 84

(جدول شماره 11-5): وضعیت مصرف بهینه برق- 85

(جدول شماره 12-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های مصرف برق- 85

(جدول شماره 13-5): وضعیت مصرف آب- 86

(جدول شماره 14-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های مصرف بهینه آب- 87

(جدول شماره 15-5): وضعیت استفاده از تولیدات دارای استاندارد زیست محیطی- 87

(جدول شماره 16-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های استفاده از تولیدات دارای استاندارد زیست محیطی  88

(جدول شماره 17-5): وضعیت حفاظت از منابع طبیعی- 89

(جدول شماره 18-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های حفاظت از منابع طبیعی- 89

(جدول شماره 19-5): وضعیت استفاده از وسایل بازیافتی- 90

(جدول شماره 20-5): وضیت پراکندگی پاسخها بر حسب استفاده از وسایل بازیافتی- 90

(جدول شماره 21-5): وضعیت رفتارهای زیست محیطی- 91

(جدول شماره 22-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب مولفه­های رفتارهای زیست محیطی- 92

(جدول شماره 23-5): وضعیت گستردگی شبکههای رسمی- 93

(جدول شماره 24-5): وضعیت پاسخها بر حسب گویه­های شبکه­های رسمی- 94

(جدول شماره 25-5): وضعیت گستردگی شبکه­های غیر رسمی- 94

(جدول شماره 26-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های شبکه­های غیر رسمی- 95

(جدول شماره 27-5): وضعیت گستردگی شبکه­های اجتماعی- 96

(جدول شماره 28-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب مولفه­های شبکه­های اجتماعی- 96

(جدول شماره 29-5): وضعیت هنجارهای فردی- 97

(جدول شماره 30-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های هنجار فردی- 98

(جدول شماره 31-5): وضعیت هنجارهای جمعی- 98

(جدول شماره 32-5): وضعیت پراکندگی پاسخها را بر حسب گویه­های هنجارهای جمعی- 99

(جدول شماره 33-5): وضعیت هنجارهای اجتماعی- 100

(جدول شماره 34-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب مولفه­های هنجارهای اجتماعی- 100

(جدول شماره 35-5): وضعیت اعتماد بین شخصی پاسخگویان 101

(جدول شماره 36-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های اعتماد بین شخصی- 102

(جدول شماره 37-5): وضعیت اعتماد تعمیم یافته پاسخگویان 102

(جدول شماره 38-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های اعتماد تعمیم یافته 103

(جدول شماره 39-5): وضعیت اعتماد نهادی پاسخگویان 104

(جدول شماره 40-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب گویه­های اعتماد نهادی- 104

(جدول شماره 41-5): وضعیت اعتماد اجتماعی پاسخگویان 105

(جدول شماره 42-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب مولفه­های اعتماد اجتماعی- 105

(جدول شماره 43-5): وضعیت سرمایه اجتماعی پاسخگویان 106

(جدول شماره 44-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب ابعاد سرمایه اجتماعی- 107

(جدول شماره 45-5): وضعیت آگاهی خاص زیست محیطی پاسخگویان 108

(جدول شماره 46-5): وضعیت آگاهی زیست محیطی عام 109

(جدول شماره 47-5): وضعیت آگاهیهای زیست محیطی پاسخگویان 110

(جدول شماره 48-5): وضعیت پراکندگی پاسخها بر حسب ابعاد آگاهی زیست محیطی- 110

(جدول شماره 49-5): وضعیت نگرش زیست محیطی پاسخگویان 111

(جدول شماره 50-5): مقایسه میزان رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان بر حسب شهر محل سکونت- 115

(جدول شماره 51-5): مقایسه میزان رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان بر حسب جنسیت- 116

(جدول شماره 52-5): مقایسه میزان رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان بر حسب جنسیت- 117

(جدول شماره 53-5): مقایسه میزان رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل- 118

(جدول شماره 54-5): مقایسه میزان رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال 119

(جدول شماره 55-5): ضریب اسپیرمن رفتارهای زیست محیطی پاسخگویان و طبقه ذهنی- 120

(جدول شماره 56-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون نگرش زیست محیطی و رفتار زیست محیطی- 120

(جدول شماره 57-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون آگاهی زیست محیطی و رفتار زیست محیطی- 121

(جدول شماره 58-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون سرمایه اجتماعی و رفتار زیست محیطی- 122

(جدول شماره 59-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون تحصیلات و رفتار زیست محیطی- 123

(جدول شماره 60-5): ضریب همبستگی پیرسون نگرش زیست محیطی و آگاهی زیست محیطی- 124

(جدول شماره 61-5): ضریب همبستگی پیرسون نگرش زیست محیطی و سرمایه اجتماعی- 125

(جدول شماره 62-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون تحصیلات و نگرش زیست محیطی- 125

(جدول شماره 63-5): ضریب همبستگی پیرسون آگاهی زیست محیطی و سرمایه اجتماعی- 126

(جدول شماره 64-5): آزمون ضریب همبستگی پیرسون تحصیلات و آگاهی زیست محیطی- 127

(جدول شماره 65-5): ضریب همبستگی پیرسون سرمایه اجتماعی و تحصیلات- 128

(جدول شماره 66-5): ضرایب رگرسیونی ساده رفتارهای زیست محیطی- 129

(جدول شماره 67-5): مدل رگرسیونی گام به گام متغیرهای مستقل برای تبیین رفتارهای زیست محیطی- 131

(جدول شماره 68-5): ضرایب تاثیر مدل نهایی رگرسیون متغیرهای مستقل تبیین کننده رفتارهای زیست محیطی- 131

(جدول شماره 69-5): اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرهای مستقل بر رفتارهای زیست محیطی در مدل تحلیلی- 133

 

فهرست نمودارها

عنوان

صفحه

(نمودار شماره 1-3): مدل تحلیلی- 55

(نمودار شماره 1-5): مقایسه میانگین مولفه­های رفتارهای زیست محیطی- 92

(نمودار شماره 2-5): مقایسه میانگین مولفه­های شبکه­های اجتماعی- 97

(نمودار شماره 3-5): مقایسه میانگین مولفه­های هنجارهای اجتماعی- 101

(نمودار شماره 4-5): مقایسه میانگین مولفه­های اعتماد اجتماعی- 106

(نمودار شماره 5-5): مقایسه میانگین ابعاد سرمایه اجتماعی- 107

(نمودار شماره 6-5): مقایسه میانگین ابعاد آگاهی زیست محیطی- 111

(نمودار شماره 7-5): توزیع گرافیکی رفتارهای زیست محیطی- 114

(نمودار شماره 8-5): مدل تجربی تحقیق- 132

 نمودار ماتریس روابط خطی- 144

 

 

فصل اول کلیات

بیان مسئله:

اگر چه مدتهاست بشر متوجه­ی اهمیت محیط زیست در زندگی خود شده است (فیروزی، 1384 :10)، اما امروزه، تهدیدات زیست محیطی در مرکز مهمترین پرسش­های وجدان انسان قرن بیست و یکم قرار دارد. این پرسش­ها افکار عمومی جهان را به طرز نگران کننده­ای به خود معطوف کرده و حساسیت شدیدی نسبت به محیط زیست در سطح جهانی به وجود آورده است.

جامعه­شناسان، زیست­شناسان، صاحبان صنایع، سیاستمداران، اکولوژیست­ها، اقتصاددانان، هر کدام علت تهدیدات زیست محیطی را از دیدگاه خود توضیح می­دهند (نگاه کنید به کامونر[1]، 1382: 10-3)، اما نقطه اشتراک­شان این است که بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع، آلوده سازی محیط و… نتیجه فعالیت­های انسان است.

ازدیاد جمعیت، فراوانی محصولات مصرفی، بالا رفتن سطح زندگی و افزایش تقاضای مردم، پیشرفت تکنولوژی، ضعف ارگان­های اجرایی حکومت­ها در اجرای برنامه­ها و پروژه­های اکولوژیکی حمایت از محیط زیست، استفاده بهره­جویانه و غیر اصولی از محیط طبیعی توسط سرمایه­داران (همان) و در نهایت کنش­های غیر مسئولانه انسان، نتایج ناگوار و خسارات نامطلوبی را به بار آورده و روز به روز این نتایج و خسارت­ها حادتر می­شود که از جمله می­توان به تخریب محیط زیست و اراضی کشاورزی، گرم شدن زمین، آلودگی هوا، آب، خاک، کاهش منابع طبیعی و نابودی جنگل­ها و مراتع، کاهش منابع تولید انرژی و بروز انواع بیماری­ها اشاره کرد.  بدین ترتیب، انسان با رفتارهایی که در قبال محیط زیست انجام می­دهد و تغییراتی که در محیط ایجاد می­کند، از قبیل تخریب جنگل برای ایجاد جاده و سد سازی، تغییر مسیر رودخانه، ریختن زباله در محیط طبیعی، مصرف انرژی زیاد، استفاد بیش از حد از منابع طبیعی و … –عمداً یا سهواً- به تخریب محیط زیست می­پردازد و محیط زیست را با تهدیدی نگران کننده مواجه می­کند. این تهدید ممکن است به قیمت پایان زندگی انسان بر روی کره زمین تمام ­شود.

بروز مسائل و مشکلات زیست محیطی موجب طرح این پرسش شده است که آیا محیط زیست می­تواند در برابر ادامه رفتار فعلی انسان­ دوام بیاورد؟ هر روز بر این آگاهی  افزوده می شود که نمی­توان همانند گذشته به مصرف منابع طبیعی جهان ادامه داد و نشانه­های تنگناهای زیست محیطی در سطح جهان آشکار شده است(عابدی سروستانی و دیگران، 1386: 59). اگرچه ارائه آمار و اطلاعات پیرامون وضعیت محیط زیست لازم است، اما بیش از این که به اطلاعات علمی درباره خسارات وارد شده به زمین نیاز باشد، به توافقی درباره چگونگی رفتار نسبت به این سیاره نیاز است. در این شرایط، انسان باید به این پرسش نیز پاسخ گوید، هنگامی که افراد خواهان به حداکثر رساندن سود خود هستند، چگونه می توان از بهره برداری بیش از حد و تخریب منابع طبیعی جلوگیری کرد؟ در واقع، چالش موجود، چگونه زندگی کردن بر روی زمین نیست، بلکه قبولاندن چرایی این چگونه زندگی کردن به افراد است (همان: 60).

