دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

پایان
نامه برای کارشناسی ارشد

 

بررسی انسان‏شناختی استراتژی‏های قدرت زنان کُرد

(بررسی موردی زنان طبقه متوسط شهرستان سنندج)

استاد راهنما: دکتر ناصر فکوهی

استاد مشاور: دکتر منیژه مقصودی

نگارنده: *****

گروه: انسان
شناسی

 

هدف‏ها:

هرچند تاریخ «مردانه» مردم‏شناسی در مقایسه با دیگر علوم بسیار اندک است و بسیار زود مردم‏شناسان زن وارد این علم شده و کار بر روی زنان را شروع کردند، اما در رابطه با زنان کرد خصوصاً در رابطه با مساله قدرت کارهای تحقیقاتی بسیار اندک بوده و آن بخش اندک نیز صرفاً در حد معرفی چند زن کردی بوده که ریاست طایفه و ایل خود را برعهده داشته‏اند. در مورد زنانی که پُست و موقعیت برجسته‏ای در جامعه خود نداشته‏اند بررسی در این زمینه بوده که این زنان تا چه حد موقعیت فرودستی در جامعه دارند و ظلم‏های رواشده بر آنها را برشمرده‏اند و هیچگاه بازی‏های قدرت میان زن و مرد و استراتژی‏های قدرتشان بررسی نشده است.

«یکی از محققان به نام افلاین (1990) با این ادعا که قربانیان خشونت‏های خانوادگی عمدتاً زنان هستند مخالفت ورزید و اظهار نمود که میزان خشونت اعمال شده به دست مردان بر زنان همانند میزان خشونت اعمال شده به دست زنان علیه مردان است … باید توجه داشت که زنان تنها زمانی اعمال خشونت می‏کنند که بخواهند از خودشان محافظت کنند یا عمل خشونت بار مرد را تلافی کنند، در حالی که مردان معمولاً آغازگر خشونت هستند.» (خسروی، 1383: 71)

«میزان رفتارهای خشونت بار مردان و زنان تا حد زیادی مشابه است، تنها تفاوت مربوط به موقعیت‏هایی است که در آن‌ها اعمال خشونت صورت می‏گیرد.» (همان، 1383: 71)

همیشه از ظلم و زور و قدرت و خشونت اعمال شده بر زنان سخن رفته اما هیچگاه از خشونت، زور، و اعمال قدرت‏های این زنان هیچ سخنی به میان نیامده.

در مورد زنان و مردان، چه به تفاوت‏های بیولوژیک قائل باشیم و چه تفاوت‏ها را ناشی از تفاوت در تربیت‏شان بدانیم، به هرحال نمی‏توان منکر تفاوت میان دو جنس بود. همین تفاوت‏ها سبب می‏شود که واکنش‏ها، برخوردها، رویکردها و رفتار و… این دو جنس از هم متفاوت باشد. هنگامی که تنها براساس خصوصیات یک جنس برای جامعه‏ای که متشکل از هر دوجنس می‏باشد، تصمیم‏گیری و برنامه‏ریزی کنیم، مشکلات زیادی را برای هر دو جنس و خصوصاً برای جنس نادیده گرفته شده پدید می‏آوریم که این می‏تواند سلامت جسمانی و روانی آنها را به خطر بیاندازد. هرچه شناختمان بیشتر باشد، برخورد صحیح‏تری خواهیم داشت. این تحقیق در راستای هدف کلی‏تر و بلندمدتِ‏ شناخت تفاوت‏های جنبه‏های گوناگون رفتاری و فرهنگی دو جنس نوع بشر است که یکی از مسائل مربوط به انسان، مساله قدرت است که در همه روابط انسانی از جمله در روابط خویشاوندی وجود دارد. هولندر می‏نویسد: «نفوذ و قدرت در همه امور زندگی انسان حضور دارند. در واقع گروه‏ها بدون امکان تأثیرگذاری اعضایشان بر هم، قادر به ایفای نقش خود نیستند.» (هولندر،‏1378:  )

کتاب‌های اندکی که در این زمینه وجود دارند، نوشته‏هایی‏اند مربوط به جوامع دیگر و لذا تطبیق مسائل ذکر شده در آنها براساس فرهنگ ایرانی و حتی خرده‏فرهنگ کردی لازم و ضروری می‏باشد. به همین جهت سعی شد که استراتژی‏های زنان فرهنگ خودی معرفی گردد و در این راستا تحلیلی نیز صورت گیرد که در شناخت،‏ اتخاذ و حتی خلق استراتژی‏های موثر، کمک نماید.

اصلی‏ترین اهداف تحقیق، بررسی شیوه‏های اعمال قدرت زنان است. و جهت‏گیری‏ها نوعاً بر نحوه‌ی دستیابی کنشگر به اهداف دلخواه متمرکز است.

لذا می‌توان اهداف این تحقیق را به طور خلاصه به صورت زیر نوشت:

1- بررسی و تبین شیوه‌های اعمال قدرت زنان

2- شناخت از شیوه‌های به کارگیری خشونت و زور

3- شناخت از زنان کُرد

4- برنامه‌ریزی‌های درست‌تر با در نظر گرفتن شناخت هر دو جنسیت

 

ضرورت و اهمیت:

«وجود جامعه‏ای سالم در درجه اول وابسته به وجود نهادهایی سالم با اصول و ضوابط و هنجارهای متناسب با نیازها می‏باشد.» (مهدویی: 1377،‏3) حضور روزافزون زنان در عرصه‏های اجتماعی و رشد باورهایی چون فمینیسم و تلاش زنان در جهت ارتقاء جایگاه و منزلتشان از یک طرف و از طرف دیگر وجود باورهایی همچون منفعل بودن زنان و بی‏قدرتیشان و… هم زنان و هم مردان را در موقعیت‏هایی متناقض قرار می‏دهد. لذا نشان دادن واقعیت‏ها و آشکار کردن واقعیت بر همگان در سلامت روان هم زنان و هم مردان و پیشگیری از دچار شدن به تضادها و قرارگیری در موقعیت‏های متناقض، موثر خواهد بود. به این ترتیب که هم به مردان یاری می‏رساند که در طی جریان فهم استراتژی‏های زنان به شناخت بهتری از زنان و رفتارهای آنان نائل آمده، لذا برخوردهای صحیح‏تری را در ارتباط با آنان پی‏گیرند و نیز اینکه این تحقیق به نوعی به اشتراک گذاشتن تجربیات زنان است که لزوماً همه زنان از تمامی این روش‏ها آگاهی ندارند (البته باید یادآور بود که نمی‏توان ادعا کرد که به تمامی استراتژی‏های قدرت زنان، توانسته‏ایم دست یابم.) و می‏تواند در آگاهی یافتن از استراتژی‏های دیگر زنان کمک فراوانی نماید و نیز تجزیه و تحلیل این استراتژی‏ها کمکی خواهد بود در جهت اتخاذ استراتژی‏های مفید و نیز خلق استراتژی‏های جدید و اثربخش‏تر کردن رفتارها و استراتژی‏های زنان.

کار بر روی استراتژی‏های اعمال قدرت زنان در خانواده پرده از زوایایی برخواهد داشت که در آن زنان در خانواده و متعاقباً در جامعه اعمال قدرت می‏کنند در حالی که در بسیاری اوقات خود از این امر آگاه نیستند و یا از کارایی این استراتژی‏ها بی‏اطلاع و یا نامطمئن هستند.

آگاه کردن آنان در این مورد که به راستی آنها نیز دارای قدرتند و دارای شیوه‏های خاص و گاه بسیار متفاوت از مردان در اعمال قدرت هستند به آنان کمک خواهد کرد که به آرامش رسیده و صحیح‏تر و با اعتماد به نفس بیشتری در جهت تحقق اهداف‏شان و مشارکت گام بردارند.

2-1 پیشینه تحقیق

«آنچه نباید از نظر دور داشت روش‏های لازم کار در قلمرو انسان‏شناسی است. انسان‏شناسی با احاطه به تجربیات کسب شده به دامنه تفکرات خود می‏افزاید تا برای تفسیر اطلاعات جمع‏آوری شده خلاقیت بیشتری داشته باشد» (عسگری خانقاه، 1373: 161)

در طی سالهای اخیر تعداد کتاب و مقالات راجع به زنان و نویسندگان زن بسیار افزایش داشته است. خانم نجم عراقی و همکارانش دلیل امر را به چنین بیان می‏دارند که در دو دهه اخیر«بروز نوعی خودآگاهی زنانه در سطح علنی
تر و گسترده‏تر در جامعه موجب طرح مسائل مربوط به زنان در قالب نوشته‏های متنوع گشته است.» (نجم عراقی، صالحپور، موسوی 1381: 14)

کتاب‌هایی که در زمینه های بسیار متنوع درباره زنان نوشته شده است مانند انواع کتاب‌هایی که آمارهایی را درباره زنان ارائه می‏دهد از آمار تعداد زنان مطلقه تا آمار زنان راه یافته به دانشگاه و زنان مورد تجاوز(حاجی، 1385، زیتگر، 1381، 1378، 1377)، تا کتاب‌هایی که به تحلیل مسائل زنان می‏پردازند حتی در زمینه ورزش،(گرجی، 1381) آرایش و پوشش(رید ، 1380، ضیاپور، 1347، کریمی مجد، 1376، کلنر، 1379) مسائل اقتصادی( کتی، 1377، جهان‏بین، 1376، سفیری، 1377، زنجانی‏زاده، 1372)

امروزه مطالعات در زمینه زنان، وضعیت و مسائلشان و تلاش آنها تا بدانجا چنان پیشرفته که زنان در ایران مانند بسیاری از کشورهای دیگر به بررسی حتی کتب درسی و نقش آنها در تثبیت مرد سالاری و تبعیض بر زنان پرداخته‏اند.(گوتمن، 1380، تندگویان، 1377، افشار نادری، 1375، فریدمن، 1371)

و در حوزه علوم اجتماعی بسیار کتاب‌هایی را از نویسندگان ایرانی و خارجی می‏توان یافت که به مسئله جنسیت و زنان می‏پردازند.(میشل، 1354، گرت، 1380، ابوت و والاس 1385، اعزازی، 1376 نرسیسیانس 1383، درویش‏پور)

که البته به جز این کتاب‌ها، در بسیاری دیگر از کتب در حوزه علوم اجتماعی هر چند کل کتاب به این مسأله ارتباط ندارد اما در آنها می توان به راحتی فصولی را یافت که به بحث و سخن درباره زنان پرداخته‏اند(گیدنز 1381، بیتس وپلاگ 1375، ریترز،1381) و باید تعداد بسیار زیاد آثار منتشر شده فیمینست‏ها و نقد این آثار اشاره کرد که حجم بسیاری زیادی از کتب مورد استفاده و مفید را تشکیل می‏دهند.(فریدمن، 1383، میشل، 1376، کولونتای، (بی‏تاریخ)، لچت، 1378، رید، 1363) با انواع دیدگاه‌های محافظ‏کار تا دیدگاه‌های رادیکال که عده‏ای از آنان معتقد به وجود دورانهای مادرسالاری‏در قرون پیش از تاریخ و در حسرت آن دوران‏اند. به عنوان مثال خانم
«اولین رید» کتابی با نام آزادی زنان نگاشته است. او از دید تاریخی به بازنویسی تاریخ پنهان شده زنان از پیش از تاریخ دوران سرمایه‏داری پیشرفته پرداخته و در این پیمایش تاریخی به ریشه‏های اقتصادی و اجتماعی و نه زیستی ستم به زنان توجه نموده‏ است و آن را برخاسته از برتری‏های بیولوژیکی و یا رابطه میان زن و مرد نمی‏داند و علاوه بر آن نشان می‏دهد که برابر یک میلیون سال تاریخ مادر سالاری تنها پنج‏ هزار سال تاریخ پدرسالاری حاکم بوده و با هم‏آمیزی مادری و کار، نخستین سیستم اجتماعی بشر، دامپروری و کشاورزی پدید آمده است. و در این راستا به کار و نقش تقسیم کار و اثر آن در پیشرفت اجتماعی، انسان‏های ساختگی فرو دستی زنان، و نقد جامعه پیشرفته سرمایه‏داری نیز می‏پردازد.» (رید، 1383: 12)

کتاب شناخت هویت زن ایرانی از جمله کتاب‌هایی است که به بررسی وضعیت زن، در طول دورانهای پیش و پس از تاریخ می‏پردازد و مجموعه‏ای است که با ارائه اطلاعاتی در خصوص زنان و نمودهای آن، به بحث می‏پردازد و از طریق داده‏های باستان‏شناختی (پیکرک
ها و…) در مورد قدرت زنان سخن می‏گوید. خانم لاهیجی و خانم کار معتقدند«زن بر پایه مدارک و شواهد موجود، در ادوارد دیرینه صاحب قدرت بوده و تواناییهای او در عرصه وسیع اندیشه، الهیات، اقتصاد و سیاست اثر گذاشته است. نمودهای قدرت زنانه گاهی در صورتهای عینی و ملموس مانند پیکرکهای زنانه و نقشها و تصاویر باقی مانده بر ظروف و الواح و کتیبه‏ها که از حفاریها به دست آمده است ظاهر می‏شود و گاهی مظاهر این قدرت در صورتهای فکری و سمبولیک مانند مفاهیم و اشاره هایی که در اساطیر و افسانه‏ها وقصه‏های قدیم و بطور کلی در ادبیات کهن نهفته است خود را آشکار می‏سازد.» (لاهیجی، کار 1371: 69)

زن برسریر قدرت کتابی از محمود طلوعی است که در آن از زندگی کلئو پاترای مصری شروع کرده و در انتها به مارگارت تاچر می‏رسد. در این کتاب نه تنها زنانی را که مستقیماً در رأس حکومت بوده بلکه درباره زنانی هم که به عنوان نایب‏السلطنه یا مادر پادشاه و یا از طریق نفوذ در همسر خود بر مسیر تاریخ کشور خود تأثیر گذاشته‏اند، ‏می‏نویسد.