وجود مسائل و مشکلات زیست محیطی سبب شد که عده­ی  زیادی از محیط زیست طرفداری کنند که به­زعم صاحب نظران جامعه­شناسی محیط زیست، بالاخص بوتکین[2] طرفداری از محیط زیست یک گرایش نسبتاً جدیدی است، اما ریشه­های آن در تاریخ گذشته انسان و جامعه قرار دارد. تمامی جوامع بشری مجبور به پرداختن به محیط زیست بودند، زیرا محیط نه تنها منابع ضروری حیات آنها را تامین می­کرد، بلکه کانون ستیز و تهدید برای ادامه حیات نیز بوده است (بوتکین ، 1385: 628). بوتکین معتقد است که در تمدن غرب همواره 3 پرسش در مورد انسان و طبیعت مطرح است:

• شرایط طبیعت در غیبت هر گونه نفوذ انسان چگونه است؟
• تاثیر طبیعت بر انسان چیست؟
• تاثیر انسان بر طبیعت کدام است و نقش بشر در طبیعت چیست؟(همان).

حفظ طبیعت، تلاش برای بهبود کیفیت محیط زیست و رهیافت اکولوژیک (زیست بوم شناختی) به زندگی، اندیشه­های متعلق به قرن نوزدهم بود که مدتهای مدید تنها برای نخبگان روشنفکر کشورهای توسعه یافته مطرح بوده است. این قبیل اندیشه­ها، از جمله اندیشه­های بنیانگذاران اولیه انجمن اوادابن[3] در ایالات متحده امریکا، مختص یک گروه از نخبگان بود که زیر فشار سهمگین صنعتی شدن به زانو درآمده بودند (کاستلز[4] ،1384: 159).

اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، تعامل توسعه، محیط زیست و پایداری در عرصه‌های مختلف، دغدغه‌ی اصلی اکثر کشورهای در حال توسعه بوده است و در دهه­های پایانی قرن بیستم، روش­های جلب مشارکت مردم در برنامه­ریزی، مدیریت منابع طبیعی و مدیریت محیط زیست، تحت دگرگونی­های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دستخوش تغییرات عمده­ای شده است (خاتون­آبادی، 1383)، به طوری که کاستلز در کتاب مشهورش «عصر اطلاعات» می­نویسد: « در دهه 1990، 80 درصد امریکاییان و بیش از 3/2 اروپاییان خود را طرفدار محیط زیست می­دانسته­اند» (کاستلز، 1384: 147).

در واقع، روند دهه­های گذشته در اکثر کشورهای پیشرفته صنعتی بیانگر این واقعیت است که کارگزاران دولتی، کارشناسان  و نیز مدیران عرصه­های محیط زیست و منابع طبیعی به رهیافتی تازه روی آورده­اند (خاتون آبادی، 1383). این رهیافت تازه شامل: برنامه­ها و قوانین متعددی برای حفظ طبیعت، ارتقای کیفیت زندگی و نهایتاً نجات کره زمین در بلند مدت و نجات نسل کنونی ساکنان آن در کوتاه مدت است (صالحی، 2008). با این وجود، قسمت اعظم مسائل زیست محیطی همچنان به قوت خود باقی مانده است.

هیچ کس نمی­تواند این ادعا را بکند که پیدایش مواد آلوده کننده بر روی کره خاکی ما نتیجه برخی دگرگونی­های طبیعی و مستقل از اراده انسان است. اشتباهاتی که در افکار، نگرش و رفتار انسان در نتیجه فعالیت­های خود بر روی زمین مرتکب شده است، یکی از علت­های اصلی خساراتی است که محیط زیست متحمل آن گردیده است. به عنوان مثال، به اعتقاد بارو، استفاده بی­رویه از انرژی در منازل، استفاده از تولیدات یکبار مصرف، استفاده از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از انواع آفت کش­ها، دفع مواد زاید به روش غیر بهداشتی، جمع آوری و تفکیک نکردن زباله­ها به منظور بازیافت و بسیاری از رفتارهای مخرب زیست محیطی دیگر، همگی در نتیجه رفتار محیطی انسان است (بارو، 1380).

در حالی که محققان محیط زیستی، طرح­های گوناگونی برای حل مشکلات زیست محیطی ارائه نموده­اند که اغلب آنها تکنولوژیکی هستند، اما امروزه به دلیل هزینه­های زیاد این طرح­ها، به دگرگونی شیوه­های زندگی انسان و طرح­های که تمرکز بر رفتارها دارند، علاقه­مند شده­اند (ازکامپ، 1369). به­عنوان مثال، صالحی در کتاب «مردم و محیط زیست» (2010) می­نویسد که «برای حل مشکلات زیست محیطی باید شکل شیوه­ها و رفتارهای تولیدی و مصرفی و همچنین شیوه­های سازمان اجتماعی و زندگی فردی برای رسیدن به سطح سازگاری و تاثیر مثبت بر محیط زیست، تغییر پیدا کند». همچنین، به اعتقاد بنسون[5] تفاهمی عمومی در حوزه محیط زیست به وجود آمده است، این تفاهم، حکایت از آن دارد که راه حل واقعی کاستن از مشکلات و مسائل محیط زیست باید انسان و کنش­های انسانی را شامل شده و متکی به آن باشد (بنسون، 1382). بنسون معتقد است که ‎‎«انسان باید به دنبال پایداری نه فقط برای محیط زیست، بلکه برای محیطی جهت فعالیتهای اقتصادی خود باشد، تا بشریت و محیط زیست بتوانند آینده­ی طولانی­تری داشته باشند» (همان). ارتباط بین مشکلات زیست محیطی و رفتارهای انسانی از نظر صاحب نظران چنان تنگاتنگ است که به­عنوان مثال مالونی[6] از بحران زیست محیطی به عنوان «بحران رفتار ناهنجار» یاد می­کند (مالونی، 1973).

در قرن حاضر، رفتار­های زیست محیط انسان، به­عنوان یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین عامل بر محیط زیست، مورد توجه بسیاری از جامعه­شناسان محیط زیستی قرار گرفته است. کنش­ها و رفتارهای زیست محیطی ضمن اینکه بر بیشتر مسائل و تهدیدات زیست محیطی تاثیر می­گذارند خود نیز از عواملی تاثیر می­پذیرند. محققان جامعه­شناسی زیست محیطی، از جمله ذکاوت (1977)، دانلپ و ون­لیر (1978)، دانلپ و کاتون (1979)، باتل (1979)، شان و هولز (1990)، استرن و همکاران (1993)، فیالو و جکوبسن (1994)، گرافتون و نولوز (2003)، پری زنگنه و لاکان (2005) و صالحی (2008)، به بررسی عوامل تاثیر گذار بر رفتارها زیست محیطی از جمله متغیرهای جمعیت شناختی (سن، جنس، طبقه اجتماعی، محل سکونت، وضیت تاهل، تعداد فرزندان و سن فرزندان)، گرایش سیاسی، ایدئولوژی سیاسی، عملکرد زیست محیطی ملت­ها، آگاهی زیست محیطی و عقیده دینی، پرداخته­اند.

رفتار زیست محیطی از مفاهیم نوینی است که امروزه در بررسی­های زیست محیطی جوامع مدرن مطرح گردیده است. طرح این مفهوم در بسیاری از رویکردهای زیست محیطی حاکی از اهمیت نقش این رفتارها در محیط طبیعی است.

یکی دیگر از مفاهیمی که در سال­های اخیر در مطالعات اجتماعی مورد توجه اندیشمندان و محققان قرار گرفته، مفهوم سرمایه اجتماعی است که در کنار منابع مالی و نیروی انسانی از عوامل تاثیرگذار بر ارتقای توسعه پایدار در جوامع انسانی شمرده می­شود ( موحد و همکاران، 1387). پاتنام این مفهوم را در ابعاد اعتماد، شبکه­ها و هنجارها به کار می­برد (پاتنام، 1380). طرح مفهوم سرمایه اجتماعی در مطالعات اجتماعی، نشان دهنده اهمیت نقش شبکه­ها، هنجارها و روابط اجتماعی بر متغیرهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نظیر جامعه، خانواده، بزهکاری، تخریب محیط طبیعی، مشارکت سیاسی و رشد اقتصادی است.

پاتنام موفقیت در غلبه بر مشکلات عمل جمعی و فرصت طلبی که در نهایت به ضرر خود افراد تمام می­شود را به زمینه اجتماعی گسترده­تری که بازی در آن انجام می­پذیرد، ربط می­دهد (پاتنام، 1380: 285). وی معتقد است که همکاری داوطلبانه در غلبه بر این مشکلات در جامعه­ای که سرمایه اجتماعی عظیمی را در شکل هنجارهای عمل متقابل، شبکه­های مشارکت مدنی و اعتماد به ارث برده، بهتر صورت می­گیرد (همان).

بسیاری از محققان حوزه سرمایه اجتماعی، نظیر پاتنام (1995)، فوکویاما (1998)، کلمن (1998)، ساباتینا (2009)، فیروزآبادی و ایمانی (1384)، ناطق پور و فیروزآبادی (1384)، ازکیا و همکاران (1387) و خوشفر (1387)، خوشفر و همکاران (1388) معتقدند که در دنیای مدرن هر چند تمامی سرمایه­ها (سرمایه مالی[7]، سرمایه فرهنگی[8]، سرمایه انسانی[9]، سرمایه زبانی[10] و سرمایه اجتماعی[11] ) دارای ارزش زیادی هستند، اما نقش سرمایه اجتماعی در کنش­های انسان بسیار برجسته است.

مروری بر منابع مربوط به بحث سرمایه اجتماعی (کلمن[12]، 1998)، (بوردیو[13]، 1986)، (پاتنام[14]، 1995)، (فوکویاما، 1998)، نیز نشان می دهد که مفهوم سرمایه اجتماعی معطوف به کنش اجتماعی است. سرمایه اجتماعی در واقع توانایی گسترش کنش است و آن را غنی می سازد، به تعبیری منبع کنش اجتماعی محسوب می­شود(خوشفر و همکاران، 1388: 39). اهمیت سرمایه اجتماعی به گونه­ای است که در بسیاری از رشته­های علوم انسانی از جمله جامعه­شناسی، علوم سیاسی و اقتصاد از این مفهوم بحث می­شود. همچنین در سطح سیاست­گذاری­های محلی تا ملی و در برخی از سازمان­های بین­المللی نظیر بانک جهانی، سرمایه اجتماعی بیشتر از پیش مطرح می­شود (شارع­پور، 1385). بنابراین، این مفهوم، مفهومی فرا رشته­ای است.

ارتباط محیط زیست و سرمایه اجتماعی از جمله موضوعات جدیدی است که مورد توجه محققان زیست محیطی قرار گرفته است. خوش­فر و همکاران بر این باورند که هنجارهای اعتماد و مشارکت و همچنین احساس امنیت که ابعادی از سرمایه اجتماعی­اند که بر کنش اجتماعی افراد نسبت به محیط طبیعی پیرامون خود تأثیر به سزایی دارند و در این زمینه عامل تعیین کننده به شمار می­روند (خوش­فر و همکاران، 1388). بنابراین، سرمایه اجتماعی بر کنش میان انسان­ها تمرکز دارد؛ کنشی که در تمام لحظات زندگی انسان وجود دارد و رفتار و نگرش­های وی را تحت تاثیر قرار می­دهد. بخشی از زندگی انسان رفتارها و کنش­های زیست محیطی تشکیل می­دهد، می­توان انتظار داشت که سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست انسان­ها تاثیر داشته باشد؛ مخصوصاً در جامعه­ای که تهدیدات زیست محیطی با شتابی فزاینده افزایش پیدا می­کند.

به نظر می­رسد سرمایه اجتماعی دارای دو نوع پیامد مثبت و منفی می­باشد. انتظار می­رود پیامدهای مثبت سرمایه اجتماعی باعث افزایش میزان آگاهی و نگرش­های زیست محیطی و همچنین کنش­ها و رفتارهای مثبت ­شود. در نتیجه، این فرآیند رفتارهای زیست محیطی مسئولانه در قبال محیط زیست صورت گیرد. علاوه بر این، انتظار می­رود پیامدهای منفی سرمایه اجتماعی باعث به­وجود آمدن کنش­ها و رفتارهای منفی ­شود و به تبع آن رفتارهای زیست محیطی غیر مسئولانه­ای در قبال محیط زیست صورت گیرد.

با توجه به نقش قابل ملاحظه سرمایه اجتماعی و ابعاد اصلی آن مانند اعتماد، شبکه­ها و هنجارهای اجتماعی در تعیین کنش­های انسانی و اجتماعی و در شرایطی که خلاء تحقیقات تجربی در بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی وجود دارد، پژوهش حاضر به دنبال بررسی چگونگی تاثیر سرمایه اجتماعی (و ابعاد آن) بر رفتارهای زیست محیطی می­باشد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 133

|

امتیاز مطلب : 4

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه مازندران

دانشکده  علوم انسانی و اجتماعی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته جامعه شناسی

 

موضوع:

بررسی تطبیقی ارزش­های دموکراتیک بین­ نسلی در شهر ساری 

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

موضوع تحقیق، «بررسی تطبیقی ارزش­های دموکراتیک بین­نسلی در شهر ساری» است. امروزه روشنفکران و برخی توده‌های مردم از دموکراسی حمایت می‌کنند. تصور می‌شود رواج فرهنگ سیاسی دموکراتیک در میان شهروندان لازمه ایجاد و تضمین بقای دموکراسی در جامعه است. فصل اول این پژوهش به بررسی فرهنگ سیاسی دموکراتیک اختصاص یافته است. در قسمت بررسی منابع علمی، علاوه بر موضوع اصلی، به بررسی دیدگاه­ها در مورد موضوعات مرتبط مانند جامعه‌پذیری سیاسی، فرهنگ سیاسی ایران، دموکراسی و … پرداخته شد. در فصل دوم، ذیل بحث روش­شناسی، روش نمونه‌گیری و فرضیات تشریح شده است. فرهنگ سیاسی در این تحقیق با روش پیمایشی بررسی شده است. افراد جامعه با تجربیات تاریخی جنگ و انقلاب به سه نسل تقسیم شدند. نسل اول، 48 ساله به بالا که هم تجربه انقلاب و هم جنگ را داشته‌اند. نسل دوم، 34 تا 47 ساله و دارای تجربه مشارکت فعال در جنگ و نسل سوم17 تا 33ساله تجربه­ای از جنگ یا انقلاب نداشته­اند. در این پژوهش از دیدگاه اینگلهارت درباره‌نقش تجربه‌نسلی در پذیرش ارزش­های مادی و فرامادی و به تبع آن ارزش­های دموکراتیک فرضیه ساخته شده است. جهت بررسی فرهنگ سیاسی از دیدگاه آلموند و وربا در سه بعد شناختی، عاطفی و ارزیابانه استفاده شد. نمونه‌گیری به صورت خوشه­ای در 16 حوزه انتخاب شد و پرسشگران افراد را در بلوک­های متفاوت، به صورت کاملا تصادفی انتخاب نمودند. در فصل سوم، یافته­های تحقیق، به صورت جداول و نمودار توصیف شده و فرضیات تحقیق با استفاده از آزمون­های مناسب، آزمون شده‌اند. یافته­ها‌ی تحقیق بدین قرار است: از لحاظ تمایل به ارزش‌های دموکراتیک بین سه نسل تفاوت دیده می­شود، اما شکاف نسلی فقط بین دو نسل اول و دوم اتفاق افتاده است. میزان تمایل به ارزش­های دموکراتیک در هر سه نسل بالا بوده است. هر سه نسل ارزیابی نسبتاً ضعیفی از وضعیت رعایت ارزش­های دموکراتیک در جامعه داشته‌اند. مهم‌ترین اولویت ارزشی افراد جامعه در همه نسل­ها «رشد اقتصادی» بوده است. دومین اولویت ارزشی که نسل دوم بیشترین فراوانی را در این مورد داشته است، «آزادی بیان» و سومین اولویت در همه نسل­ها «اشتغال» بوده است. هم­چنین هرچه میزان آگاهی سیاسی افراد بالاتر باشد، دموکرات­تر نیز هستند.

واژه‌های کلیدی: ارزش دموکراتیک، فرهنگ سیاسی، آزادی سیاسی، مشارکت سیاسی، تساهل سیاسی، دموکراسی، نسل.

 

فهرست مطالب

موضوع

مقدمه. 1

طرح مسأله. 1

فصل اول. مروری بر منابع علمی.. 5

1-1- مرور تحقیقات تجربی.. 5

1-1-1- نسل و شکاف نسلی.. 5

1-1-2- فرهنگ سیاسی و ارزش‌های دموکراتیک…. 7

1-2- مرور آثار نظری.. 13

1-2-1- جامعه‌پذیری سیاسی.. .13

1-2-2- دموکراسی و ارزش­های دموکراتیک…. 15

1-2-3- فرهنگ سیاسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..22

1-2-4- جامعه مدنی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

1-2-5- نسل و شکاف نسلی………………………………………………………………………………………………………………………………………..35

1-2-6- فرهنگ سیاسی و شکاف نسلی در ایران…………………………………………………………………………………………………………38

1-3- نتیجه‌گیری.. 43

فصل دوم. چارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………44

2-1- سطوح نظری.. 44

2-2- تئوری نسلی.. 44

2-3- فرهنگ سیاسی.. 45

2-3-1- شاخص­های ارزش دموکراتیک…. 47

فصل سوم. روش تحقیق.. 49

3-1- مقدمه. 49

3-2- عملیاتی کردن مفاهیم.. 49

3-3- جامعه آماری و نمونه. 55

3-3-1- روش نمونه گیری.. 56

فصل چهارم. تحلیل داده‌ها 57

آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

4-2 آمار استنباطی.. 74

فصل چهارم ـ نتیجه­گیری.. 84

 

فهرست جداول

عنوان                                               صفحه

جدول 1-1- وضعیت برقراری دموکراسی بر اساس میزان تساهل سیاسی و حمایت از نظام سیاسی…………….11

جدول 1-2- انواع شهروند سیاسی بر اساس ابعاد مختلف ارزیابی سیاسی آلموند و وربا…………………………..24

جدول1-3-انواع مختلف فرهنگ سیاسی بر اساس عوامل سیاسی مختلف…………………………………………….25

جدول1-4-شکل سمت گیری افراد به موضوعات مختلف………………………………………………………………..29

جدول1-5- نقش جامعه مدنی در مدل­های مختلف دموکراسی…………………………………………………………………….30

جدول 3-1- آزادی سیاسی و شاخص­های ارزیابی آن……………………………………………………………………..50

جدول 3-2- تساهل سیاسی و شاخص های ارزیابی آن…………………………………………………………………….52

جدول 3-3- ابعاد و شاخص‌های متغیر وابسته (آگاهی سیاسی و ارزش­های دموکراتیک)………………………..54

جدول 3-4- جامعه آماری مورد مطالعه به تفکیک گروه­های نسلی…………………………………………………….55

جدول 3-5- میزان آلفای کرونباخ معرف­های متغیر………………………………………………………………………..56

جدول4-1- مشخصات فردی پاسخگویان (تعداد-380)…………………………………………………………………..58

جدول4-2- تفکیک ارزش مادی و غیرمادی با شماره گویه………………………………………………………………59

جدول4-2-1: الویت­های ارزش مادی یا فرامادی پاسخگویان به تفکیک متغیرها…………………………………..60

جدول 4-2-2 الویت های انتخاب شده در جامعه نمونه به طور کل…………………………………………………….60

جدول4-3- میزان حمایت از وضعیت موجود در جامعه به تفکیک متغیرها………………………………………….61

جدول4-3-1- «وضعیت کنونی جامعه خوب است و باید آن را همین طور حفظ کرد»………………………….62

جدول4ـ3ـ2ـ نگرش  شهروندان در مورد حفظ وضعیت کنونی جامعه به درصد با تفکیک نسلی……………..62