از همین نویسنده کتاب که در مورد زنانی که در سیاست و تاریخ ایران نقش داشته‏اند، کتاب از طاووس تا فرح می‏باشد. در این کتاب اسامی این زنان و نیز درباره زندگی برخی از این زنان نوشته شده است. این کتاب در شرح احوال زنان فقیر و یا عادی جامعه ایرانی نیست. این زنان که به دربار شاهی راه می‏یابند حتی اگر از خانواده فقیری بوده باشند، سپس در دربار شاه زندگی به ظاهر راحتی می‏یابند و ما تنها از زندگی آنها در زمانی که در دربار بوده‏اند اطلاعاتی کسب می‏کنیم. البته این بی‏دلیل نیست. زیرا ما حتی درباره مردان غیرسیاسی نیز در تاریخ چیزی نمی‏خوانیم زیرا که تاریخ درباره زندگی و سرنوشت شاهان بوده است و نه مردمان عادی و خارج از حوزه سیاست. در کتاب در مورد چند زن سده اخیر می‏توانیم درباره کودکی آنها نیز مطالبی ببینیم زیرا چند تن از آنها مانند فرح دیبا و یا اشرف پهلوی خود سرگذشت خویش را نگاشته‏اند. در این کتاب در مورد نفوذ زنان در شاهان و بدین طریق تأثیرشان بر مسیر تاریخ می‏خوانیم. از مهربانی و یا سنگدلی آنان می‏خوانیم اما درباره مسئله اصلی ما، یعنی شرح چگونگی نفوذشان در مردان و به دست گرفتن قدرت به ندرت به مطلبی برمی‏خوریم. تنها بطور خلاصه می‏دانیم که بسیاری از این زنان که خود زن و یا صیغه شاه بودند،‏ برای داشتن توجه و محبت شاه، برای شاه دختران زیبایی پیدا کرده و نزد خود تربیت می‏نمودند. این کاری است که حتی اشرف پهلوی برای غافل کردن برادرش از فوزیه همسر شاه انجام می‏دهد. و یا از مهربانی و اعتماد چند تن از زنان اشاره شده است. در مورد مادر ناصرالدین شاه و تأثیرات او بسیار نوشته شده اما اشکال عمده این کتاب‌ها تقلیل تاریخ ایران و بسیاری از مسائل مملکتی ایران و نیز کشورهای دیگر به نفوذ زنان است و تحلیل مسائل به یک حد سطحی بودن می‏رسد.

اما خانم نجم
آبادی درباره تأثیر زن در دوران مشروطیت کتاب ارزشمندی تحت عنوان حکایت دختران قوچان دارد. در این کتاب می
توان درباره دورانی از تاریخ ایران و نقش زن در آن دوران خواند بدون اینکه زیاده
روی بر روی نقش زن در مسائل آن دوران، مشاهده گردد. و همچنین می
توان در این کتاب مشاهده کرد که چگونه قدرت مردسالارانه، سبب شده که امروز چیزی درباره نقش زنان در آن حوادث، ندانیم.

از دیگر کتاب‌ها، توصیه‏هایی به زنان‏اند در راستای اینکه چگونه خانواده آرام و شادتری داشته باشند که این توصیه‏ها توصیه‏هایی مفیدند اما در این کتاب‌ها در مورد مسائل جنسی بسیار گذرا و سطحی حرف زده شده است. حال یا واقعاً نویسنده تا این حد کم به آن پرداخته و یا مترجم مجبور به سانسور شده است. توصیه‏ها در این موارد بسیار تکراری‏اند و از جمله اینکه لباس خواب‏های زیبا و متنوع بپوشید و بیشتر از این وارد بحث نمی‏شود. اما کتاب‌هایی که دقیقاً به رفتارها اشاره می‏کنند مفیدترند. مثلاً این که صرفاً گفته شود همسرتان را درک کنید و به او گوش دهید کافی نیست. بلکه بهتر است رفتار را دقیقاً توصیف کرده و برای کاربرد بهتر از جانب خوانندگان بگوید،وقتی همسرتان با شما حرف می‏زند، روزنامه و تماشای تلویزیون و هر کار دیگری را کنار بگذارید و تمام حواستان به او باشد،‏ تماس چشمی را حفظ کنید، وسط حرفش نپرید،‏ نه اینکه صرفاً‏ گفته شود به حرف‌هایش گوش کنید. زیرا بسیاری از زنان و حتی مردان این توصیه‏ها را شنیده‏اند و سعی در کاربرد آن دارند اما نمی‏دانند یک شنونده خوب دقیقاً چه رفتارهایی انجام می‏دهد. مسئله عدم توضیح دقیق رفتار، در مورد مسائل جنسی د رحداکثر میزان می‏باشد. مثلاً‏ به زنان توصیه می‏شود که در مورد مسائل جنسی پرشور باشند اما هیچ توصیفی نمی‏شود از اینکه یک زن پرشور چه رفتارهایی از خود نشان می‏دهد.

یعنی زنان ما گاه اطلاعات زیادی دارند اما این اطلاعات کاربردی نشده‏اند و اطلاعاتی که نتوان استفاده کرد، بسیار کم می‏تواند مثمرثمر باشد و نگارنده یکی از راه‏های کاربردی کردن اطلاعات را توصیف دقیق رفتارهای مربوط به آن می‏داند.

برخی از کتاب‌ها مانند کتاب‌های دکتر باربارا دی‏انجلیس و دکتر جان‏گری از کتاب‌های مفید روان‏شناختی در این زمینه‏اند. البته لازم به ذکر است که این کتاب‌ها به بحث قدرت نمی‏پردازند بلکه در راستای زندگی سالم و شاد و آرام نوشته شده‏اند و به افراد کمک می‏کنند که راحت‏تر همدیگر را درک کرده، مسائل را حل نموده و در کنار هم سالم‏تر و شادتر بزیند که هدف این کتاب‌ها با هدف نهایی در این تحقیق در یک راستا قرار دارند. (دوینگ، 1373، بیکر، 1376، نوابی نژاد، 1378، پاندر 1381) که در تحقیق حاضر نیز از مطالب آنها به طور مستقیم و غیرمستقیم بهره فراوان برده شده است.

و اما کتابی که تا حدودی بیشتر از دیگر کتاب‌ها به مسئله مورد بحث ما پرداخته است و البته در حوزه کتاب‌های روان‏شناسی است، کتابی است به نام زن بودن که خانم دکتر تونی‏ گرنت آن را نگاشته است. تونی گرنت معتقد است که فمینیسم سبب استحاله شخصیت حقیقی زن شده است و بنیان خانواده را به خطر انداخته و او از «دروغ بزرگ آزادسازی» سخن می‏گوید.

دکتر گرنت معتقد به وجود چهار جنبه به نام‏های:

1- مادونا «بازتابنده محسنات کامل زنانه از لحاظ بردباری، وقار و وفای به عهد»

2- مادر یعنی حامی و سرپرست نه تنها فرزندان که سایر خویشاوندان و دوستان مونث و مردان زندگیش

3- آمازون شدیداً دارای تمرکز حواس و فزون‏خواه، متکی به نفس، ارتباطش با مردانِ زندگیش در قالب رفیق و همکار و رقیب و بالاخره

4- جنبه معشوقه یعنی «زنی که در روابط شخصی خود با مرد در سطوح مختلف عقلانی، عاطفی و جنسی پیش از هرچیز دارای نقش تعیین‏کننده و فعال است. معشوقه، با مردش به نوعی همخوانی می‏کند ولی هرگز دست به سینه او نیست. معشوقه، جنبه‏ای از زن است که مردان همواره آن را ستایش و تحسین کرده‏اند.» (گرنت، 1381، 6)

تونی گرنت می‏خواهد کمک کند که زنان در عین اینکه بتوانند در عصر انقلاب صنعتی ایفا نقش کنند اما ویژگی‏های زنانه شخصیت‏شان را نیز حفظ کنند. او می‏خواهد کمک کند زن چهار جنبه شخصیتش را با هم و در حد تعادل داشته باشد.

تونی گرنت معتقد به تفاوت‏های روان‏شناختی و زیست ‏‏شناختی میان دو جنس است که این تفاوتها را هم صرفاً ناشی از آموزش و یادگیری نمی‏داند. مثلاً عشق را مشغله ذهن زنانه می‏داند تا مردانه. اما این تفاوت‏ها را فرهنگی نمی‏داند. (گرنت، 1381)

او در این کتاب به زنان کمک می‏کند تا زندگی مشترکشان دوام یابد. و برای این امر در کتاب خود سعی بر آن دارد که به زنان کمک کند که زنانگی گم‏شده‏شان را، «به ویژه جنبه‏های مادر، مادونا و معشوقه شخصیتش را بازیابد.» (گرنت، 1381، 13) زیرا به نظر او زن امروزی در غرب بیشتر جنبه آمازون خویش را پرورده، طوری که به «مردی بدلی» تبدیل شده است.

دکتر گرنت در این کتاب توصیه‏های بسیار مفیدی به خوانندگان خود می‏کند که شبیه این توصیه‏ها را در سخنان مصاحبه‏شوندگانم یافتم که البته آنها به زبان خود و نه یک زبان علمی در این‏باره سخن می‏گفتند. مثلاً‏ گرنت به زنان توصیه می‏کند که نوار بهداشتی و دیگر وسایل زنانه خود را در هرجا پرت نکنند و بدین‏گونه از فاش رازهای زنانه خود جلوگیری کنند. که این کارها از جذابیت زن می‏کاهد. زیرا زن برای مرد موجودی پررمز و راز بوده و یکی از دلایل جذب مرد به زن همین رازآمیزی زنان می‏باشد که در صورت از دست دادن این حالت، مردشان را نیز از دست می‏دهند. زنان مورد مصاحبه نیز بسیار به موارد این چنینی اشاره کرده‏اند. مثلاً  آنها حتی از این سخن گفته‏اند که بهتر است جلوی شوهرتان آرایش نکنید. بهتر است او نتیجه کار را ببیند و نه فرایند کار را. زیرا دیدن فرایند، از رازگونگی و جذابیت امر می‏کاهد.

از کسانی که به زندگی خانوادگی پرداخته و مسأله اقتدار در خانواده را بررسی کرده هورکهایمر است. مارکس هورکهایمر در مقاله‏ای مشهور با نام خانواده و اقتدار ‏در دوران معاصر، به خصوص بر روی روش‏های اقتداری پدر خانواده تأکید کرده و با توجه به پیشینه‌ی تاریخی اقتدار، وجود آن را در حال حاضر در خانواده مضر تشخیص داده و در مقاله خود می‏نویسد، از میان تمام نهادهای اجتماعی که فرد برای قبول اقتدار(یا دیکتاتوری در سطح اجتماعی) آماده می‏سازد، خانواده در مقام اول قرار دارد. خانواده به عنوان یکی از مهم‏ترین قدرتهای تربیتی از شخصیت انسانها مراقبت می‏کند و این عمل را همان‏گونه انجام می‏دهد که زندگی اجتماعی آن را می‏خواهد. در دوران معاصر از اهمیت خانواده به عنوان یک واحد اساسی اقتصادی کاسته شده است، اما هنوز بر روی خانواده به صورت نهادی سنتی، با شیوه‏های سنتی تأکید می‏شود. اما از آنجا که پدران امروزی دارای اقتدار واقعی نیستند، زیرا خود در جامعه تحت اقتدار دیگری قرار دارند(در روابط کاری) بنابراین کودکان در سنین نوجوانی به عدم اقتدار واقعی پدر خود پی می‏برند. نوجوان از لحاظ شخصیتی دارای تصویری از«قدرت خود کامه» می‏شود اما از آنجا که پدر نمایشگر این تصویر نیست و جوان در انتظار یک پدر قوی و قدرتمند، یک ابر ـ پدر است، به راحتی تابع جهانبینی‏هایی چون فاشیسم می‏شود. (Horkheimer 1977:85) به عقیده هورکهایمر، وجود اقتدار در خانواده تنها باعث می‏شود که کودک اطاعت و سر فرو آوردن در برابر فرد قدرتمند و خصومت نسبت به ضعفا، افراد تحت ستم و گروه‏های خاصی را یاد می‏گیرد.» (هورکهایمر به نقل از اعزازی: 1376،‏19ـ20)

و آندره میشل در تحقیقی در سال 1996 به این نتیجه می
رسد که ”شاغل بودن زن در فعالیت
های اقتصادی معتبر عامل مهمی در بهبود توازن قدرت بین زوجین می
باشد. (سگالین، 1370: 247)

اما در اینجا به آثاری اشاره می
کنیم که بیشتر به موضوع مورد بحث ما پرداخته
اند و در آنها رویکرد انسان
شناسی را می
توان مشاهده کرد.

عذرا شالباف در تحقیقی که بر روی تأثیر تحصیلات زن بر توزیع قدرت در خانواده انجام داده است در بخش نتیجه
گیری می
نویسد: ”با افزایش سطح تحصیلات زنان، به میزان متوسطی قدرت تصمیم
گیری آنان در حوزه
های مختلف زندگی خانوادگی یعنی حوزه
های اقتصادی، اجتماعی، رسیدگی به امور فرزندان، امور خانگی و امور مربوط به باروری و تولید مثل بالا می
رود. از سوی دیگر هرچه تفاضل تحصیلات زن و مرد به سمت صفر تمایل یابد و به نفع زن رو به مثبت رود روابط قدرت در خانواده توزیع برابرانه
تر می
یابد و نقش
ها تقسیم شده و روابط داخلی خانه به سمت تقارن می
رود“. (شالباف، 1380: 125)

هاله لاجوردی در پایان
نامه خود با عنوان ”ساختار قدرت در خانواده“ که با استفاده از روش
های تحقیق در جامعه
شناسی انجام داده
اند چنین نتیجه
گیری کرده
اند که تفاوت رده منزلتی شغل زوجین و موقعیت برتر طبقاتی هریک از زوجین، میزان تحصیلات و نیز ویژگی شخصیتی اقتدار طلبی می
تواند بر موازنه
 قدرت در خانواده تأثیر بگذارد. (لاجوردی به نقل از مجرب، 1381).

و خانم پراوانه دانش در پایان 
نامه
ای که در آن تأثیر اشتغال مادران بر هرم قدرت را بررسی کرده
 می
گوید:

”به طور کلی می
بینیم که قدرت زنان در امور اقتصادی خانواده، امور مربوط به فرزندان، کنترل روابط خویشاوندان افزایش یافته و زنان به مشارکت با مردان در تصمیم
گیری در این امور رسیده
اند. (دانش، 1371، 296)

کتابی که به قلم یک نویسنده ایرانی و با رویکرد مردم‏شناسانه نگاشته شده است کتاب ”زن و قدرت“ اثر پردیس قندهاری است.«کتاب زن و قدرت را می‏توان در حوزه مردم‏شناسی فرهنگی و جنسیت طبقه‏بندی کرد، چرا که در این تحقیق به خوبی می‏توان نگرش‏های افراد جامعه مورد بررسی(زنان) را در مورد جنسیت و مفهوم زنانگی و مردانگی(که از مفاهیم اساسی در حوزه انسان‏شناسی و مردم‏شناسی جنسیت است) و تحول آن را در گذر زمان دریافت. در این تحقیق سعی شده جغرافیای روابط قدرت در خانواده(بر مبنای قدرت تصمیم‏گیری) ترسیم شود. این جغرافیا به سه حوزه کلی تقسیم می‏شود که با یکدیگر تعامل و رفتار متقابل دارند. منشأ مصادیق و شیوه‏های اعمال قدرت در هر حوزه نیز چون پارامترهای معین شده‏ای که افراد را در فضای تصمیم‏گیری قرار می‏دهد، مورد توجه و سئوال قرار گرفته است.» (قندهاری: 1382،‏10) او تحقیقش را بر روی سه نسل و یک خانواده تهرانی با منشأ روستایی در منطقه شمیران انجام داده است. کتاب‌هایی به قلم نویسندگان خارجی هست که آنها هم یا در مورد جامعه خود نوشته‏اند و یا به صورت کلی و انتزاعی به مسئله قدرت پرداخته‏اند. اما هیچکدام از کتاب‌ها مستقیماً به مسئله استراتژی‏های قدرت زن نپرداخته بودند. مثلاً در کتاب «زنان چگونه به قدرت می‏رسند؟» رژه گارودی می‏نویسد که زن‏ها در جامعه با مردان مقام برابر ندارند، لذا برای کسب قدرت باید کارهایی بکنند، مثلاً در راس تمام اشکال سازمان‏های مبارزاتی آزادی‏خواهی قرار گیرند. این کتاب مانند بسیاری از کتاب‌های دیگر پر از باید و نبایدها است و اما اینکه طی چه روندی زنان می‏توانند به راس سازمان‏های مبارزات آزادی‏خواهی دست یابند سخنی نمی‏گوید و این کتاب در سطح مسائل کلان اجتماعی زنان است و نه در سطح فرد و حوزه خصوصی یعنی خانه و خانواده.

رابر بلود و دنالد ولف در تحقیقی چنین نتیجه‏ گرفته‏اند که«برتری در تصمیم‏گیری با فردی است(مرد یا زن) که درآمد بیشتری دارد: تربیت، تحصیلات و درآمد مناسب، برتری قابل ملاحظه‏ای در روابط زناشوئی برای فرد بوجود می‏آورد.» (میشل: 1354،‏178)

در مورد زنان کرد بسیار کمتر از این می‏توان به مطلبی دست یافت. و اگر مطلبی هست درباره زنان فقیر و ظلم رواشده بر آنان است. اما در اینجا ما بر توانایی‏های زنان تمرکز داریم نه مشکلات و به زنان عادی جامعه می‏پردازیم و در مورد زنان طبقه متوسط می‏نویسیم که در میان زنان سه طبقه اجتماعی کمتر بر آن تحقیق عمیقی با رویکرد مردم‏شناسانه صورت گرفته است. و در مورد کُردها، کتاب‌های زیادی به زبانهای مختلف از جمله به زبان فارسی نگاشته و یا ترجمه شده است. تعداد زیادی از این کتب به مسائل سیاسی و تاریخی کردها می
پردازند.(مک
داول 1380 ، 
کینان 1372، 
ادموندز 1376).

اما با تأسف کتاب‌های در مورد زنان حداقل به زبان فارسی بسیار کمیابند. و اگر هم نوشتاری هست، در آنها تحلیل
های عمیق به چشم نمی
خورد. به عنوان نمونه







 می
توان به نوشته
های دکتر رویا طلوعی اشاره کرد که نوشته
های ایشان در حد نوشته
های سطحی و ژورنالیستی و فاقد چارچوب نظری و تحلیل می
باشد.

و یا می
توان به زنان دیگری مانند خانم مهپاره ابراهیمی و بیان عزیزی و نسرین خانزادی اشاره کرد.

در کتابی با نام گزیده
ای از زنان نامدار کُرد می
توان نام تعدادی از زنان کُرد را دید که در مورد هر کدام در حد یک پاراگراف توضیحی داده شده است.

همچنین خانم فریده امین
الاسلام در زمینه زنان کارهای تحقیقاتی انجام داده
اند که داده
های آماری نسبتاً خوبی ارائه می
دهد هر چند که کارهای ایشان نیز بسیار روشمند نیست اما از پیشکسوتان مطالعه بر زنان کُرد هستند.

در گاهنامه نویسا شماره 4 می
توان مجموعه
ای از مقالات ارزنده در رابطه با موضوع زنان را مشاهده کرد.

در انتها باید از خانم دکتر شهرزاد مجاب استاد دانشگاه تورنتو نام برد که در زمینه زنان به طور کلی و نیز زنان کُرد کارهای ارزنده
ای انجام داده
اند. که یکی از کارهای ایشان”زنان و ناسیونالیسم در جمهوری کردستان سال 1946“ نام دارد که در کتاب”زنان یک ملت بدون دولت، کُردها“ که ویراستار آن هستند، می
توان این نوشته را دید که در بخشی از همین کتاب می
توان نوشته
های روهات
آلاکوم و جانت
کلاین و… نیز در مورد زنان کُرد خواند. و نیز همچنین آقای امیر حسن
پور نیز در مورد زنان کُرد نوشته
های پر باری دارند.(س. چ ، 1384)

همچنین یکی از دانشجویان انسان
شناسی به نام آقای مجنون
آموسی مقاله
ای تحت عنوان”پدرسالاری، فرار دختران، راهکارها“ دارند.

در مجموع تعداد آثاری که در مورد زنان کرد ایران به زبان فارسی انتشار یافته، چندان زیاد نمی
باشد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 121

|

امتیاز مطلب : 5

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

رساله جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد برنامه ریزی رفاه اجتماعی

 

عنوان:

«بررسی آسیب های اقتصادی-اجتماعی اچ آی وی/ایدز بر خانواده های مبتلا به ایدز و واکنشهای آنان»

(مطالعه موردی مرکز بهداشت غرب تهران)

استاد راهنما:

دکتر علی اصغر سعیدی

استاد مشاور:

دکتر علی شکوری

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی گرایش برنامه ریزی رفاه اجتماعی

1. 1 مقدمه

امروزه با گسترش حوزه های متاثر از مدرنیته و همچنین تسریع این روند بصورت شتابان در مسیر تحول و ایجاد تغییرات شگرف در عرصه های مختلف حیات بشری، انسان دوره مدرن با مسائل و پدیده هایی برخورد نموده که تا کنون آنها را تجربه ننموده بود. یکی از این مسائل بیماریهای خاصی است که مربوط به دوره جدید است. بیماریها و امراضی که بعضاً کمتر از سه دهه از شناسایی آنها توسط انسان می گذرد و شواهدی دال بر وجود این نوع امراض در قرون گذشته وجود ندارد؛ بیماریهایی همچون هپاتیت و ایدز و در سالیان اخیر جنون گاوی، آنفولانزی پرندگان و… از جمله امراضی هستند که بی شک از ماهیتی متفاوت نسبت به ماهیت بیماریهای گریبانگیر بشر در اعصار گذشته برخوردار می باشند.

ایدز بعنوان مهلک ترین و مخرب ترین این گروه از بیماریها که از اوایل دهه 1980 –که اولین مورد آلوده به ویروس آن (HIV) در ایالات متحده شناسایی شد- تاکنون میلیون ها نفر از انسانها را آلوده نموده و بخش قابل توجهی از این تعداد را به کام مرگ کشانده است. ایدز علاوه بر خسارات جانی موجب تحمیل هزینه های مالی بر اجتماعات محلی و جوامع مختلف شده و همزمان باعث کاهش رشد اقتصادی آنان گردیده است. درباره آسیب ها و آثار سوء ایدز بر سطوح مختلف جامعه محققین بسیاری در سراسر جهان و بخصوص جوامع آفریقایی –بدلیل شیوع گسترده ایدز و همچنین ویروس آن در این منطقه- مطالعات مختلفی را صورت داده اند. یکی از سطوح اثر پذیر و بطور دقیقتر اثر پذیرترین و آسیب پذیرترین سطح متاثر از ایدز ‘خانواده’ است. «خانواده های مبتلا به اچ آی وی/ایدز» (FAHA)[1] با طیف متفاوتی از تکانه های ناشی از ایدز بسته به ویژگی هایشان و همچنین نوع نگرش جامعه (و در سطح خرد تر اجتماع محلی) به ایدز مواجه می گردند.

در این مطالعه سعی گردیده با توجه به آثار و پیامدهای اقتصادی-اجتماعی ایدز در سطح خانواده که در منابع نظری و همچنین در سایر جوامع ثبت گردیده است، تصویری کلی از وضعیت این گروه از خانواده های مبتلا در جامعه مان را ارائه نموده و بطور خاص آثار و پیامدهای سوء مذکور را در خانواده های مبتلای ایران مورد بررسی قرار دهیم. هرچند بایستی اذعان نمود که این تحقیق مطالعه ای کاملاً جامع و مبسوط راجع به آثار سوء ایدز بر خانواده های مبتلا در ایران نبوده، بلکه بیشتر با هدف ایجاد بستر اولیه و بمنظور «مسئله شناسی» پیرامون این پدیده اجتماعی جهت انجام مطالعاتی جامع تر در حوزه های مختلف بخصوص حوزه اجتماعی در آینده انجام گرفته است.

در فصل اول با عنوان کلیات تحقیق به طرح مطالب کلی راجع به پدیده مورد بررسی خواهیم پرداخت. در فصل دوم با عنوان چارچوب مفهومی و نظری تحقیق به مرور برخی تعاریف مربوط به واژه ها و مفاهیم عمده مورد استفاده در مطالعه و همچنین به بررسی ادبیات نظری درباره موضوع مورد بررسی می پردازیم. در ادامه این فصل پیشینه مطالعاتی درباره موضوع و تجارب سایر کشورها در باب پدیده مورد نظر آورده می شود. با استفاده از این بستر مفهومی و نظری در فصول پایانی مطالعه زمینه مناسب تری جهت تحلیل و تبیین مساله مورد بررسی در ایران فراهم خواهد گردید.

فصل سوم با عنوان روش تحقیق به بحث و بررسی اصول روش شناختی حاکم بر مطالعه حاضر اختصاص دارد. در این فصل ابتدا به تببین چرایی انتخاب روش کیفی بعنوان روش مورد استفاده در مطالعه پرداخته و سپس توضیح مختصری درباره مقتضیات این نوع روش آورده شده و در ادامه رئوس مربوطه و دخیل در این مطالعه بر اساس ماهیت موضوع و اقتضائات آن ارائه می گردد.

فصل چهارم با عنوان ارائه یافته ها (گزارش داده های مصاحبه) به تحلیل -و به معنای دقیق تر تفسیر- یافته ها اختصاص خواهد داشت. در این فصل یافته های مطالعه در قالب سه بخش آثار بیماری بر خانواده، اطلاعات توصیفی خانواده های مورد مطالعه و واکنش های این خانواده ها به بیماری مورد نظر مورد بحث و تحلیل قرار خواهد گرفت.