جدول 4-4– میزان تمایل شهروندان به اصلاحات وضعیت موجود به درصد………………………………………..63

جدول4-5- میزان تمایل به تغییر کلی وضعیت موجود…………………………………………………………………….63

جدول4-6- توصیف میزان آگاهی سیاسی شهروندان به تفکیک متغیرهای زمینه­ای به درصد………………….64

جدول4-6-1- شاخص آگاهی سیاسی در جامعه نمونه……………………………………………………………………64

جدول4-7- توصیف میزان ارزیابی شهروندان از وضعیت آزادی در جامعه به درصد…………………………….65

جدول4-7-1- شاخص ارزیابی آزادی سیاسی در جامعه………………………………………………………………….66

جدول 4-8- توصیف میزان ارزیابی شهروندان از وضعیت تساهل سیاسی در جامعه به درصد………………….66

جدول4-8-1- شاخص ارزیابی تساهل سیاسی در جامعه………………………………………………………………….67

جدول4-9-درصد ارزیابی شهروندان از وضعیت مشارکت سیاسی جامعه به تفکیک متغیرها به درصد……..67

جدول4-9-1- شاخص ارزیابی مشارکت سیاسی در جامعه……………………………………………………………..68

جدول4-10- میزان تمایل شهروندان به ارزش­های دموکراتیک (آزادی سیاسی)به درصد……………………..68

جدول4-10-1 شاخص پذیرش ارزش­های دموکراتیک (آزادی سیاسی)…………………………………………..68

جدول4-11- میزان تمایل شهروندان به ارزش­های دموکراتیک (تساهل سیاسی)به درصد…………………….69

جدول4-11-1- شاخص پذیرش ارزش­های دموکراتیک (تساهل سیاسی)…………………………………………69

جدول4-12- میزان تمایل شهروندان به ارزش­های دموکراتیک (مشارکت سیاسی) به درصد…………………70

جدول4-12-1-شاخص پذیرش ارزش­های دموکراتیک (مشارکت سیاسی)………………………………………70

جدول 4-13– شاخص پذیرش ارزش دموکراتیک به درصد…………………………………………………………..71

جدول4-14– شاخص ارزیابی ارزش دموکراتیک در جامعه……………………………………………………………72

جدول 4-15 – میانگین نمره ارزش­های دموکراتیک در سه نسل بر حسب مقیاس 1تا 100……………………73

جدول4-16 ـ میانگین نمرات شهروندان به رعایت ارزش­دموکراتیک در سطح جامعه………………………….73

جدول4-17- میزان پذیرش ارزش­های دموکراتیک در سه نسل……………………………………………………….75

جدول4-18- مقایسه زوجی نسل­ها از لحاظ پذیرش ارزش­های دموکراتیک………………………………………76

جدول4-19- رابطه میان پذیرش ارزش دموکراتیک و انتخاب ارزش فرامادی……………………………………..76

جدول4-20- مقایسه میزان پذیرش ارزش­های دموکراتیک برحسب جنس………………………………………….77

جدول 4-20-1- جدول توافقی پذیرش ارزش­های دموکراتیک مردان و زنان در سه نسل……………………….77

جدول 4-21- مقایسه میزان پذیرش ارزش های دموکراتیک بر حسب تحصیلات………………………………….78

جدول 4-22 رابطه بین تحصیلات و ارزش دموکراتیک آزادی سیاسی، تساهل سیاسی، مشارکت سیاسی….78

جدول4-23 رابطه آگاهی سیاسی و تمایل به ارزش­های دموکراتیک…………………………………………………79

جدول4-24- مقایسه میزان ارزیابی ارزش­های دموکراتیک در جامعه بر حسب جنس……………………………79

جدول4-25- مقایسه ارزیابی شهروندان از رعایت ارزش­های دموکراتیک در جامعه بر حسب تحصیلات…80

جدول4-26-  ارزیابی شهروندان از میزان رعایت ارزش­های دموکراتیک جامعه برحسب هزینه خانوار…….80

جدول 4-27رابطه میزان آگاهی سیاسی و  پذیرش ارزش آزادی سیاسی………………………………………………81

جدول4-27-1 رابطه میزان آگاهی سیاسی و  پذیرش ارزش تساهل سیاسی…………………………………………..81

جدول 4-27-2 رابطه میزان آگاهی سیاسی و  پذیرش ارزش مشارکت سیاسی…………………………………….81

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                     صفحه

نمودار(4-1) مقایسه میزان آگاهی سیاسی در بین سه نسل………………………………………………………………….65

نمودار(4-2)- تمایل به ارزش­های دموکراتیک در بین سه نسل…………………………………………………………..71

نمودار(4-3) ـ ارزیابی وضعیت ارزش­های دموکراتیک در سطح جامعه………………………………………………..72

نمودار (4ـ4) ـمیانگین تمایل به ارزش­های دموکراتیک به تفکیک نسل بر اساس مقیاس 1 تا 100………………73

نمودار (4ـ 5)ـ میانگین ارزیابی از وضعیت ارزش­های دموکراتیک در جامعه بر اساس مقیاس 1 تا 100………..74

 

مقدمه

طرح مسأله

امروزه دموکراسی و ارزش­های ‌دموکراتیک مقبولیت جهانی پیدا کرده و ضرورت توجه به این شیوۀ‌حکومتی، از سوی بسیاری از دولت­ها و کشورهای جهان پذیرفته شده است. از طرف‌دیگر دموکراسی به‌عنوان شاخصی در اندازه­گیری توسعه ‌سیاسی شناخته می­شود و به ‌همین دلیل، بیشتر کشورها  می‌کوشند تا خود را دموکراتیک معرفی کنند.

به طور کل، ارزش­های سیاسی به عنوان بخش مهمی از فرهنگ‌سیاسی هر ملت یکی از مهم­ترین عوامل مؤثر در رفتارهای ‌سیاسی آنان است و سرنوشت حکومت و ملت نیز با همین عوامل پیوند ‌ناگسستنی دارد. جهت رسیدن به توسعه سیاسی، توجه به فرهنگ سیاسی بسیار ضروری به نظر می­رسد و اهمیت آن زمانی بیشتر می­شود که بدانیم فرهنگ سیاسی سنتی در ایران به شکلی متفاوت با فرهنگ سیاسی مدرن در ذهن افراد رسوب پیدا کرده و گاهی حتی با آن در تعارض می­باشد. جهت روشن کردن این موضوع و شناخت عوامل مؤثر بر آن، بهترین روش، بررسی فرهنگ سیاسی در بین نسل­های متفاوت جامعه می­باشد. در ضمن بررسی بین­‌نسلی ارزش­های فرهنگ سیاسی می­تواند شاخص مهمی درخصوص تغییرات اجتماعی جامعه در اختیار علوم اجتماعی قرار دهد.

با کمی تأمل در تاریخ ایران می­توان ملاحظه نمود که علیرغم این که گهگاه برخی زمینه­های عینی و نهادی فعالیت‌های مدنی و سیاسی مدرن فراهم می­گردد، لیکن ظاهرا عدم تثبیت و درونی شدن فرهنگ ‌سیاسی مدرن و ارزش­های دموکراتیک در بین مردم سبب می­شود که عملاً این نهادها به اهداف خود دست پیدا نکنند و برای همیشه شعارگونه در بیانات سیاسی باقی بماند. در حقیقت، بحث دموکراسی و دموکراتیزاسیون در ایران سابقه­ای یکصد ساله دارد و اولین دغدغه­های آن به انقلاب مشروطیت می‌رسد، دومین مقطع زمانی، دوره نهضت ملی با روی کار آمدن مصدق، سومین مقطع زمانی با پیروزی انقلاب که با تدوین قانون اساسی و متمم آن، خیزی برای محقق ساختن ارزش­های دموکراتیک برداشته شد ولی هرگز به شکل نهادی و پایا در نیامد و آخرین مقطع زمانی بعد از دوم خرداد 1376 که با روی کار آمدن محمد خاتمی در منصب ریاست جمهوری با مسلط نمودن گفتمان دموکراتیک، افکار عمومی را به خود جلب نمود، اما با همه این اوصاف، ظاهرا تاکنون ارزش­های دموکراتیک در بین اقشار جامعه درونی نشده است. مع‌الوصف، می­توان گفت که تنها مشکلات نهادی یا ساختاری در عدم استقرار دموکراسی اثرگذار نیست، بلکه متغیر فرهنگی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

فرهنگ شکل دهنده بستری است که سیاست در چهارچوب آن رخ می­دهد و لزوم توجه به ارزش­ها و نگرش­های سیاسی، برای درک پدیده­های سیاسی به ویژه شکل گیری دموکراسی پایدار مورد تأکید قرار می­گیرد و به عنوان یک ابزار مفهومی شناخته می­شود، که بر اساس آن می­توان رفتار و کنش سیاسی افراد جامعه را پیش­بینی نمود.

در حال حاضر با توجه به گسترش رسانه­ها و پیشرفت تکنوژیکی آن وتبلیغات جهانی، سطح آگاهی و اطلاعات افراد ارتقا یافته و دموکراسی به عنوان یک شیوه حکومتی، مقبولیت جهانی یافته است، در جوامع جهان سوم که در مرحله گذار از سنتی به مدرنیته قرار دارد، ممکن است تغییر فرهنگ سیاسی افراد جامعه به صورت یکپارچه و هماهنگ شکل نگرفته و گروهی با فرهنگ سیاسی غیر­دموکرات هنوز نتوانسته باشند، ارزش­های سیاسی سنتی که به شکلی عمیق، در آن­ها درونی شده را تغییر دهند و بدین­صورت تفاوت ارزش­ها و نگرش­ها در اینگونه جوامع امری طبیعی محسوب شده و برقراری دموکراسی پایا، نیاز به زمانی طولانی­تر خواهد داشت، با توجه به این که دامنه فرهنگ ‌سیاسی بسیار گسترده است و امکان مطالعه همه ابعاد آن در یک تحقیق ناممکن به نظر می­رسد، بررسی ارزش­های ‌دموکراتیک در این تحقیق به ‌عنوان یکی از مؤلفه­های فرهنگ ‌سیاسی انتخاب شده است. چرا که تحقق دموکراسی شرایطی دارد که یکی از آن­ها داشتن فرهنگ ‌سیاسی دموکراتیک است و داشتن فرهنگ ‌سیاسی دموکراتیک منوط به ‌وجود ارزش‌­های ‌سیاسی‌دموکراتیک در بین مردم جامعه است. اما در خصوص چگونگی دسته­بندی نسل­ها، هیچ توافقی بین اندیشمندان بر سر دسته­بندی آن وجود ندارد. از نظر مانهایم و همفکران وی اواخر نوجوانی و اوایل جوانی در حدود 17 سالگی، در واقع سال­های شکل­­گیری اصلی هستند که طی آن، دیدگاه­های فردی مجزا و متمایز دربارۀ سیاست و جامعه در سطح وسیعی شکل می­گیرد تجربیات متفاوت افراد از وقایع مهم تاریخی مانند جنگ­ها و انقلاب با عث می­شود در یک فضای متفاوت قرار گیرد که تفاسیر او از دنیا و مسائل مختلف آن به شکلی متفاوت از سایر  نسل­ها باشد )اسکات و شومن، 1992، ص.361. مارشال، 1999، ص. 199 به نقل از توکل ، 1385، 103).