در فصل پنجم نیز با توجه به تحلیل یافته ها و همینطور تجارب محقق در انجام مطالعه حاضر نتیجه گیری و همچنین پیشنهادات مربوطه درباره مساله مورد نظر ارائه خواهند شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 2 طرح و بیان مسئله

ارتباطات و روابط اجتماعی (به معنای عام آن) در عصر جدید بی شک قابل مقایسه با ادوار گذشته نیست. این ارتباطات وسیع و همه جانبه گذشته از مزایایی که برای بشر به ارمغان آورده است مخاطرات و ریسکهای جدیدی نیز برای انسان داشته است. ایدز از جمله مخاطرات جدیدی است که در دنیا کمتر از سه دهه از شناسایی اولین مورد آلودگی به ویروس آن می گذرد. محققین اجتماعی یکی از عوامل زمینه ساز ایدز را وجود تعاملات و ارتباطات گسترده تر و به تعبیری وجود تحرکات‏، مسافرت ها‏، حمل و نقل و ترابری بیشتر افراد در حوزه های جغرافیای گسترده و وسیع می دانند. (گیدنز 1379)

گذشته از عوامل زمینه ساز ایدز، بایستی گفت که تاکنون حدود40 میلیون نفر از مردم جهان به ویروس ایدز آلوده شده اند. «هیچ بیماری دیگری در دنیای جدید تاکنون چنین یاس و چنین اضطرابی ایجاد نکرده است. بیماری ایدز در وضع اقتصادی و اجتماعی تاثیر فراوان گذاشته است» (فرهادیان 1369). ایدز از چنان اهمیتی برخوردار است که روزی را نمی توان یافت که درباره ابعاد مختلف آن روزنامه ها و مجلات مختلف بدان نپردازند؛ پدیده ای که برخی از آن به ″طاعون قرن″ یاد می کنند. به نظر می رسد اچ آی وی/ایدز نسبت به سایر بیماریها و امراض صعب العلاج و بطور دقیق شفاناپذیر که در گذشته بشر به آنها مبتلا می شده از ویژگی های ممیزه و نیز مخرب تری برخوردار است؛ ویژگی هایی که باعث گردیده افراد آلوده به ویروس ایدز در بسیاری از جوامع در حال توسعه با توجه به وجود نگرش منفی به چنین افرادی از طرح نمودن مشکل شان حتی به کادر درمانی مراکز بهداشتی و درمانی بعلت جلوگیری از دسترسی به خدمات بهداشتی مربوطه امتناع ورزند. با این حال بسیاری از ما مطمئن هستیم که این پدیده دارای جوانب ناشناخته و مرموز بسیاری است که هر روز آثار سوء عمیقی بر سطوح و لایه های مختلف جامعه بشری در بر دارد.

افراد و گروه های در معرض آسیب اچ آی وی/ایدز افراد و گروه های خاصی را در بر نمی گیرند. پیامدهای آن تنها گریبانگیر افراد آلوده و یا مبتلای به آن و همینطور خانواده هایشان نیست، بلکه آثاری بس وسیع و عمیق بر بدنه اجتماع و کل جامعه خواهد گذارد. در مواردی باعث کاهش در کمیت و کیفیت ارتباطات، مراودات و پیوندهای میان خانواده ها در نتیجه ترس ناشی از انتقال ایدز و همینطور وجود بدنامی در مورد افراد اچ آی وی مثبت می گردد. در سطح کلان جوامع میتواند موجب افزایش بودجه و مخارج بهداشتی و درمانی کشورها گردد و هزینه هایی را جهت مراقبت های غیرلازم جلوگیری از انتشار عفونت در مراکز درمانی سبب شود؛ هزینه های بهداشتی ای که بر افراد، خانوارها، مراکز بهداشتی خصوصی و همچنین دولتها تحمیل خواهند شد.

وجود چهارده هزار مورد آلوده به ویروس ایدز در ایران – که بی شک رقم واقعی، چند برابر رقم مذکور را شامل می گردد – ممکن است در مقایسه با خیلی از جوامع رقم بالایی نباشد، لیکن بی شک با تدوام رشد فعلی شیوع آن در کشور، طی سالیان آینده نه با یک بیماری مزمن صرف و محدود بلکه با اپیدمی ایدز مواجه خواهیم شد که آثار و پیامدهای مخربی را بر بخش ها و سطوح مختلف جامعه  به دنبال خواهد داشت. دیگر نباید رشد اقتصادی متداول را انتظار داشت. ساختار اقتصادی، اجتماعی و جمعیت خانواده متحول شده و در کارکردهای آن خلل وارد می شود. در صورت افزایش نرخ مرگ و میر ناشی از ایدز شرکتها و موسسات مختلف نیروی جوان و مجربی را که به دلیل ایدز فوت نموده اند از دست داده، هزینه ها و خسارات گزافی جهت جایگزینی آنان با نیروی کار عمدتاَ بی تجربه را متحمل می شوند. یکی از پیامدهای مرگ و میر بالای ناشی از ایدز به دلیل اینکه بیشتر در میان افراد جوان اتفاق می افتد، افزایش کودکان یتیمی است که یک یا هر دو والد خود را بر اثر ایدز از دست داده اند. این تجربه ناخوشایند می تواند موجب عواقب ناگوار و نامطلوبی برایشان گردد؛ از جمله اینکه آنان را از تحصیل محروم ساخته و یا در برابر بسیاری از عوامل زمینه ساز بزهکاری، فرار از خانه، سوءاستفاده، کار در شرایط نامناسب کاری و غیره آسیب پذیر سازد. مورد اچ آی وی/ایدز در صورت تدوام شرایط موجود هم به لحاظ وضعیت اپیدمیک و هم به لحاظ نوع برخورد و نگرش به این پدیده و افراد حامل ویروس آن و بیماران مبتلا بدان قطعاَ بیشتر از آنچه تصور بشود خواهد توانست موجب تهی شدن بسیاری از بسترها و زیرساخت های جامعه در حال گذار و توسعه ما شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 3 ضرورت و اهمیت انجام مطالعه

به رغم این موضوع که تعداد افراد آلوده به ویروس ایدز در کشور ما در مقایسه با سایر کشورها چندان بالا نیست، لیکن نرخ شیوع و رشد و گسترش اچ آی وی/ایدز در ایران با شدت نه چندان کمی در حال پیشروی است. همانطور که قبلاً نیز اشاره گشت طبق آخرین آمارهای رسمی داخلی تاکنون چهارده هزار نفر و طبق برآورد نهادهای برجسته بین المللی نظیر UNAIDS تاکنون 66 هزار نفر در ایران به ویروس اچ آی وی آلوده شده اند. روند رو به رشد این پدیده اجتماعی باعث خواهد شد این موضوع همانطور که امروز نیز شاهد هستیم، در طی سالهای آینده از اهمیت روزافزونی در میان افراد و شهروندان جامعه برخوردار گردد.

با وجود اینکه دو دهه از شناسایی اولین مورد آلوده به این ویروس در کشور می گذرد[2] طی جستجوها و کندوکاوهایی که توسط محقق صورت داده شد تاکنون هیچ گونه تحقیق و مطالعه ای که بصورت مستقیم به «آسیب های اچ آی وی/ایدز»[3] در سطح خانواده در ایران پرداخته باشد، انجام نشده است. حتی مطالعه ای درباره این موضوع در سایر سطوح و سایر چشم اندازها و رویکردها (اقتصادی، توسعه ای و…) نیز صورت نگرفته است. از اینرو، در نظر محقق فقدان مطالعه و بررسی درباره وضعیت این گروه از افراد و خانواده ها وجود دارد، با تاکید بر این موضوع که این بیماری دارای جوانب و سطوح تاثیرگذاری متفاوت می باشد، در نتیجه جای تحقیق و بررسی های متعدد توسط سایر گرایش های علوم اجتماعی در میان تحقیقاتی که تا به امروز و غالباً در حوزه های پزشکی در ایران صورت گرفته بسیار احساس می شود. از اینرو، روشن است که موضوع حاضر از چنان اهمیت و ضرورتی جهت انجام بررسی برخوردار بوده که پس از انجام کار میدانی مطالعه و گردآوری داده های تحقیق حاضر و ارتباط نزدیک تر با افراد مورد مطالعه، اهمیت و ضرورت انجام چنین مطالعه ای از دید محقق بسی فزون تر و برجسته تر از مراحل ابتدائی مطالعه گردیده است.

 

 

 

 

 

1. 4 سئوالات اصلی مطالعه

این مطالعه بطور کلی در پی پاسخ به دو سئوال عمده درباره مسأله مورد بررسی می باشد:

• آثار و پیامدهای اچ آی وی/ایدز بر خانواده های مبتلا کدامند؟
• واکنش ها و همچنین سازوکارهای مورد استفاده این خانواده ها بمنظور مقابله با تکانه های ناشی از آثار و پیامدهای ناگوار ایدز چه واکنش ها و سازوکارهایی می باشند؟

 

 

 

1. 5 اهداف مطالعه

اهداف عمده این مطالعه عبارتند از:

• بررسی آثار و آسیب های اچ آی وی/ایدز بر خانواده های مبتلا.
• بررسی وضعیت اقتصادی-اجتماعی موجود خانواده های درگیر اچ ای وی/ایدز.
• شناسایی الگوی واکنش خانواده ها در برابر تکانه ها و نوسانات شدید ناشی از آثار سوء اچ آی وی/ایدز.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 6 اچ آی وی/ایدز در ایران

  اولین مورد آلودگی به ویروس اچ آی وی در ایران در سال 1365 در یک کودک پسر 7 ساله مبتلا به بیماری هموفیلی مشاهده گردیده است. (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى،اسفندماه ۱۳۸۱)

 

1. 6. 1 افراد و گروههای در معرض خطر آلودگی به HIV در ایران

با توجه به عوامل مخاطره آمیز آلودگی به HIV و در نتیجه ابتلای به ایدز، می توان تصور کرد که برخی از افراد و گروهها مخاطره بالاتری در رابطه با آلودگی به ویروس ایدز نسبت به سایر افراد و گروهها در جامعه دارند. از این افراد بعنوان افراد و گروههای در معرض خطر یاد می شود. گروههای در معرض خطر به افرادی گفته می شود که به دلیل انجام رفتارهای پر خطر (اجباری و یا اختیاری) و یا نوع شغل شان، با خطر آلودگی بیشتری روبرو هستند.   قودجانی (1384) مهمترین این گروهها در ایران را به ترتیب اولویت اینگونه ذکر نموده است:

1) مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر که از سرنگ و سایر وسایل تزریق مشترک استفاده میکنند.

2) شاغلین جنسی[4] (تن فروشان یا روسپیان)

3) شرکای جنسی مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر

4) شرکای جنسی شاغلین جنسی

5) همجنسگرایان و شرکای جنسی آنان

6) همسران افراد آلوده یا بیمار و نوزادان مادران آلوده

7) کسانی که بطور مکرر خون و فرآورده های خونی دریافت می کنند (هموفیلی ها و…).

8) افرادی که دور از خانواده زندگی می کنند و در معرض روابط جنسی حفاظت نشده هستند و افرادی که به کشورهای دیگر سفر می کنند.

9) افرادی که به روشهای غیر استریل و نادرست اقدام به اعمالی چون سوراخ کردن گوش، خالکوبی، ختنه و حجامت می کنند یا از تیغ، خلال دندان و سرنگ و سوزن مستعمل مشترک استفاده می کنند.

10) افرادی که به دلایل شغلی با وسایل برنده و تیز سرو کار دارند. مانند پزشکان، دندانپزشکان، جراحان، پرستاران و آرایشگران.

البته می توان به گروههای مذکور زندانیان را نیز افزود؛ افرادی که در محیط مخاطره آمیز و ریسک زایی بسر می برند و احتمال‏ آلوده شدن شان به ویروس ایدز بسیار زیاد است.

بر اساس “گزارش جهانی اپیدمی ایدز” بخش ایدز سازمان ملل (UNAIDS) میزان افراد یا گروههای در معرض خطر در سال 2005 در ایران که تحت پوشش برنامه های پیشگیری از آلودگی به اچ آی وی قرار گرفته اند 4/11 درصد بوده است. البته این گروه از افراد فقط شامل کسانی می شود که تزریق مواد مخدر داشته و بدلایل عدم وجود آمار دقیق در زمینه سایر گروهها و وجود «انگ» نسبت به برخی گروههای در معرض خطر و مخفی بودن فعالیت گروههای مذبور در ایران آمار و اطلاعات مشخصی از پوشش این گروهها تحت برنامه های پیشگیری و کنترل HIV وجود ندارد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 101

|

امتیاز مطلب : 1

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

رساله جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد برنامه ریزی رفاه اجتماعی

عنوان:

«بررسی آسیب های اقتصادی-اجتماعی اچ آی وی/ایدز بر خانواده های مبتلا به ایدز و واکنشهای آنان»

(مطالعه موردی مرکز بهداشت غرب تهران)

استاد راهنما:

دکتر علی اصغر سعیدی

استاد مشاور:

دکتر علی شکوری

دانشجو:

 

***********برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

رساله حاضر مطالعه ای کیفی درباره آسیب های اقتصادی-اجتماعی اچ آی وی/ایدز بر خانواده های دچار این آسیب می باشد که در آن بر اساس دیدگاههای نظری و رویکردهای مفهومی موجود درباره آسیب های این پدیده اجتماعی در سطح خانواده یا خانوار و همچنین واکنش ها و سازوکارهای مورد استفاده جهت مقابله با این آثار سعی شده این موضوعات در مورد برخی خانواده های دچار اچ آی وی/ایدز در ایران بررسی گردند. هدف اصلی این رساله بررسی آثار و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ایدز بر افراد و خانواده های مبتلا در ایران است، هرچند برخی موارد مطالعه در مرحله اچ آی وی قرار داشتند. در این مطالعه سعی شده با استفاده از «مصاحبه های عمیق» داده های کیفی درباره موضوع مورد بررسی گردآوری شود. یافته های کیفی ما این موضوع را تایید می نمایند که افراد مبتلا به ایدز متاثر و رنجور از آثار بیماری می باشند. مصاحبه های عمیق صورت گرفته با افراد مبتلا به ایدز بطور هماهنگی بدین موضوع اشاره دارند که در مقایسه با پیامدهای سوء فیزیکی، تنهایی و انزوای ناشی از بیماری موجب آزار و رنجش افزونتر افراد و خانواده های مبتلا می شود. این موضوع بیانگر اینست که اعضای این گروه از خانواده ها در معرض ریسک کاهش فزاینده روابط اجتماعی شان بصورت پایدار می باشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                        

 

کلیدواژه ها: «ایدز، اچ آی وی، بیماری، ریسک، خانواده های مبتلا به اچ آی وی/ایدز، آثار سوء و پیامدها، آسیب، واکنشها و سازوکارهای مورد استفاده خانواده ها»

                           

 

                                                                         فهرست مطالب

 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

             چکیده

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1          کلیات 1

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 1 مقدمه 2

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 2 طرح و بیان مسئله 4

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 3 ضرورت و اهمیت انجام مطالعه 6

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 4 سئوالات اصلی مطالعه 7

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 5 اهداف مطالعه 7

………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………….

1. 6 اچ آی وی/ایدز درایران 8

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 6. 1 افراد و گروههای در معرض خطر آلودگی بهHIV در ایران 8

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. 6. 2 آمارهای مربوط به اچ آی وی/ایدز در ایران و جهان                             9

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 2. 1 آمار مربوط به موارد شناخته شده اچ آی وی/ایدز بصورت سالانه در ایران  9

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 2. 2 توزیع جغرافیایی اچ آی وی/ایدز در ایران    12

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 2. 3 راههای عمده انتقال اچ آی وی در ایران      12

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 2. 4 آمارهای مربوط به اچ آی وی/ایدز در جهان 14

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 3 کلینیک های مثلثی                      14

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 4 کلینیک مثلثی مر کز بهداشت غرب تهران(والفجر) 15

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 6. 5 راجع به PLWHA در ایران 16

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

1. 7NGOs  و نقش آن در کنترل اچ آی وی/ایدز و آسیبهای آن                                   17

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2         چارچوب مفهومی و نظری                                                                     20

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 1 تعریف مفاهیم و متغیرها                                             21

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 2 اچ آی وی/ایدز، اثرات و ابعاد آن                                                           24

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 3 سطوح آسیب پذیر در برابر اچ آی وی/ایدز 25

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 4 اچ آی وی/ایدز و اثرات آن بر خانواده 26

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 5 سه حوزه اصلی اثر ایدز بر خانواده 28

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 6 تاثیر بر اشتغال و درآمد 28

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 7 هزینه های مستقیم و غیرمستقیم ایدز 29

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 8 انحراف 31

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 9 نظریه برچسب 32

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 10 انگ اجتماعی 33

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 11 تبعیض                        33

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 12 سردرگمی                      34

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 13 تغییر نوع روابط اجتماعی 35

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 14 مولفه های موثر بر آسیب پذیری خانواده های درگیر اچ آی وی/اید    36

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 15 واکنش در برابر ایدز 38

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 15. 1 مدل تصمیم گیری اقتصادی خانواده 38

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 15. 2 پیوندها و حمایتهای اجتماعی 40

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 16 پیشینه تحقیق              41

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17 تجربه ایدز در سایر کشورها                           48

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 1 جوامع در حال توسعه                                        48

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 1. 1 تجربه آفریقا 48

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 1. 2 جنوب و جنوب شرق آسیا 50

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 1. 3 سایر جوامع در حال توسعه 52

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 2 جوامع توسعه یافته 53

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 17. 2. 1 آمریکای شمالی، اروپای غربی و مرکزی 53

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. 18 فرضیات مطالعه 56

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3             روش تحقیق                                                                                  57

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 1 چرایی انتخاب روش کیفی 58

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 2 روش تحقیق کیفی 59

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 3 روش های بررسی «آسیب» 60

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 4 مسائل روش شناختی 63

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 5 بررسی اعتبار در مطالعه 64

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 6 تکنیک جمع آوری داده ها 65

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 7 ملاحظات مورد توجه در انجام مصاحبه ها 67

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 8 جامعه مورد مطالعه 68

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 9 واحد تحلیل 68

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 10 تعداد موارد مطالعه               69

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 11 انتخاب موارد                                 69

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 12 کلیات روش کیفی مورد استفاده                                            70

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 12. 1 ملاحظات مربوط به نمونه گیری 71

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 12. 2 مشاهدات و تجارب محقق در انجام پژوهش 71

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. 12. 3 تجربیاتی مربوط به مصاحبه با مبتلایان به ایدز 72

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4            ارائه یافته ها (گزارش داده های کیفی)                                                    73

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 1 مقوله بندی 74

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 2 ویژگیهای زمینه ای، اقتصادی و اجتماعی خانواده های مبتلا به اچ آی وی/ایدز 75

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3 آثار سوء ایدز 81

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 1 اثر ایدز بر روی اشتغال                                                                          81

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 1. 1 پیامدهای از دست دادن شغل در بین خانواده های مبتلا 83

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 1. 2 از دست دادن و یا کاهش درآمد 83

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 1. 3 سایر پیامدهای از دست دادن شغل یا درآمد 85

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 2 هزینه درمان (کنترل) ایدز             86

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 2. 1هزینه دارو، آزمایش و ویزیت پزشکان         86

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 2. 2هزینه تغذیه در رابطه با ایدز       88

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 3 هزینه رفت و آمد          89

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4 طرد،بدنامی،تبعیض و محرومیت از خدمات نسبت به خانواده های دچار ایدز       91

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 1تغییرات رفتاری در میان اعضاء خانواده و همچنین خانواده گسترده،آشنایان، دوستان 92

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 2طرد       93

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 3انگ و بدنامی            95

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 4ایدز و انحراف (آیا ایدز می تواند بعنوان یک انحراف اجتماعی تلفی گردد؟)       95

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 5تبعیض               98

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 6پنهان کردن موضوع ایدز            105

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 4. 7تاثیر بر روحیه افراد مبتلا              107

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 5 اثر ایدز بر کارکرد خانواده                              108

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 5. 1ممانعت از تحقق کارکردهای افراد مبتلا به ایدز در خانواده         108

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 5. 2مشغول ساختن و عدم رسیدگی به امور اعضای خانواده 109

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 5. 3انسجام خانواده 110

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 6 اثر بر روابط خانواده                                                                111

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 6. 1 کاهش روابط اجتماعی از سوی مبتلا 111

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 6. 2 قطع روابط و فعالیت های سابق مبتلا ناشی از ترس از انتقال ایدز          111

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 7 سردرگمی

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 3. 8 بیوه گی                       115

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4 اطلاعات توصیفی خانواده های مورد مطالعه              118

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 1 وضعیت معیشتی خانواده های مبتلا                     118

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 2 ویژگیهای زمینه ای خانواده های مورد مطالعه 119

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 3 زمان سپری شده از ابتلای عضو/اعضاء خانواده              120

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 4 وضعیت اشتغال در میان اعضای خانواده 120

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 5 اطلاعات مربوط به سرپرست خانواده ها         121

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 4. 6 اطلاعات مربوط به منابع درآمدی خانواده های اچ آی وی/ایدز        122

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5 واکنشها‏‏ و سازوکارهای مورد استفاده خانواده های اچ آی وی/ایدز در مقابله با ایدز 123

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 1 حمایت های اجتماعی از خانواده های اچ آی وی/ایدز                   123

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 1. 1 حمایت از طریق منابع غیر رسمی           124

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 1. 2 حمایت از طریق منابع رسمی                      126

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 1. 3 وابستگی رفاهی 128

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 2 استقراض 130

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 3 پس انداز                        132

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 4 سرمایه گذاری                     134

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 5 دارائی                      134

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 5. 6 بیمه های اجتماعی                                    135

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

جمع بندی                                                                                         136

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

5           نتیجه گیری                                                                                   138

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. 1 نتیجه گیری                                                         139

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. 2 پیشنهادات                                                                           144

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

             منابع و مآخذ                                                                                  146

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

             پیوست ها

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

پیوست1- مراکز فعال در زمینه اچ آی وی/ایدز

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Abstract            

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 104

|

امتیاز مطلب : 1

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه تهران

                         دانشکده علوم اجتماعی

            بررسی مشارکت روستاییان درتوسعه کشاورزی

                                     (مطالعه موردی در استان کردستان)

                                 استادراهنما:دکترمصطفی ازکیا

                             استادمشاور:دکترمنصوروثوقی

                                 نگارش: **********

 

 

 

  رساله برای دریافت درجه کارشناسی ارشد دررشته جامعه شناسی توسعه روستایی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                        صفحه

چکیده

 

1- فصل اول………………………………………………………………………………………………………………1

1-1- طرح تحقیق:

مقدمه

بیان مسأله

سوال اساسی تحقیق

اهداف تحقیق

اهمیت و ضرورت تحقیق

2- فصل دوم……………………………………………………………………………………………………………………….16

آشنایی با منطقه مورد مطالعه

2-1- معرفی استان کردستان

2-2- معرفی شهرستان مریوان

2-3- معرفی روستاهای مورد مطالعه

3- فصل سوم……………………………………………………………………………………………………………36

3-1- ادبیات تحقیق:

3-1-1- ادبیات نظری

3-1-2- ادبیات تجربی

4-فصل چهارم……………………………………………………………………………………………………….. 84

4-1- روش تحقیق:

4-2- جامعه آماری

4-3- حوزه تحقیق

4-4- روش مطالعه

5- فصل پنجم……………………………………………………………………………………………………………………104

5-1- تجزیه و تحلیل داده‌ها:

 

6- فصل ششم…………………………………………………………………………………………………………………..132

6-1- نتیجه‌گیری و پیشنهادات

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………….143

– نامه کشاورزان جامعه مورد مطالعه

– نظام های بهره‌برداری

– نمونه پرسشنامه

منابع…………………………………………………………………………………..163

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………168

عنوان انگلیسی…………………………………………………………………………………172

 

 

چکیده:

با توجه به این که ایران در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، استفاده‌ی اقتصادی از عامل آب نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارد. دولت در اجرای سیاست‌های برنامه‌ی دوم توسعه پروژه‌هایی را به منظور ترویج روش‌های جدید آبیاری در مناطق مستعد کشاورزی به مورد اجرا می‌گذارد. یکی از این پروژه‌ها اجرای آبیاری تحت فشار در بخشی از اراضی کشاورزی چهار روستای مرزی در شهرستان مریوان از توابع استان کردستان است. این پروژه جهت آبیاری 304 هکتار از اراضی با حمایت دولت در سال1375 آغاز می‌شود و در سال1377 به پایان می‌رسد و جهت مدیریت و بهره‌برداری از آن به شرکت تعاونی تولید روستایی واگذار می‌شود، اما کشاورزان پس از مدت اندکی در استفاده از پروژه استقبال نمی‌کنند و مشارکتی در نگهداری از تأسیسات، تجهیزات و مسایل مالی آن با همدیگر نمی‌کنند. این مسأله تبدیل به معضلی اقتصادی و مالی برای کشاورزان، مدیران شرکت و سازمان‌های دولتی در منطقه می‌شود. این مطالعه موضوع مذکور را از دیدگاه جامعه‌شناسی و بر اساس دیدگاه ساختی مورد بررسی قرار داده است، سؤالات اولیه‌ای که درباره‌ی مسأله‌ی مذکور مطرح گردید، عبارت بودند از:

1. آیا بین عوامل درون‌گروهی از قبیل سنخیت فکری (گرایش آن‌ها به پدیده‌های نو وکارهای جمعی و تعاونی)، سنخیت اقتصادی و اجتماعی کشاورزان با مسأله عدم مشارکت آن‌ها در بهره‌برداری از سیستم آبیاری جدید ارتباطی وجود داشته است؟
2. آیا بین عوامل برون‌گروهی از قبیل معایب فنی، اقتصادی و اجتماعی سیستم آبیاری جدید و مسأله عدم مشارکت در بهره‌برداری از آن ارتباطی وجود داشته است؟
3. آیا بین فرآیند و نحوه‌ی پذیرش سیستم توسط کشاورزان و مسأله‌ی عدم مشارکت در آن ارتباطی بوده است؟
4. آیا نوگرایی عملی و مشارکت عملی کشاورزان در زمینه‌ی امور عمومی روستا و فعالیت‌های کشاورزی بر مشارکت در بهره‌برداری از سیستم آبیاری جدید تأثیر داشته است؟
5. آیا اشتغال کشاورزان در فعالیت‌های غیرکشاورزی بر مسأله‌ی عدم مشارکت آن‌ها در استفاده از سیستم آبیاری جدید مؤثر بوده است؟

این تحقیق برای پاسخ به سؤالات مذکور، موضوع را از طریق پرسشنامه‌ی همراه با مصاحبه یا به اصطلاح به روش پیمایشی مورد بررسی قرار داد.

جامعه‌ی آماری 218 کشاورز بود که از طریق فرمول کوکران 141 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند.

آزمون‌های آماری مورد استفاده عبارت بودند از: ضریب همبستگی پیرسون، کای اسکور، تحلیل عامل، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر.

واژه‌های کلیدی عبارتند از: مشارکت، سنخیت فکری، سنخیت اجتماعی، سنخیت اقتصادی، معایب پروژه و فرآیند پذیرش.

نتایج مطالعه

نتایج به دست آمده از مطالعه به دو بخش توصیفی و استنباطی تقسیم می‌شود که در زیر به طور خلاصه به هر یک از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

الف) نتایج توصیفی

1. اکثریت کشاورزان مورد مطالعه همگنی‌شان در بعد گرایش فکری به پدیده‌ی مشارکت و تعاون زیادومثبت بوده است، اما در بعد اجتماعی و اقتصادی سنخیت‌شان درسطح پایین بوده است.
2. از مجموع شاخص‌های مربوط به عوامل برون‌گروهی یا به عبارت دیگر معایب سیستم آبیاری جدید، داده‌ها این را نشان می‌دهد که اغلب کشاورزان مهم‌ترین و بیشترین معایب سیستم را در بعد اقتصادی دانسته و اصلی‌ترین مشکل اقتصادی آن را هم در خصوص تأمین هزینه‌ی اجرای پروژه و بازپرداخت تسهیلات بانکی اعلام کرده‌اند.
3. حدود 90% از کشاورزان مشارکتشان در فرآیند به کارگیری سیستم آبیاری جدید به مراحل قبل از اجرای آن برمی‌گردد، به عبارت دیگر تنها حدود 10% از کشاورزان با اراده و تصمیم خود با اجرای سیستم موافق بوده‌اند.
4. اغلب کشاورزان مورد مطالعه در صحنه‌ی زندگی اجتماعی در روستا عملاً گرایش پایینی به مشارکت با هم داشته‌اند و در فعالیت‌های کشاورزی نیز گرایش پایینی به استفاده از شیوه‌ی جدید تولید داشته‌اند.
5. درآمد و اشتغال اغلب کشاورزان مربوط به فعالیت‌های کشاورزی بوده است.
6. حدود 80% از کشاورزان در اجرا، به کارگیری و نگهداری از سیستم جدید آبیاری مشارکت کمی با هم داشته‌اند.