با توجه به این که ایران نیز درطول چند دهه گذشته درگیر وقایع مهمی مانند انقلاب و جنگ بوده است، به همین دلیل دسته‌بندی نسل­ها در این پژوهش بر اساس دیدگاه مانهایم انجام شده است.در این پژوهش ترغیب شده­ایم تا اثرات این وقایع را در کنار سایر متغیرها در نسل­ها بررسی کنیم. در ضمن، با توجه به این که سن ورود رسمی افراد در فعالیت­های سیاسی   (رأی دادن) از حدود 17 سالگی است، جامعه آماری ما نیز از این سن شروع می­شود.

با وجود آنکه ارزش­ها جهت­دهنده و استانداردهای رفتارند و موجبات انسجام و یکپارچگی جوامع را فراهم می­کند، از سویی دیگر ارزش­های متفاوت نسل­ها باعث فاصله افتادن بین آن‌ها می­شود. تجربه هر نسل، گونه­های مختلف اجتماعی شدن و مجاری مختلف جامعه‌پذیری، به ویژه در دهه‌های اخیر که رسانه‌های فراملی افراد به خصوص اقشار جوان را احاطه نموده، جهان ذهنی و افق‌های آینده آنها را رقم می­زند. بعد از انقلاب، جنگ یا دگرگونی­های عمده سیاسی – اجتماعی، هر گروه سنی، تجربه­ای خاص از جهان پیرامون خود دارد که او را از سایر نسل­ها جدا می­کند. این پدیده اجتماعی زمانی به صورت یک مسأله اجتماعی شناخته می­شود که از حد تعادل خارج شود و در این صورت ذهن افراد متخصص را به خود جلب می­نماید. با توجه به ضرورت و اهمیت رواج ارزش­های دموکراتیک در فرهنگ سیاسی نسل‌های متفاوت جامعه، به عنوان شاخصی در تقویت دموکراسی و توسعه سیاسی، محقق با انجام این پژوهش در پی دستیابی به پاسخ این سؤال است که آیا میزان رواج ارزش­های دموکراتیک در بین سه نسل از جامعه ایران متفاوت است؟  در این جا لازم است که مروری اجمالی بر کل پایان نامه داشته باشیم:

فصل اول پژوهش، به مرور ادبیات تحقیق اختصاص یافته که در دو قسمت به بررسی آثار تجربی و  مبانی نظری در مورد موضوع پژوهش پرداخته شد. در بررسی آثار تجربی، ابتدا مروری بر آثار تجربی مربوط به نسل و شکاف نسلی صورت گرفته و سپس به مرور آثار تجربی در مورد فرهنگ سیاسی و ارزش­های دموکراتیک اختصاص یافت، در بررسی مبانی نظری،     دیدگاه­های اندیشمندان در مورد ارزش­ دموکراتیک و موضوعات مرتبط با آن مانند: جامعه­پذیری سیاسی، فرهنگ سیاسی، دموکراسی، نسل و شکاف نسلی و فرهنگ سیاسی و شکاف نسلی در ایران، مورد مداقه و بررسی قرار گرفت. در فصل دوم که مربوط به چارچوب ­نظری می‌باشد، به بیان دیدگاه­هایی اختصاص یافته که پژوهش حاضر بر اساس همان دیدگاه­ها و در چهارچوب همان مبانی انجام شده است. در این پژوهش با توجه به موضوع آن در بررسی نسلی از دیدگاه اینگلهارت مبنی بر ارتباط ارزش­های فرامادی و ارزش دموکراتیک و شکاف نسلی استفاده شده است. هم­چنین، برای تعریف فرهنگ سیاسی، مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن بر دیدگاه نظری آلموند و وربا درباره فرهنگ سیاسی تکیه می‌کند. آلموند و وربا فرهنگ سیاسی را بر اساس وجوه شناختی، عاطفی و ارزیابانه ذهنیت‌های مردم درباره نظام، فرایند و خروجی‌های نظام سیاسی تعریف کرده‌اند. فصل سوم که به روش تحقیق اختصاص یافته، جهت دستیابی به میزان رواج ارزش­ها و فرهنگ دموکراتیک بین نسلی، با توجه به حساسیت و اهمیت موضوع از روش پیمایشی[1] استفاده شد تا بتوانیم به صورت مستقیم با افراد جامعه ارتباط برقرار نموده و از دیدگاه­ها و نگرش آنها در مورد موضوعات مختلف سیاسی، بدون ابهام مطلع گردیم. بدین جهت لازم شد تا از پرسشگران ماهر و با تجربه استفاده شود تا به نتایج حقیقی و درست دست یابیم.

در این تحقیق پس از تعیین متغیرهای اصلی پژوهش، از مفاهیم مربوطه تعریف نظری و عملیاتی به‌عمل آمده است. پس از تعیین گویه‌های هر مفهوم و آزمون مقدماتی پرسش‌نامه، با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ[2] روایی طیف‌های مورد استفاده مورد سنجش قرار گرفته و معناداری آنها آزمون شده است. پس از جمع‌آوری داده‌ها و ورود آنها به رایانه، با استفاده از برنامه SPSS و تحلیل ‌های آماری مربوطه رابطه متغیرهای اصلی پژوهش مورد بررسی و آزمون قرار گرفته‌اند.

با استفاده از فرمول نمونه‌گیری  با 04/0درصد خطا تعداد نمونه 380 نفر تعیین شد. افراد نمونه نیز بر حسب حوزه و بلوک به روش تصادفی انتخاب شده­اند.

فصل چهارم که به تحلیل داده­ها اختصاص دارد، ابتدا به توصیف اطلاعات و تشریح آنها با استفاده از جدول و نمودار پرداخته شده و سپس در قسمت آمار استنباطی به آزمون فرضیات با استفاده از روش­های آزمونی مناسب پرداخته شد. بر اساس نتایج بدست آمده فرضیه اول و دوم، مبنی بر تفاوت نسل­ها در پذیرش ارزش­های دموکراتیک پذیرفته شد. بر اساس آزمون کی دو مشخص گردید که تفاوت نسلی بین نسل اول (47 سال به بالا) و نسل دوم (34 تا 47 سال) معنی­دار است. فرضیه سوم، در خصوص ارتباط مستقیم پذیرش ارزش­های فرامادی و ارزش­های دموکراتیک­، با استفاده از آزمون پیرسون  تایید نشد. فرضیه چهارم مبنی بر ارتباط بین تحصیلات، جنس، هزینه خانوار با پذیرش ارزش­های دموکراتیک مشخص شد که هرچه میزان تحصیلات بالاتر باشد، تمایل به ارزش­های دموکراتیک بیشتر است. هم­چنین مردان نسبت به زنان تمایل بیشتری به ارزش­های دموکراتیک دارند ولی بین میزان هزینه خانوار و پذیرش ارزش دموکراتیک رابطه­ای وجود ندارد. بر اساس فرضیه پنجم تأیید شد که هرچه آگاهی سیاسی افراد بالاتر باشد، میزان پذیرش ارزش دموکراتیک بیشتر است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 127

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0

دانشگاه بوعلی سینا

دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی

گروه آموزشی علوم اجتماعی

  

پایان­ نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته  پژوهش علوم اجتماعی

  

عنوان:

بررسی جامعه­ شناختی شاخص های کیفیت زندگی روستایی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان همدان

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده:       داشتن زندگی مطلوب و با کیفیت همواره آرزوی بشر بوده کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسایل پیش روی جهان امروز می‌باشد. همچنین ارتقاء آن از مهم ترین هدف‌های حکومت‌ها و دولت‌های مختلف در سطح جهان محسوب می‌شود. این متغیر معمولاً از طریق شاخص­های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراکات ورضایت افراد از زندگی و یا با استفاده از شاخص­های عینی حاصل از داده­های ثانویه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخصه­ها اندازه­گیری می­شود. هدف این پژوهش سنجش کیفیت زندگی روستاییان از طریق استفاده هم­زمان از ابعاد عینی و ذهنی و نیز اولویت­بندی نیازهای ساکنین و تعیین عوامل تاثیرگذار بر آن می­باشد. رویکرد اصلی این پژوهش با استفاده از تلفیق و مقایسه شاخص­های عینی و شاخص‌های ذهنی بوده است. متغیرهای مستقل در این پژوهش عبارتند از: درآمد سرانه، تحصیلات، پایگاه اقتصادی اجتماعی، احساس محرومیت نسبی و سرمایه اجتماعی. جامعه آماری مناطق روستایی شهرستان همدان می­باشد. حجم نمونه نیز بر اساس جدول کرجسی و مورگان و با روش­ نمونه گیری خوشه­ای چند مرحله­ای با توجه به تعداد خانوارها (27885 خانوار) 400 خانوار برآورد شد. و با استفاده از پرسش­نامه، داده­های مورد نیاز از طریق پاسخ­های افراد جمع­آوری و با استفاده از نرم­افزار spss پردازش شدند. نتایج این مطالعه نشان می­دهد که بین متغیرهای درآمد سرانه، پایگاه اجتماعی اقتصادی، احساس محرومیت نسبی و سرمایه اجتماعی با متغیر وابسته یعنی کیفیت زندگی رابطه معنادار وجود دارد. هم­چنین مقایسه نتایج ابعاد عینی و ذهنی کیفیت زندگی نشان می­دهد که ( 29) درصد در حالت بهزیستی و (7/36) درصد در حالت محرومیت قرار دارند؛ در حالی­که  (1/10) درصد در حالت ناهماهنگی و (06/24) درصد در حالت انطباق قرار گرفته‌اند  همچنین نتایج نشان داد که اکثر خانوارهای روستایی از احساس محرومیت نسبی متوسط به بالایی رنج می­برند که حدود 5/38 درصد می­باشد. حدود 9/13 درصد از پاسخگویان نیز از احساس محرومیت نسبی پایینی برخوردارند. نتایج نیز نشان داد که بر خلاف فرضیه تحقیق، متغیر میزان تحصیلات کم‌ترین تاثیر را بر کیفیت زندگی داشته است و نیز مقادیر بتا نشان می­دهد که متغیر احساس محرومیت نسبی بیش­ترین تاثیر را بر کیفیت زندگی داشته است. .

واژه­های کلیدی: کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی، محرومیت نسبی، پایگاه اقتصادی – اجتماعی

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه : 3

1-2- بیان مساله. 4

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش: 7

1-4- اهداف پژوهش : 7

1-4-1- هدف کلی : 7

1-4-2- اهداف جزیی : 8

فصل دوم: مبانی نظری

مقدمه. 11

2-2- تعاریف و مفاهیم.. 13

2-1- پیشینه پژوهش: 16

2-1-1- تحقیقات داخلی.. 16

2-1-2- تحقیقات خارجی.. 18

2-2- مبانی نظری پژوهش : 20

2-2-1- نظریه سرمایه اجتماعی: 26

2-2-3- تاثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی : 32

2-2-4- نظریه ویژگیهای پایگاهی (منزلت نقشی) 37

2-2-5- نظریه احساس محرومیت نسبی : 39

2-3- الگوی تحلیلی : 40

2-4- مدل نظری تحقیق: 41

2-5- فرضیه‌های پژوهش: 41

فصل سوم: روش شناسی

3-1- روش پژوهش: 45

3-2- جامعه آماری.. 45

3-3- حجم نمونه. 46

3-4- واحد نمونه. 46

واحد نمونه گیری سرپرست خانوار. 46

3-5- روش نمونه گیری : 46

3-6- تعریف نظری مفاهیم: 47

3-7- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق.. 47

3-7-1- متغیر‌های مستقل.. 48

3-7-1-1- متغیر‌های جمعیتی.. 48

3-7-1-2- متغیر‌های پایگاه اقتصادی – اجتماعی.. 48

3-7-1-3- سرمایه اجتماعی : 50

3-7-1-4- شکل‌های ساختاری سرمایه اجتماعی : 51

3-7-1-5- شکل‌های شناختی سرمایه اجتماعی: 52

3-7-1-6- متغیر احساس محرومیت نسبی.. 55

3-7-2- متغیر وابسته : 56

3-7-2-1- کیفیت زندگی.. 56

3-8- اعتبار و پایایی : 58

3-9- ابزار گردآوری داده ها 58

فصل چهارم: یافته‌ها

4-1) توصیف… 63

4-1-1) مشخصات جمعیتی جامعه ی مورد بررسی.. 63

4-1-2) مشخصات اقتصادی- اجتماعی پاسخگویان.. 65

4-1-3) تحلیل وضعیت کیفیت زندگی و ابعاد آن.. 68

4-1-4) تحلیل وضعیت محرومیت نسبی.. 69

4-1-5) تحلیل وضعیت سرمایه اجتماعی و ابعاد آن.. 70

4-1-6- تحلیل وضعیت امکانات خانوار 73

4-2) آمار استنباطی.. 74

4-2-1) رابطه کیفیت زندگی ذهنی و عینی.. 74

2-4-2) بیان کیفیت تفاوت بین میانگین نمره کیفیت زندگی در بین روستاها 75

4-2-3) تأثیر متغیرهای مستقل بر کیفیت زندگی.. 76

4-2-4) فرضیه اول.. 78

4-2-5) فرضیه دوم. 79

4-2-6) فرضیه سوم. 79

4-2-7) فرضیه چهارم. 81

4-2-8) فرضیه پنجم.. 82

4-2-9) فرضیه ششم.. 82

تحلیل عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی.. 83

4-2-10) حالات چهارگانه کیفیت زندگی.. 86

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 97

5-2- پیشنهادات… 99

منابع فارسی: 103

منابع لاتین.. 106

 

فهرست جداول

جدول 1) مروری بر تعدادی از تحقیقات انجام گرفته پیرامون ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی  17

جدول 2) مروری بر تعدادی از تحقیقات انجام گرفته پیرامون ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی  19

جدول 3) دسته بندی انواع کیفیت زندگی بر حسب ذهنی – عینی و فردی – جمعی.. 22

جدول 4) دسته بندی انواع کیفیت زندگی بر کیفیات درونی – بیرونی و فرصت – نتایج.. 23

جدول 5) رابطه میان شرایط عینی زندگی و بهزیستی ذهنی.. 24

جدول (7) تئوریهای مبین ارتباط سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی.. 37

جدول 3-1) تعیین حجم نمونه به تفکیک بخش، دهستان، روستا و خانوار 47

جدول 3-2) میزان پایایی شاخص‌های تحقیق.. 58

جدول 4-1) توزیع فراوانی و درصد مشخصات جمعیتی جامعه مورد بررسی.. 64

جدول 4-2) توزیع فراوانی و درصد مشخصات اقتصادی- اجتماعی پاسخگویان.. 66

جدول4-3 ) میانگین درآمد و هزینه ماهیانه خانوارهای روستایی (تومان) 67

جدول 4-4) توزیع فراوانی و درصد منزلت شغلی پاسخگویان.. 68

جدول 4-5) توزیع فراوانی و درصد پایگاه اقتصادی- اجتماعی پاسخگویان.. 68

جدول 4-6) توزیع فراوانی و درصد کیفیت زندگی پاسخگویان.. 69

جدول 4-7) توزیع فراوانی و درصد کیفیت زندگی عینی و ذهنی پاسخگویان.. 69

جدول 4-8) توزیع فراوانی و درصد محرومیت نسبی پاسخگویان.. 70

جدول 4-9) توزیع فراوانی و درصد سرمایه اجتماعی پاسخگویان.. 70

جدول 4-10) توزیع فراوانی و درصد ابعاد مولفه‌های شبکه اجتماعی.. 70

جدول 4-11) توزیع فراوانی و درصد ابعاد مولفه های مشارکت اجتماعی.. 72

جدول 4-12) توزیع فراوانی و درصد ابعاد مولفه های اعتماد اجتماعی.. 72

جدول4-11) توزیع فراوانی و درصد مجموعه امکانات خانوار در روستا 73

جدول4-12) توزیع فراوانی و درصد مجموعه امکانات کشاورزی در روستا 73

جدول 4- 13) همبستگی بین کیفیت زندگی ذهنی و عینی.. 74

جدول 4-14) بیان معنیداری تفاوت بین میانگین کیفیت زندگی در روستاها 75

جدول 4-15) بیان کیفیت تفاوت بین میانگین نمره کیفیت زندگی در بین روستاها 75

جدول 4-16) خلاصه مدل.. 76

جدول 4-17) ضریب رگرسیونی.. 77

جدول 4- 18) همبستگی بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی ذهنی پاسخگویان.. 78

جدول 4- 19) همبستگی بین احساس محرومیت نسبی افراد و کیفیت زندگی ذهنی پاسخگویان.. 79

جدول 4-20) خلاصه مدل.. 79

جدول 4-21) ضریب رگرسیون.. 80

جدول 4-22) ضریب رگرسیونی.. 81

جدول 4- 23) همبستگی بین پایگاه اقتصادی واجتماعی افراد و کیفیت زندگی ذهنی پاسخگویان.. 82

جدول 4-24) تأثیر درآمد سرانه بر کیفیت زندگی عینی پاسخگویان.. 82

جدول 4-25) همبستگی میزان تحصیلات بر کیفیت زندگی ذهنی پاسخگویان.. 83

جدول 4-27) میزان تأثیر مستقیم، غیرمستقیم و کل متغیرهای مستقل بر وابسته. 85

جدول 4-26) طبقه بندی خانوارها در حالات چهارگانه کیفیت زندگی (فراوانی) 86

فهرست اشکال

شکل4-1) نمودار علی عوامل موثر بر کیفیت زندگی روستاییان.. 84

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

1-1- مقدمه :

داشتن زندگی مطلوب و با کیفیت همواره آرزوی بشر بوده است. کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسایل پیش روی جهان امروز می‌باشد. « همچنین ارتقاء کیفیت زندگی از مهم ترین هدف‌های حکومت‌ها و دولت‌های مختلف در سطح جهان محسوب می‌شود (حسین زاده و میزایی، 17،1376).

مفهوم کیفیت زندگی به‌طور هم زمان در حوزه‌های مختلف علوم نیز گسترش یافته است. به این ترتیب در انتهای قرن بیستم مفهوم کیفیت زندگی یکی از موضوعات اساسی مورد علاقه پژوهشگران علوم مختلف همچون شهرسازی، جغرافیا، اقتصاد، جامعه شناسی و روان شناسی بوده است. اندازه‌گیری کیفیت زندگی می‌تواند برای ارزیابی سیاست­های گذشته و هم­چنین پایه گذاری استراتژی‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای در آینده مورد استفاده قرار گیرد. بخش قابل توجهی از مطالعه­های انجام شده در مورد کیفیت زندگی به نواحی شهری اختصاص دارد امّا از دهه­های اخیر و با رشد پرشتاب صنعت و فناوری در جهان، عقب‌ماندگی مناطق روستایی بیشتر عیان گردیده است، «به‌طوری که فقر روستایی تقریباً 63 درصد از کل فقر جهانی را شامل می‌شود». درایران فقر مطلق کاهش یافته، امّا فقر نسبی به خصوص در مناطق روستایی افزایش یافته است (حیدری 1390). و این چالش بزرگ و مهمی است که باید هر چه زودتر با شناخت علل و عوامل آن به چاره اندیشی پرداخت. این پژوهش با هدف بررسی جامعه­شناختی شاخص های کیفیت زندگی روستایی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان همدان، تدوین، و شاخص‌های عینی و ذهنی کیفیت زندگی را بررسی کرده است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 124

|

امتیاز مطلب : 3

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه الزهرا (س)

دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی

پایان نامه

جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

رشته جامعه شناسی

عنوان:

بررسی رابطه استفاده از تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی 

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

 پژوهش حاضر با عنوان ” بررسی رابطه استفاده از تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی ” درصدد است تا به بررسی رابطه تلویزیون به عنوان متغیر مستقل با دو شاخص میزان مواجهه ( کل ساعات تماشا ) و نحوه مواجهه با شهروندی به عنوان متغیر وابسته با سه مقوله حقوق مدنی ، حقوق اجتماعی و حقوق سیاسی  بپردازد . در این پژوهش از نظریه پرورش ، نظریه استفاده و خشنودی و نظریه کانونی مارشال جهت چارچوب نظری استفاده شده است .