ب) نتایج استنباطی

1. سنخیت فکری کشاورزان با دو زمینه‌ی نوگرایی فکری و مشارکت ذهنی تأثیر نسبتاً قوی‌ای بر میزان مشارکت آن‌ها در اجرا و بهره‌برداری از پروژه‌ی آبیاری داشته است.
2. سنخیت اجتماعی و اقتصادی کشاورزان ارتباطی با مسأله‌ی عدم مشارکت در اجرای پروژه نداشته است.
3. بین نوگرایی عملی و مشارکت در اجرای پروژه رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود داشته است.
4. بین مشارکت‌جویی عملی کشاورزان در امور عمومی روستا و مشارکت در بهره‌برداری از پروژه همبستگی نسبتاً قوی‌ای وجود داشته است.
5. معایب فنی و اجتماعی سیستم آبیاری جدید تأثیری بر مشارکت در اجرا و بهره‌برداری از آن نداشته است.
6. بین معایب اقتصادی سیستم آّبیاری جدید و مشارکت در اجرا و بهره‌برداری از آن رابطه‌ی معکوسی وجود داشته است.
7. بین فرآیند پذیرش سیستم جدید آبیاری و مسأله‌ی عدم مشارکت در استفاده از آن رابطه‌ی معناداری وجود داشته است.

نتیجه‌ی کلی:

بر اساس دستگاه رگرسیونی و آزمون تحلیل مسیر از مجموع عواملی که به عنوان متغیر مستقل به کار گرفته شده‌اند در یک ارتباط چند جانبه تا 37% بر متغیر وابسته (عدم مشارکت در استفاده از پروژه) تأثیر علمی داشته‌اند این عوامل به ترتیب اهمیت و میزان تأثیر عبارتند از: سنخیت فکری، فرآیند پذیرش، نوگرایی عملی و سنخیت اجتماعی.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 117

|

امتیاز مطلب : 3

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه تهران

                         دانشکده علوم اجتماعی

            بررسی مشارکت روستاییان درتوسعه کشاورزی

                                     (مطالعه موردی در استان کردستان)

                                 استادراهنما:دکترمصطفی ازکیا

                             استادمشاور:دکترمنصوروثوقی

 

مقدمه

 

 واقع شدن ایران دراقلیم خشک ونیمه خشک واهمیت تحقق امنیت غذا یی برای کشور ایجاب میکند که برای استفاده بهینه ازمنابع پایه کشاورزی  روشهایی رابایدبکاربرد که درعمل مؤثروکارآمدبوده وضرورتاًمتناسب با وضعیت اجتماعی واقتصادی اجتماعات موردهدف باشند واین روشها همواره دربخش جدایی ناپذیرسیاستهای توسعه ملی جای گیرندمسلماًَهرکشوری به فراخور اهداف ،ایدئولوژیها،منابع وروشهای موردعمل رویکردخاصی رادرتوسعه عمومی خوددنبال میکندبرای مثال درایران دردومقطع زمانی قبل وبعدازانقلاب اسلامی سیاستهای متفاوتی درموردتوسعه جامعه روستایی اعمال شده است بطوریکه دربعدازاصلاحات ارضی دهه40دولت وقت به تأسی ازدیدگاه رشد، مدرن کردن شیوه زندگی وتولیدرا بعنوا ن هدف اصلی درتوسعه جامعه روستایی تلقی می نمودامادربعدازانقلاب که با یک دهه بدون برنامه مواجه بوددیدگاه سیاسی وایدئولوژی اسلامی وانقلابی سبب آن شدکه جامعه روستایی بعنوان نماد محرومیت تلقی ودراولویت خدمات دولتی قرارگیرددردهه دوم که بااثرات هشت سال جنگ باعراق وادامه تحریم های اقتصادی همزمان بوداولین برنامه توسعه تدوین میگردد دراین دوره دیدگاه وماهییت برنامه درموردتوسعه کشورهمان مفهوم رشدیابه اصطلاح اقتصادی دیدن توسعه بوده است وبر همین اساس محور استقلال اقتصادی دررشدکشاورزی دیده میشوددر برنامه های دوم وسوم که متأًثرازتجربیات برنامه اول است دیدگاه اصولی تری مبنی بررشدموزون کلیه بخشهای اقتصادی اجتماعی اتخاذ میگردد درتحلیل موجز ازاین تغییرات میتوان اینگونه اظهار نظرکردکه گرچه فرآیند برنامه های توسعه دربعدازانقلاب از لحاظ تئوری حاکی ازروندی تکاملی بوده است اماتحقق اهداف پیش بینی شده بدلیل تأخیردراجرا یا عدم انتخاب مکا نیسم مناسب  بسیارپرهزینه بوده است بطور مثال به منظورحفظ منابع پایه درکشاورزی توصیه هایی ازطریق برنامه های ارشادی توسط دولت به کشاورزان ودیگر فعالان این بخش شده است برخی ازاین توصیه هاعبارتند از: به آیش گذاشتن زمین زراعی،شخم زدن صحیح زمین،رعایت فصول وزمان مناسب برای کشت وزرع،مبارزه باآفات ،تناسب اقلیم ومحصول ، استفاده ازشیوه های نوین آبیاری و…روشن است که بکارگیری این روشها هنگامی عملی خواهد شدکه منطبق برمناسبات اجتماعی وحقوقی هرمنطقه ازکشورباشد تجربه توسعه کشاورزی درکشور نشان میدهد که برنامه های اجرا شده عمدتاً با دیدگاه فنی و صرفه اقتصادی تهیه واجراشده اندغلبه چنین دیدگاهی بر ذهن متولیان توسعه روستایی وکشاورزی چنان است که شرط اساسی درپذیرش وتأمین اعتبارپروژه ها همان اصل اقتصادی بودن آنها است تسلط چنین دیدگاهی بر اقتصاد بخش کشاورزی عدم موفقیت بسیاری ازپروژه های اجراشده رابه همراه داشته است این ناکامی هاکه درفعالیتهای  گروهی وعمومی در مقایسه با فعالیتهای انفرادی بیشتر بوده است   این قضاوت رابه ذهن متبادر میکندکه در امر برنامه ریزی واجرای برخی از پروژه های عمرانی وتولیدی در سطح جامعه پیچیده وظاهراًساده روستایی نگرش سیستمی یا به اصطلاح همه جانبه اعمال نشده است وچنین پنداشته شده است که موفقیت پروژه ای واحددر یک منطقه خاص جغرافیایی ،اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی باهمان نتیجه قابل تعمیم وعمل به سایر مناطق روستایی است همچنانکه گفته شداین مسأله ناشی ازنادیده گرفتن تفاوت بسترهای اجتماعی وفرهنگی حوزه عمل پروژه های اقتصادی است تجربه فعالیت های توسعه کشاورزی حاکی از آن است که حوزه های مختلف فرهنگی وجغرافیایی جوامع روستایی در مقابل پروژه های عمرانی وشیوه های جدید تولید واکنش متفاوتی از خود نشان داده اندبطوریکه نه تنها نمیتوان علت مشابهی برای موفقیت پروژه های واحد تصور نمود بلکه عدم موفقیت آنها را نیز نمیتوان ناشی از علت واحد دانست از مصادیق این مسأله میتوان به عدم موفقیت یکی از پروژه های تأمین آب  کشاورزی دریکی از مناطق حوزه فرهنگی وجغرافیایی استان کردستان اشاره نمود این عدم موفقیت که در واقع میتوان آن را مشکل توسعه در معنای عام ومشکل توسعه کشاورزی در معنای خاص تلقی نمود موضوع این مطالعه بوده وبر آن  است تا از این طریق عوامل مرتبط بامسأله دریک چارچوب  علمی مورد بررسی  قرار گیرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

بیان مسأله

       شرکتهای تعاونی تولید درایران یکی ازشیوه های نظام بهره برداری از زمین محسوب میشوند که براساس قانون تعاونی کردن تولید هدف از تشکیل آنها بهره برداری بهتر ازمنابع آب وخاک،افزایش سطح کشت وتولیدات کشاورزی،تعاونی شدن تولیدویکپارچه کردن اراضی بوده است با اینکه دراین قانون برای ایجادانگیزه وجبران  عطش سالهامحرومیت ناشی ازروابط نابرابر دوران ارباب-رعیتی ،مالکیت کشاورزان بر روی زمینهای بدست آمده از اصلاحات ارضی محفوظ میماند اما امور تولیدی به موجب قانون مذکور میبایست بطور دسته جمعی یا به اصطلاح به شیوه تعاونی رسمی انجام گیرد دولت برای تحقق این هدف خدماتی را ازقبیل  امورمهندسی کشاورزی،آموزشی ومدیریتی را به این تعاونیها عرضه داشت علاوه بر تبعات دخالت دولت درفعالیت این  تعاونیها مشکلاتی از قبیل:ضعف قوانین ،کمبودسرمایه ومهاجرت افراد صاحب نسق سبب ایجاد نارسایی جدی در مشارکت گروهی وکار جمعی روستاییان عضوبوده است یکی ازمسایل مبتلابه مشارکت دراین تشکل ها موضوع تأمین آب مشترک زراعی است مسلماً همکاری روستاییان درخصوص بهره برداری از آب زراعی به تناسب شرایط محلی نمود متفاوتی دارد موردی از این نمود متفاوت موضوع این مطالعه است که لازم است پیرامون سابقه آن توضیحات مختصری داده شود.به دنبال تاکیدبرنامه دوم توسعه اجتماعی،اقتصادی وفرهنگی کشوربه منظورترویج وکاربردروشهای نوین در تولید محصولات کشاورزی واستفاده بهینه از ماده

——————————————————-

• شرکتهای تعاونی تولید از تشکلهای رسمی یابه اصطلاح غیرسنتی هستند که براساس قانون تعاونی کردن تولید که درسال 1349به تصویب رسیده است ایجاد شده اند.

 حیاتی آب، پروژه های متعددی برای تأ مین آب اراضی کشاورزی استانهای مستعد کشور به مورد اجرا گذاشته میشودیکی از این پروژه ها اجرای تکنولوژی آبیاری تحت فشاردراراضی کشاورزی  متعلق به چهار روستای مرزی در شهرستان مرزی مریوان از توابع استان کردستان است بااینکه آب موردنیاز اراضی مذکوردرقبل ازاجرای پروژه جدید ازطریق چاههای محفوره تأمین می شده است اماکارگزاران دولت با هدف ترویج سیستم آبیاری جدیدوتقبل بخشی از هزینه های اجرایی شرکت تعاونی تولید منطقه را به اجرای این سیستم برمی انگیزانندعملیات اجرایی پروژه ازسال1375 به مدیریت شرکت مهندسی آب وخاک و نظارت سازمان کشاورزی استان کردستان آغاز میشود وبا صرف دو سال زمان به اصطلاح سازندگی در سال 1377  به  مدیران شرکت تعاونی  تولید تحویل میگردداین پروژه که برای آبدهی 364 هکتاراز اراضی  کشاورزی متعلق  به 218  بهره برداردرسطح چهار روستا ی  مرزی سعدآباد،برده رشه وبیلو به اجرا درآمده بود به لحاظ تأثیری که در تولید داشت تصور بر استقبال بدون قید وشرط از آن بود اما اکنون علی رغم سپری شدن پنج سال از زمان خاتمه آن  هنوزاز سوی کشاورزان مورد بهره برداری قرارنگرفته است این مسأله نه تنها سبب عقیم شدن سرمایه گذاری های انجام شده گردیده است بلکه محدودیتهایی رانیز درمورد رفع تعهدات مالی وحقوقی شرکت تعاونی در مقابل دولت فراهم نموده است ماهیت جمعی این مسأله اقتضا می کرد که بانگاهی غیرفنی یا به عبارتی ازمنظر جامعه شناسی اقتصادی به آن نگریسته شودورشکستگی مالی  پروژه آبیاری تحت فشارناشی از عدم مشارکت کشاورزان در بهره برداری ونگهداری تأسیسات آن بوده است این مسأله که در زمره مفاهیم مشارکت اقتصادی قرار می گیردواز لحاظ جامعه شناسی اقتصادی میتوان آنرا مرتبط با عناصر وعواملی دانست که نوعاً در حیطه مطالعات جامعه شناسی وروان شناسی اجتماعی قرار میگیردبنابر این مسأله مطالعه حاضر «عدم مشارکت اقتصادی »کشاورزان جامعه مورد مطالعه در پروژه های مشترک تحت عنوان آبیاری تحت فشار است که با هدف توسعه کشاورزی انجام گرفته است مسأله مذکور وحدوث آن در نواحی مختلف ایران از موضوعات مهم جامعه شناسی توسعه روستایی قلمداد میشود در این میان علاقه مندان به مباحث  توسعه روستایی وکشاورزی نباید در مقابل چنین مسایلی که بعنوان مانعی در توسعه اقتصادی قلمداد میشوند بی تأمل گذرکنند زیرا به زعم برخی از دیدگاههای جامعه شناسی ،فعالیتهای اقتصادی قبل از آنکه یک فعالیت اقتصادی صرف باشند یک فعالیت اجتماعی محسوب می شوندزیرا ساختارها،ارزشها ومحیط های اجتماعی هستند که فعالیتی راحمایت ،هدایت ویا منع ونهی میکنندبر اساس چنین دیدگاهی در صدد برآمدیم تامسأله عدم مشارکت اقتصادی کشاورزان جامعه مورد مطالعه را به بررسی ،آزمون وتحلیل بگذاریم . 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سابقه تاریخی موضوع