روش تحقیق در این پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد . جمعیت آماری سرپرست یا همسر سرپرست در خانوارهای عادی ساکن مناطق 1 ، 13 و 22 شهرتهران و در محدوده سنی 64-20 سال می باشند . نمونه گیری به روش خوشه ای چند مرحله ای انجام یافته و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر تعیین شده است .

جهت آزمون فرضیات ، آزمون  T ،F وr پیرسون و همچنین تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر مورد استفاده قرار گرفته است .

یافته های پژوهش بر حسب محاسبه ضریب همبستگی پیرسون مبین عدم وجود رابطه معنادار استفاده از تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی  می باشد .

متغیرهای میزان مواجهه  ، نحوه مواجهه ،اعتبار رسانه ، جنس ، سن ، تعداد افراد خانوار ، وضعیت تأهل ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی و قومیت با نگرش به حقوق شهروندی رابطه معناداری نداشتند . ولی متغیرهای انگیزه تماشا و انتخاب آگاهانه برنامه های تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی رابطه معناداری داشتند.

کلید واژه : حقوق شهروندی ، میزان مواجهه ، نحوه مواجهه ، انگیزه تماشا ، انتخاب آگاهانه

  

فهرست مطالب

عنوان

   فصل اول : کلیات

1-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2. بیان مسآله تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..6

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………11    1-4. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………15   

1-5. سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………16  

فصل دوم : ادبیات تحقیق

1-2. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….18

2-2.تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………………….18

2-2-1. شهروندی……………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3.تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………………………….27

2-3-1. شهروندی………………………………………………………………………………………………………………………….27

2-3-2. نقش و تأثیر رسانه تلویزیون…………………………………………………………………………………………………30

2-4. نتیجه گیری از مروری بر ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………….33

2-5. مفهوم نگرش……………………………………………………………………………………………………………………….34

2-5-1. تعریف نگرش…………………………………………………………………………………………………………………..34

2-5-2. ساخت نگرش………………………………………………………………………………………………………………….35

 2-5-3. تئوری فیش باین و آیزن……………………………………………………………………………………………………37

2-6. مفهوم شهروند و شهروندی…………………………………………………………………………………………………….38

2-6-1. تعریف شهروند و شهروندی…………………………………………………………………………………………………38

2-6-2.حقوق شهروندی………………………………………………………………………………………………………………….41

2-7. طرح نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………43

2-7-1. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی تلویحی…………………………………………………………………46

2-7-1-1. شهروندی در نظریه اجتماعی جامعه مدنی /انقلابی مارکس……………………………………………………47

2-7-1-2. شهروندی در نظریه مدرنیته ماکس وبر………………………………………………………………………………47

2-7-1-3. شهروندی در نظریه عضویت اجتماعی شهری دورکیم………………………………………………………….47

2-7-1-4. شهروندی در نظریه اجتماع گزلشافتی تونیس………………………………………………………………………48

2-7-1-5. شهروندی در نظریه توسعه مدرنیته پارسونز………………………………………………………………………..49

2-7-1-6. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی کانونی مارشال…………………………………………………51

2-7-1-7. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی فراگیر ترنر……………………………………………………….52

2-7-1-8. نظریه حوزه عمومی /حوزه خصوصی هابرماس…………………………………………………………………54

2-7-1-9. تلفیق و ترکیب نظریه های اجتماعی شهروندی……………………………………………………………………60

2-8. چارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………………………60

2-8-1. نظریه اجتماعی شهروندی کانونی مارشال………………………………………………………………………………60

2-8-1-1. تعریف شهروندی……………………………………………………………………………………………………………62

2-8-1-2. گسترش تاریخی شهروندی……………………………………………………………………………………………….62

2-8-1-3. ابعاد سه گانه شهروندی…………………………………………………………………………………………………..63

2-9 نظریه پرورش…………………………………………………………………………………………………………………………67

2-9-1. روش تحقیق در نظریه پرورش……………………………………………………………………………………………….69

2-9-2. انتقادات به نظریه پرورش……………………………………………………………………………………………………..71

2-10. رویکرد استفاده و رضامندی……………………………………………………………………………………………………75

2-10-1. مخاطب شناسی………………………………………………………………………………………………………………..78

2-11. نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………..80

مدل تحلیلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….83

فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….84

 

فصل سوم : روش شناسی    

3-1. واحد تحلیل………………………………………………………………………………………………………………………86

3-2. معرفی جمعیت مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………….86

3-3. ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………87

3-4 تعریف مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………..89

3-4-1. تعاریف نظری مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………89

3-4-1-1. متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………………………….89

3-4-1-2 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………………………………91

3-4-1-3. متغیر واسط…………………………………………………………………………………………………………………..92

3-4-2. تعاریف عملیاتی مفاهیم……………………………………………………………………………………………………..98

3-4-2-1. متغیر مستقل :استفاده از تلویزیون……………………………………………………………………………………..98

3-4-2-2. متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………………………99

3-4-2-3. متغیر واسط…………………………………………………………………………………………………………………..101

3-2-2-4. متغیرهای زمینه ای…………………………………………………………………………………………………………102

3-5. شیوه اجرا……………………………………………………………………………………………………………………………103

3-6. تکنیک های آماری و استخراج داده ها…………………………………………………………………………………….103

3-7. جمعیت آماری و نمونه………………………………………………………………………………………………………..104

3-7-1. جمعیت آماری………………………………………………………………………………………………………………..104

3-7-2. نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………104

3-7-3. مراحل نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای………………………………………………………………………107

3-7-4. حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………107

3-8. اعتبار و پایایی……………………………………………………………………………………………………………………109

3-8-1. اعتبار …………………………………………………………………………………………………………………………..110

3-8-2. پایایی…………………………………………………………………………………………………………………………..110

فصل چهارم:یافته های تحقیق

4-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….113

4-2. یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………113

4-3. بررسی ویژگیهای جمعیت شناختی ……………………………………………………………………………………….113

4-4. متغیرهای مستقل………………………………………………………………………………………………………………….125

4-4-1.میزان مواجهه ………………………………………………………………………………………………………………….125

4-4-2.محتوای مواجهه……………………………………………………………………………………………………………..129

4-5.متغیرهای واسط………………………………………………………………………………………………………………….133

4-5-1.انتخابگری………………………………………………………………………………………………………………………133

4-5-2.انگیزه تماشا…………………………………………………………………………………………………………………….134

4-5-3.اعتبار رسانه……………………………………………………………………………………………………………………..136

4-6. بررسی فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………….149

4-7.تحلیل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………………………….161

4-8. تحلیل مسیر…………………………………………………………………………………………………………………………165

 

فصل پنجم :نتیجه گیری

5-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..171

5-2 . مروری بر یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….171

5-3. نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………….182

5-4. پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………….185

5-5. محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….185

        فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….187

فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………191

 

فهرست جداول

 جدول 3-1. تعریف عملیاتی استفاده از تلویزیون…………………………………………………………………………….98

جدول3-2. تعریف عملیاتی نگرش به حقوق شهروندی (بُعد احساسی)………………………………………………99

جدول3-3. تعریف عملیاتی نگرش به حقوق شهروندی ( بُعد عملی)…………………………………………………100

جدو ل 3-4. تعریف عملیاتی متغیر واسط………………………………………………………………………………………101

جدول 3-5. تعریف عملیاتی متغیرهای زمینه ای………………………………………………………………………………102

جدول 3-6. نمونه گیری از مناطق 22 گانه تهران……………………………………………………………………………..105

جدول 3-7. میزان آلفای متغیرها……………………………………………………………………………………………………111

جدول 4-1. توزیع نسبی جمعیت برحسب جنسیت پاسخگو………………………………………………………………114

جدول4-2. توزیع نسبی جمعیت برحسب سن پاسخگو……………………………………………………………………..115

جدول4-3. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت تأهل پاسخگو……………………………………………………..116

جدول4-4. توزیع نسبی جمعیت بر حسب قومیت پاسخگو……………………………………………………………….117

جدول4-5. توزیع نسبی جمعیت مورد بررسی برحسب سمت پاسخگو………………………………………………..118

جدول4-6. توزیع نسبی جمعیت برحسب مناطق مورد بررسی ……………………………………………………………118

جدول4-7. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت فعالیت پاسخگو…………………………………………………….120

جدول4-8. توزیع نسبی جمعیت برحسب شغل پاسخگو…………………………………………………………………….121

جدول4-9. توزیع نسبی جمعیت برحسب میزان تقریبی درآمدماهانه………………………………………………………122

جدول4-10. توزیع نسبی جمعیت بر حسب واحد مسکونی………………………………………………………………….123

جدول4-11. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت رفت و آمد پاسخگو………………………………………………123

جدول4-12. توزیع نسبی پاسخگویان برحسب مدت اقامت در تهران…………………………………………………….124

جدول4-13. توزیع نسبی جمعیت بر حسب تماشای تلویزیون………………………………………………………………125

جدول4-14. توزیع نسبی جمعیت برحسب میزان تماشای تلویزیون……………………………………………………….126

جدول4-15. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در طول هفته……………………………………………126

جدول4-16. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در شب و روز گذشته……………………………….127

جدول4-17. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در روز غیر تعطیل……………………………………127