 

مفهوم توسعه از زمان طرح آن تاکنون به لحاظ تاریخی در روند تکاملی خود دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است.   بطوریکه پس از آنکه مکتب مدرنیزاسیون برای اولین بار به امر توسعه اهتمام ورزید, نظریه پردازان نوسازی اولیه یک سیر تکاملی ،خطی و غرب مآب را برای توسعه در نظر داشتند و معتقد بودند که اگر کشورهای جهان سوم می خواهند به توسعه دست یابند باید همان مراحلی که کشورهای غربی طی کرده اند را بپیمایند. نمونه این نظریه پردازان والت روستو  است که نظریه های او در زمان خود توجه بسیاری از سردمداران کشورهای جهان سوم را به خود جلب کرد. بسیاری از اینها توسعه را به مثابه کالایی قابل انتقال می دانستند که می توان آنرا بسته بندی شده وارد کشورهای جهان سوم کرد و این کشورها را توسعه بخشید. نظریات این نظریه پردازان در برخی از نقاط دنیا به مرحله اجرا درآمد اما هنوز نشانه های واقعی از توسعه نمایان نبود تنها چیزی که وجود داشت سرابی بود که جهان هر چه بیشتر به آن نزدیک می شد کاذب و دروغین بودن آن بیشتر برایش مشخص می گشت. در نتیجه اجرای این نظریات و توجه صرف به بعد سخت افزاری توسعه شکست خورد و ناکام ماند. نظریه پردازان دیگر به دنبال علت یا علتهای شکست آن بودندو بر همین اساس رویکردهای دیگری تکامل یافت . حتی رویکرد مدرنیزاسیون مجبور به تغییر و تحولات و اصلاحاتی در خود شد. بعد از دهه هفتاد و توجه از بعد سخت افزاری توسعه به جنبه نرم افزاری آن معطوف شد و چیزی که در این راستا اهمیت زیادی برای فرایند توسعه پیدا کرد توجه به امر مهم مشارکت یا حلقه مفقوده توسعه که تاکنون به آن اهمیتی داده نشده بود از لحاظ تاریخی مشارکت بعنوان یک واقعیت اجتماعی ریشه در زندگی اجتماعی انسان دارد از زمان ارسطو تا جان دیوی بسیاری از فلاسفه اجتماعی ، مشارکت مردمی را همچون منبعی از انرژی خلاق و حیاتی برای دفاع در مقابل حکومت ستمگرانه …. مورد تحلیل و ستایش قرار داده اند به اعتقاد آنها مشارکت با درگیر ساختن تعداد زیادی از مردم در اداره امور جامعه ثبات و نظم را افزایش میدهد و با دادن فرصت اظهار علایق و خواسته ها به هر فرد خیر و مصلحت اکثریت تأمین خواهد کرد ( غلامرضا غفاری به نقل از محسنی تبریزی-19).

 درمحافل آکادمیک دهه 60 توسعه معنایی معادل افزایش تولیدناخالص ملی برای بسیاری ازکشورهاداشت ولی ازد هه 70 به بعد مفهومی انسانی پیدا میکنداین تغییرنگرش درمجامع بین المللی نیزنمودپیدا می کندبرای مثال درکنفراس جهانی اصلاحات ارضی وتوسعه روستایی که درسال 1979 دررم تشکیل گردید دربیانیه خودبراهمیت مشارکت تمامی اقشارروستایی دربرنامه های توسعه تأکیدمیورزد از این مشارکتها میتوان به کمون های روستایی درچین ، سارودایا در سری لانکا ، عجما در تانزانیا ، پروشیکا و کامیلا در بنگلادش و پانچیات ها در هند اشاره کرد.

درسال1993 برنامه عمران ملل متحد(undp)درگزارش توسعه انسانی خودمشارکت رابه معنای ارتباط بی واسطه مردم درفرآیندهای اجتماعی،فرهنگی وسیاسی تلقی میکند.

اهمیت مشارکت در روند توسعه باعث شد بسیاری از اندیشمندان به دنبال کم و کیف, چگونگی و عوامل تأثیر گذار بر آن بروند.هر کدام از نظریه پردازان در قالب رویکردهای تضادی , کارکردی یا رویکرد تلفیقی به بررسی آن پرداخته اندمثلاٌ ازدیدگاه کسانی چون پاتنام یکی از عوامل تأثیر گذار بر مشارکت وجودسرمایه های اجتماعی است.نظرات اوکه به دوران اواخرقرن بیستم برمیگردد  وجود سرمایه اجتماعی را برای شکل گیری نهادهای مدنی و مشارکت سیاسی و نهایتاّ توسعه, امری لازم می داند. کلمن نیز نقش تسهیل کنندهایی چون: اعتماد , شبکه های اجتماعی و انسجام اجتماعی درکنش های جمعی مهم می داند.

عام بودن وچندوجهی بودن توسعه ومقولات آن ازجمله مقوله مشارکت سبب شده است تاتفسیرهای مختلفی ازآنها بعمل آید ولی دریک برداشت کلی میتوان وجه مشترک وجهت گیری کلی این تفسیرهاونظرات رادرسوگیری بیش از پیش آنها به سمت ارتقای منابع انسانی ازقبیل :سطح زندگی ،قدرت ورفاه دانست.

در کشور ما مشارکت ماهیتاً  بعنوان فرآیندی برخاسته از دین ، آداب و رسوم اجتماعی ، فقر اقتصادی ، فقدان امنیت ، شرایط اقلیمی و جغرافیایی … موجب تداوم و بقای فرهنگ مشارکتی در قالبها و گونه های متعدد یاوری ، یاریگری ، تعاون و… شده است ( غلامرضا غفاری به نقل ازفرهادی-19 )

با ورود ایران به دوره جدید و تحول در ساختار اجتماعی واقتصادی نهادهای سنتی مشارکت دچار تغییر و تحول شدند بطوریکه با انجام اصلاحات ارضی ، تغییراتی در ساختار اجتماعی – اقتصادی روی میدهد و الگوهای مشارکتی جدید از قبیل : شرکتهای تعاونی تولید ، شرکتهای تعاونی زراعی ، مشاع های روستایی( هیأت های هفت نفره ) ، خانه همیار روستایی و… در زندگی روستایی وارد می شوند.مشارکت دراموراقتصادی خصوصاًٌدرعرصه فعالیتهای کشاورزی ازاهداف یاابزاری است که بسیاری ازسازمانهای اقتصادی واجتماعی کشور به دنبال آن هستندصرف نظرازپرداختن به نتایج این تلاشها باید متذکرشدکه مشارکت از تنوع و ابعاد مختلفی برخوردار است و از لحاظ تاریخی درهر حوزه فرهنگی یا جغرافیایی روند خاصی طی نموده است بررسی یکی ازموارد مشارکت وظیفه ای است که این مطالعه آن را بعهده گرفته است وجهت عدم اطاله کلام به همین مقدار از توضیحات فوق بسنده می کنیم.

             

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 292

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد علوم و تحقیقات تهران

پایان‏ نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته توسعه روستایی(M.Sc)

عنوان:

بررسی نقش آموزشهای کوتاه مدت کارآفرینی در اشتغالزایی بخش کشاورزی استان اصفهان

استاد راهنما:

سید جمال فرج اله حسینی

استاد مشاور:

 فرهاد لشگرآرا

سال تحصیلی

91-1390

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                            صفحه

 

چکیده	1
فصل اول: طرح مسئله (کلیات تحقیق )
1-1- مقدمه	2
1-2-بیان مسئله	3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق	6
1-4- اهداف تحقیق	11
1-5- محدوده های تحقیق 1-5-1- محدوده موضوعی 1-5-2- محدوده مکانی 1-5-3- محدوده زمانی	11 11 13
1-6- محدودیت های تحقیق	13
1-7- تعاریف واژگان 1-7-1. آموزش کارآفرینی 1-7-2. اشتغال 1-7-3. بخش کشاورزی استان اصفهان	14 14 15 15
فصل دوم : مروری بر ادبیات موضوع مقدمه	16
بخش اول: ادبیات نظری 2-1-        کارآفرینی 2-2-        کارآفرینی در جهان 2-3-        کارآفرینی در ایران 2-4-        آموزش کارآفرینی	16 17 19 20

 

عنوان                            صفحه

 

2-5-        تاریخچه و تحقیقات آموزش کارآفرینی در جهان 2-6-        آموزش کارآفرینی در کشورهای در حال توسعه 2-7-        آموزش کارآفرینی در آمریکای شمالی 2-8-        آموزش کارآفرینی در اروپا 2-9-        تاریخچه و تحقیقات آموزش کارآفرینی در ایران 2-10-   اهمیت آموزش کارآفرینی 2-11-   اهداف برنامه های آموزش کارآفرینی در جهان 2-12-   اهداف برنامه های آموزش کارآفرینی در ایران 2-13-   اثر بخشی آموزش کارآفرینی 2-14-   مزایای آموزش کارآفرینی 2-15-   انواع روش ها و برنامه های آموزش کارآفرینی در جهان 2-16-   انواع روش ها و برنامه های آموزش کارآفرینی در ایران 2-17-   اشتغال در بخش کشاورزی در جهان 2-18-   اشتغال در بخش کشاورزی ایران 2-19-   کارآفرینی، اشتغال و بخش کشاورزی 2-20-   نتایج بخش دوم: ادبیات تجربی 2-21-   تحقیقات خارجی 2-22-   تحقیقات داخلی 2-23-   چارچوب نظری	23 24 26 27 27 31 31 32 34 35 36 41 48 49 51 53   56 58 67
فصل سوم : روش تحقیق
3-1- مقدمه 3-2- روش تحقیق	68 68

 

 

عنوان                            صفحه

 

3-3- جامعۀ آماری 3-4- روش نمونه گیری و حجم نمونه 3-5- ابزار تحقیق 3-5-1- روایی 3-5-2- پایایی 3-6- متغیرهای تحقیق 3-6-1- متغیرهای مستقل 3-6-2- متغیر وابسته 3-6- فرضیه های پژوهش 3-7- روشهای جمع آوری اطلاعات 3-8- روش های آماری	68 69 70 70 71 71 71 72 73 73 74
فصل چهارم : یافته های تحقیق
4ـ1ـ مقدمه بخش اول: آمار توصیفی 4-2- ویژگیهای شخصی پاسخگویان 4-3- نقش آموزش های کوتاه مدت کارآفرینی در اشتغالزایی بخش کشاورزی استان اصفهان 4-4- نقش آموزش تکنیک های خلاقیت و شناخت و ارزیابی فرصت ها در اشتغالزایی بخش کشاورزی 4-5- نقش آموزش مراحل تاسیس و راه­اندازی کسب وکارها در­اشتغالزایی بخش کشاورزی 4-6-نقش آموزش چگونگی تدوین طرح کسب و کار و روشهای تامین منابع سرمایه 4-7- نقش آموزش تثبیت و اداره کسب و کار در اشتغالزایی بخش کشاورزی	75 75 75 78 79   80 82 84

 

 

 

عنوان                            صفحه

 

4-8- موانع و محدودیت های موجود در اشتغالزایی بخش کشاورزی بخش دوم: آمار استنباطی 4-9- نتایج حاصل از آزمون همبستگی اسپیرمن بین متغیرهای تحقیق و اشتغالزایی بخش کشاورزی استان اصفهان 4-10- تحلیل رگرسیون	87 89 89   90
فصل پنجم : خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهاد ها
5-1- خلاصه 5- 2 -نتیجه گیری 5- 3- پیشنهادها 5-4- پیشنهاد برای تحقیقات آتی	92 94 98 101
فهرست منابع و ماخذ ضمایم	102

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                           صفحه

 

جدول 2-1 مقایسه سرفصل‌ها و ریز محتوای الگوها و مدلهای تدریس کارآفرینی در ایران	45
جدول 2- 2 خلاصه مبانی نظری موضوع	63
جدول 3-1- تعیین حجم نمونه در داخل طبقات	69
جدول 3-2- ضریب آلفا کرونباخ پرسشنامه	71
جدول 4-1- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن	75
جدول 4-2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سطح تحصیلات	76
جدول 4-3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل اصلی	77
جدول 4-4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تجربه کاری	77
جدول 4-5- نقش آموزش­های کوتاه مدت کارآفرینی در اشتغالزایی بخش کشاورزی	78
جدول 4-6- اولویت­بندی نقش آموزشهای کوتاه مدت کارآفرینی در اشتغالزایی بخش کشاورزی استان اصفهان	78
جدول 4-7- نقش آموزش تکنیکهای خلاقیت و شناخت و ارزیابی فرصتها در اشتغالزایی بخش کشاورزی	79
جدول 4-8- اولویت­بندی نقش آموزش تکنیک­های خلاقیت و شناخت و ارزیابی فرصت­ها در اشتغالزایی بخش کشاورزی	80
جدول­4-9-­نقش آموزش مراحل تاسیس و راه­اندازی کسب و کار در اشتغالزایی بخش کشاورزی	81
جدول 4-10- اولویت بندی نقش آموزش مراحل تاسیس و راه اندازی کسب و کارها در اشتغالزایی بخش کشاورزی	82
جدول 4-11- دیدگاه آموزش چگونگی تدوین طرح کسب و کار و روشهای تامین منابع سرمایه در اشتغالزایی بخش کشاورزی	82
جدول 4-12- اولویت بندی نقش آموزش چگونگی تدوین طرح کسب و کار و روشهای تامین منابع سرمایه در اشتغالزایی بخش کشاورزی	84
جدول 4-13- آموزش تثبیت و اداره کسب و کار در اشتغالزایی بخش کشاورزی	85
جدول 4-14- رتبه بندی آموزش تثبیت و اداره کسب و کار در اشتغالزایی بخش کشاورزی	86
جدول 4-15- موانع و محدودیت های موجود بر سر راه رسیدن به هدف اشتغالزایی بخش کشاورزی	87