جدول4-18.توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در روز تعطیل………………………………………….128

جدول4-19.  توزیع نسبی جمعیت برحسب اولویت در تماشای شبکه ها………………………………………………129

جدول4-20.توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای انواع برنامه های آموزشی………………………………………..130

جدول4-21توزیع نسبی جمعیت برحسب محتوای مواجهه……………………………………………………………………131

 جدول4-22.توزیع نسبی روش انتخاب برنامه ها………………………………………………………………………………133

جدول4-23.توزیع نسبی انگیزه تماشا…………………………………………………………………………………………….134

 جدول4-24 توزیع نسبی جمعیت برحسبمنبع کسب اخبار داخلی……………………………………………………….137

جدول4-25. توزیع نسبی جمعیت برحسب  منبع کسب اخبار خارجی………………………………………………….137

جدول4-26. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب اعتبار دادن به تلویزیون در کسب اخبار داخلی……………….138

جدول 4-27. توزیع نسبی جمعیت  برحسب اعتبار دادن به تلویزیون در کسب اخبار خارجی………………….139

جدول4-28. توزیع نسبی طیف گویه های شاخص حقوق شهروندی……………………………………………………140

جدول 4-29. میزان توجه صداو سیما به شاخص های شهروندی………………………………………………………..142

جدول4-30. توزیع نسبی نگرش به حقوق شهروندی در بعد احساسی………………………………………………..144

جدول 4-31. توزیع نسبی نگرش به حقوق شهروندی در بعد عملی……………………………………………………145

جدول شماره 4-32. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق شهروندی………………………………..146

جدول 4-33. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق سیاسی…………………………………………….146

جدول 4-34. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق اجتماعی………………………………………….147

جدول 4-35. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق مدنی……………………………………………….148

جدول 4-36. ضریب همبستگی فرضیه 1 ………………………………………………………………………………………..150

جدول 4-37. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق اجتماعی )………………151

جدول 4-38. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق مدنی )……………………152

جدول 4-39. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق سیاسی )………………….152

جدول 4-40. ضریب همبستگی جنس   با حقوق شهروندی ………………………………………………………………..153

جدول 4-41. ضریب همبستگی سن با حقوق شهروندی……………………………………………………………………..154

جدول 4-42. ضریب همبستگی فرضیه 2 به تفکیک تعداداعضای خانواده……………………………………………..155

جدول 4-43. ضریب همبستگی درآمد با حقوق شهروندی………………………………………………………………..155

جدول 4-44. ضریب همبستگی مدت اقامت در تهران با حقوق شهروندی ………………………………………….156

جدول 4-45. ضریب همبستگی وضعیت تأهل با حقوق شهروندی………………………………………………………157

جدول 4-46. ضریب همبستگی قومیت با حقوق شهروندی……………………………………………………………….158

جدول 4-47. ضریب همبستگی فعالیت پاسخگو با حقوق شهروندی…………………………………………………..159

     جدول 4-48. ضریب همبستگی شغل با حقوق شهروندی………………………………...……………………….160      

جدول 4-49 مدل رگرسیون چند متغیره………………………………………………………………………………………….162

جدول 4-50. عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی نگرش به حقوق شهروندی…………………………..163

جدول4-51.روابط معنادار در دیاگرام………………………………………………………………………………………………169

 

پیوست

نمونه پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………….197

 

1-1 مقدمه

شهروندی از مهم ترین ایده های اجتماعی و یکی از مولّفه‌های مهم نظام‌های سیاسی و دموکراتیک و شاخصی مهم برای نشان دادن تحقّق دموکراسی در جامعه است . محتوا و مفهوم شهروندی ثابت نبوده و در طول تاریخ ، تغییر پیدا کرده است. شهروندی       (انگلیسی : citizen ship ) از مشتقات شهر (city  ) است . شهروندی را قالب پیشرفته  « شهرنشینی » می دانند . به باور برخی از کارشناسان ، شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل نمایند به  « شهروند » ارتقاء یافته اند . شهروندی تا پیش از این در حوزه اجتماعی شهری بررسی می شد، اما پس ازآن شهروندی مفاهیم خود را به ایالت وکشور گسترش داده است . امروزه نیز بسیاری به  «شهروندی جهانی[1]» می اندیشند . یک شهروند یک عضو رسمی یک شهر ، ایالت یا کشور است . این دیدگاه ، حقوق و مسئولیت هایی را به شهروند یادآور می شود که در قانون پیش بینی و تدوین شده است . از نظر حقوقی ، جامعه نیازمند وجود مقرراتی است که روابط تجاری ، اموال ، مالکیت ، شهرسازی ، سیاسی و حتی مسائل خانوادگی را در نظر گرفته و سامان دهد . از این رو از دید شهری موضوع حقوق شهروندی ، روابط مردم شهر ، حقوق و تکالیف آنان دربرابر یکدیگر و اصول و هدف ها و وظایف وروش انجام آن است. (شکری ،1386 :80 ) در واقع حقوق شهروندی آمیخته ای است از وظایف و مسئولیت های شهروندان در قبال یکدیگر ، شهر و دولت یا قوای حاکم و مملکت و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق بر عهده مدیران شهری ( شهرداری ) ، دولت یا بطور کلی قوای حاکم  می باشد . به مجموعه این حقوق ومسئولیتها[2] «حقوق شهروندی » اطلاق میشود( شکری،1386 : 72 ). مجموعه به هم پیوسته ای از حقوق، وظایف و تعهّدات و برخورداری برابر تمامی اعضای جامعه از مزایا و منابع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، هسته مشترک تعاریف مختلف شهروندی است . به تعبیر فیتز پتریک، شهروندی بر دو اصل مبتنی است : اوّل این که دولت، تکثّرگرا و دموکراتیک باشد، زیرا دولت‌های دیکتاتوری و سلطنتی شهروند ندارند،بلکه دارای تبعه و رعیت هستند . دوم این که جامعه مدنی باید باز و آزاد باشد. شهروندی در جامعه‌ای تحقّق می یابد که دولت و جامعه مدنی عامل متعادل‌کننده یکدیگر باشند .

شهروندی را می توان به وضعیت اعضای جامعه‌ای که آزاد، دموکراتیک و از لحاظ اجتماعی مساوات طلب هستند، اطلاق کرد. توجّه به این نکته اهمّیت دارد که شهروندان هم حکمران و هم تبعه جامعه سیاسی هستند، یعنی از قوانین و مقرّراتی پیروی می‌کنند که خودشان به وجود آورده اند. شهروندی اشاره به زندگی روز مره ، فعالیت های فردی و کسب و کار افراد اجتماع و همچنین فعالیت های اجتماعی ایشان دارد و بطور کلی مجموعه ای از رفتار و اعمال افراد است . شهروندی از این منظر ، مجموعه گسترده ای از فعالیت های فردی و اجتماعی است . فعالیت هایی که اگر چه فردی باشند ،اما برآیند آنها به پیشرفت وضعیت اجتماعی کمک خواهد کرد . همچنین است مشارکت های اقتصادی ، خدمات عمومی ، فعالیتهای داوطلبانه و دیگر فعالیتهای اجتماعی که در بهبود وضعیت زندگی همه شهروندان مؤثر خواهد افتاد . در واقع این نگاه ضمن اشاره به حقوق شهروندی مدون و قانونی در نگاه کلی تر به رفتارهای اجتماعی و اخلاقی می پردازد که اجتماع از شهروندان خود انتظار دارد (قسیم اخگر، 1385 :18 ). عضویت افراد در جوامع مدرن با موقعیت شهروندی آنان نشان داده می شود. شهروندان دارای مجموعه گسترده‌ای از حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی هستند. در این میان یکی از اساسی‌ترین حقوق، حقّ مشارکت در قانون‌گذاری و حکومت است که شهروندی فعال[3]  به عنوان مبنای حاکمیت مردمی  بر پایه آن شکل میگیرد. این حقوق با مجموعه‌ای از وظایف و تعهّدات در قبال جامعه و دولت متوازن میشوند. در مقابل، دولت ـ ملّت نیز باید تمامی افرادی را که در قلمرو سرزمین آن زندگی می کنند، تحت پوشش قرار دهد.به عبارت دیگر، شهروندی پیوندهای میان فرد و جامعه را در قالب حقوق، تعهّدات و مسوولیت ها منعکس می سازد و چارچوبی برای تعامل افراد، گروه ها و نهادها ارائه می کند. در مورد این پدیده، تحقیقات بسیاری از اندیشمندان مختلف صورت گرفته است که عمدتاً بر کار تی.اچ.مارشال تمرکز داشته اند .

در این میان آموزش شهروندی در زمینه آموزش این حقوق و تکالیف و مسئولیت ها باید مورد توجه قرار گیرد. آموزش شهروندی بطور غیر رسمی در خانه یا محل کار یا کارگاههای آموزشی و یا بطور رسمی بصورت سر فصل درسی مجزا در مدارس و یا بصورت رشته تحصیلی دانشگاهی یا رسانه ملی در واقع به شهروندان می آموزد که چگونه یک شهروند فعال ، آگاه و مسئول می توانند باشند، در واقع مبنای این آموزشها پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست، بلکه به آنان می آموزد که چگونه تصمیمات خود را با توجه به مسئولیت هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ کنند . تربیت شهروندی ، یکی از فروع شهروندی است . (برخورداری : 1381 ) شهروندی از دوران کودکی تا نوجوانی آموزش داده می شود و دولت نیز آموزش های لازم را در اختیار والدین و معلمان قرار می دهد . یکی از ابزارهایی که دولت جهت آشنایی با حقوق و مسئولیت های شهروندی و نیز فهم و شناخت جامعه و آشنایی با فعالیت های اجتماعی به شهروندان از آن بهره می برد رسانه ملی ( تلویزیون ) می باشد ، که این رسانه در آشنا کردن شهروندان به مسئولیت اجتماعی، فردی و…در سالهای اخیر اقداماتی را انجام داده است. .درواقع کار ویژه و اساسی در رسانه ها ، باز تولید و توزیع آگاهی است . این آگاهی ما را قادر می سازد تا به تجربه خود معنا بخشیده وادراک خود را شکل دهیم.

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 107

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0