 

 

 

عنوان                           صفحه

 

جدول 4-16- موانع و محدودیت های موجود بر سر راه رسیدن به هدف اشتغالزایی بخش کشاورزی	88
جدول 4-17- نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیر های تحقیق	89
جدول 4-18- مراحل مختلف ورود متغیرهای مستقل در تحلیل رگرسیونی	90
جدول 4-19- ضرایب متغیرهای وارد شده در معادله رگرسیون	90

 

 

چکیده

آموزش و ترویج صحیح کارآفرینی یکی از ضرورتهای شکوفایی اقتصادی شناخته شده است و آموزش کارآفرینی می تواند یکی از موثرترین شیوه­ها برای تسهیل انتقال جمعیت آماده به کار، به بازار کار باشد. مطالعات نشان داده است که یکی از مهمترین راهکارهای توسعه اقتصادی بخش کشاورزی ایجاد اشتغال و مهمترین سازوکار و ابزار آن، کارآفرینی است. در این میان آنچه کارآفرینی را تحرک می­بخشد، آموزش کارآفرینی می باشد. هدف اصلی از این تحقیق بررسی نقش آموزشهای کوتاه مدت کارآفرینی در اشتغالزایی بخش کشاورزی می باشد. تحقیق از نوع کاربردی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. جامعه آماری ،400 نفر از شرکت کنندگان در دوره آموزش کارآفرینی بودند که با استفاده از فرمول کوکران، 147 نفر بعنوان نمونه با روش نمونه­گیری طبقه­ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. متغیر وابسته، اشتغالزایی در بخش کشاورزی بوده است و متغیر­هایی نظیر آموزش مراحل تاسیس و راه اندازی کسب و کارها در بخش کشاورزی، چگونگی تدوین طرح کسب و کار و روشهای تامین منابع سرمایه، متغیرهای مستقل را شامل شدند. اطلاعات حاصل از پرسشنامه از طریق نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان داده است که بین آموزش تکنیک­های خلاقیت و شناخت و ارزیابی فرصتها، مراحل تأسیس و راه اندازی کسب و کار، چگونگی تدوین طرح کسب و کار، روشهای تامین منابع و تثبیت و اداره کسب و کار با اشتغالزایی بخش کشاورزی رابطه مثبت و معنی داری در سطح 99/0 وجود دارد، همچنین نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که در تبیین متغیر وابسته به اشتغالزایی در بخش کشاورزی آموزش سرفصل تکنیک های خلاقیت و شناخت و ارزیابی فرصت ها بیشترین تاثیر را داشته است، به طوریکه این سرفصل به تنهایی 30% از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کند. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاداتی ارائه شده است.

 

واژگان کلیدی: آموزش کارآفرینی، اشتغال، بخش کشاورزی

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 118

|

امتیاز مطلب : 5

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشکده علوم اجتماعی

گروه جامعه­ شناسی

 

سینمای ممنوعه در ایران پس از انقلاب(تحلیل محتوای فیلمهای دوگانه و ممنوعه)

استاد راهنما:

دکتر محمدرضا جوادی یگانه

استاد مشاور:

دکتر سارا شریعتی

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

خطوط قرمز، از ملزومات حکومت است. بنابراین در طول تاریخ نمی­توان حکومتی سراغ کرد که عاری از خطوط قرمز باشد. حتی در مکاتب اندیشه­ای که مدعای آزادی مطلق دارند نیز با ژرفنگری می­توان خطوط قرمزی را عیان کرد. این خطوط، نااندیشیدنیهای هر حکومت، جامعه و حتی تفکر را مشخص می­کنند. از آنجا که حکومتها ابزار اعمال زور دارند، راهکارهایی برای جلوگیری از بیان نااندیشیدنیها و در صورت بیان، مجازاتهایی برای جلوگیری از تکرار پیشبینی می­کنند. در میان حکومتها نیز مراتبی از سختگیری در تعیین حدود نااندیشیدنیها به چشم می­خورد. از بین انواع مختلف حکومتهای موجود، دایره اندیشیدنیها در حکومتهای ایدئولوژیک تنگتر است.

بررسی نااندیشیدنیهای جامعه ایران در عرصه سینما که در سینمای ممنوعه تجلی می­یابد، مهمترین هدف این رساله است. سینمای ممنوعه قسمتی از سینما است که فیلمهای آن از نااندیشیدنیهای یک جامعه محسوب می­شود. فیلمهای ممنوعه فیلمهایی هستند که به لحاظ محتوایی مسایلی را مطرح می­کنند که حکومت از طرح آنها در فضای عمومی جامعه ممانعت بعمل می­آورد. بنابراین بایستی بین سینمای ممنوعه و سانسور تمایز قائل شد. فیلمهای ممنوعه فیلمهایی هستند که با اعمال نهایت سانسور هم امکان نمایش پیدا نخواهند کرد. بررسی نااندیشیدنیهای جامعه ایران در عرصه سینما که در سینمای ممنوعه تجلی می­یابد، مهمترین هدف این رساله است.

روش تحقیق، استفاده از روشهای اسنادی و تحلیل محتوا در مورد فیلمها است و در بخش ادبیات نظری از نظریات بوردیو استفاده شده است. بوردیو مانند سایر متفکرانی متأثر از مارکسیسم، بازتولید را از جنبه­های مهم حفظ حکومت برمی­شمرد. بر طبق نظریات بازتولیدی، حکومت برای حفظ سلطه، ارزشهایش را از طرق مختلف بازتولید می­کند؛ بگونه­ای که شهروندان تحت سلطه آن حکومت این ارزشها را درونی کرده و مشروع می­پندارند. فرایند بازتولید تا جایی ادامه می­یابد که هر اندیشه ناقض اصول بنیادین یک حکومت، به عرصه نااندیشیدنیها سوق پیدا می­کند و ذهن جامعه خودبخود دیگر به آنها نمی­اندیشد.

بوردیو برای تحلیل نظام بازتولید، نظریه خشونت نمادین را مطرح کرده است. خشونت نمادین به معنای تحمیل نظامهای نمادها و معناها (یعنی فرهنگ) به گروه­ها و طبقات است؛ به نحوی که این نظامها به صورت نظامهایی مشروع تجربه شوند. مشروعیت موجب ابهام و عدم شفافیت روابط قدرت می­شود و بدین ترتیب تحمیل یاد شده با موفقیت انجام می­گیرد. اما بوردیو اضافه می­کند که فرایند بازتولید لزوماً تکرار همواره موفقیت­آمیز یک دور مطلوب تحمیل ارزشها به نفع حکومت نیست. انسانها و گروههایی می­توانند در توهم ارزشهای مشروع وقفه ایجاد کنند و از این طریق وسایل توقف در یا نابودی نوعی از سلطه را فراهم آورند.

تحقیق حاضر از منظر سینما به نااندیشیدنیهای حکومت جمهوری اسلامی پرداخته و نشان داده تنگ کردن هر چه بیشتر خطوط قرمز نااندیشیدنیها، چه تبعاتی برای سینمای ایران به همراه دارد. این تحقیق، با تفکیک بین فیلمهای ممنوعه و فیلمهای دوگانه- فیلمهایی که مدتی توقیف بوده ولی بعداً اکران شده­اند یا فیلمهایی که در میانه اکران از پرده پایین کشیده شده­اند، هر دو گونه را بررسی کرده است. ضمن اینکه تحقق هدف اصلی نظام توقیف- عدم دسترسی عمومی به فیلمهای ممنوعه- ر ا که با استدلال وجود شبکه گسترده و به نوعی غیرقابل مهار سینمای زیرزمینی به چالش کشیده است.

 

فصل اول: مقدمه……………………………………………………………………………. 1

طرح مسأله……………………………………………………………………………………………………….. 1

پرسش‌های تحقیق………………………………………………………………………………………….. 12

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 12

روش اسنادی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

روش تحلیل محتوا……………………………………………………………………………………………………………………….. 13

جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………. 13

فرایند رسیدن به نمونه آماری………………………………………………………………………….. 13

تعریف مفاهیم……………………………………………………………………………………………….. 14

فصل دوم: مبانی و چارچوب نظری……………………………………………….. 16

ادبیات تجربی……………………………………………………………………………………………………………………………. 17

جمع‌بندی ادبیات تجربی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ادبیات نظری…………………………………………………………………………………………………………………………….. 25

بازتولید و قدرت در نگاه مارکسیسم، نخبه‌گرایان، و وبر………………………………………………………………. 26

ارتباط سیاست و قدرت با ارزش و ایدئولوژی………………………………………………………………………………. 30

روشنفکر و سیاست………………………………………………………………………………………………………………………. 33

معضل بحران مشروعیت و حفظ سلطه………………………………………………………………………………………… 35

پی‌یر بوردیو……………………………………………………………………………………………………. 38

سلطه و دولت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

انواع سرمایه………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

بازتولید…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

خشونت نمادین……………………………………………………………………………………………………………………………. 47

امکان یا عدم امکان نابودی سلطه………………………………………………………………………………………………… 50

چارچوب نظری………………………………………………………………………………………………. 51

فصل سوم: بررسی و تحلیل فیلمهای دوگانه و ممنوعه……………………. 58

فیلمهای دوگانه……………………………………………………………………………………………. 60

حاجی واشنگتن……………………………………………………………………………………………………………………………. 60

آدم برفی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

مارمولک……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

نقاب……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

فیلمهای ممنوعه…………………………………………………………………………………………….. 81

ده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

دایره………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 88……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

آفساید………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 94

علی سنتوری………………………………………………………………………………………………………………………………… 98

جمع‌بندی…………………………………………………………………………………………………. 105

فصل چهارم: نتیجه‌گیری…………………………………………………………… 106

ضمیمه……………………………………………………………………………………………………… 111

منابع………………………………………………………………………………………… 122

 

 

 

فصل اول

 

مقدمه

طرح مسأله

سانسور به طور کلی به معنای قطعه قطعه کردن و به هم چسباندن تکه­های جدید می­باشد. سانسور در عمل در جوامع مختلف وسیله­ای برای جهت­دارتر کردن افراد آن جامعه به سمت اهدافی که حکومت­ها از مردم می­خواهند، هر چه نوع قدرت از شکل مردمسالاری و دموکراتیک آن دورتر باشد، سانسور بیشتر به چشم می­خورد.

سانسور معنا، دامنه، و کاربردهای وسیعی دارد. پیشینه­ی تاریخی آن گواه یکی از کهنترین کشمکش­ها میان همه­ی کسانی است که از یک سو حرفهایی برای گفتن و نوشتن داشته­اند و نهادها، قدرتها و تشکیلات و افرادی که از سوی دیگر آن حرفها را موافق مصالح یا در جهت منافع خود نمی­دیدند این کشمکشها تا به امروز و به اشکال گوناگون در جوامع مختلف ادامه یافته که گاه با خشونت، شدت عمل، تعقیب و آزار و حتی تبعید و نظایر آن همراه شده است .

صاحبنظران و حقوقدانان سانسور را به صورتهای مختلف تعبیر و تعریف کرده­اند. در یکی از این تعریفها آمده است: سانسور، عمل، سیاست یا مشی و برنامه­ی بررسی کردن کتاب، نشریه، نامه، فیلم، نمایشنامه و جز آن است به قصد اطمینان از محتویات آنها.

تعریف دیگری می­گوید: هرگونه سیاست یا روش که نه تنها اعمال بلکه انگیزه های اعمال بشر را در ابراز عقاید، اندیشه ها، احساسات و سایر مکتوبات با نوعی محدودیت روبرو سازد.

با این وصف سانسور را به دو دسته­ی اصلی تقسیم کرده­اند:

1- سانسور قانونی

2- سانسور غیرقانونی

در سانسور قانونی اعمال سانسور به اجازه­ی قانون انجام می­گیرد و گاه کاملاً صریح و علنی و گاه نیمه صریح یا نیمه علنی یا پنهانی است .

در سانسور قانونی ، معمولا دستگاه ها یا نهادهای دولتی عمل سانسور را انجام می­دهند.

سانسور قانونی به دو طریق عمل می­کند:

1- سانسور پیشگیری

2- سانسور پیگیری

در سانسور پیشگیری از روشهای پیش از چاپ، نشر و ارسال پیام استفاده می­شود اما در سانسور پیگیری روشهای قانونی تعقیب مورد استفاده قرار می­گیرد و کسی که قانونی را نقض کرده باشد تعقیب و مجازات می­شود.

سانسور غیرقانونی، خطرناکترین نوع سانسور است و معمولاً زمانی صورت می­گیرد که دولت غیرمشروع و غیرقانونی بر سر کار باشد، دولت از قانون اساسی کشور عدول و تخطی کرده باشد و یا گروههای غیرقانونی فشار و یا بخشهایی از خود دولت با گروهها، افراد و دسته­های دیگر جامعه تعارض داشته باشند و حضور و فعالیت آنها را با مصالح خود مغایر بدانند.

با این حال از میان همه­ی این موارد، سانسور چه به روش قانونی و چه به روش غیرقانونی انواع دیگری دارد که مهمترین آنها عبارتند از: سیاسی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی، اخلاقی و علمی.

در این میان سانسور سیاسی از انواع دیگر رایجتر است که در ممانعت از حوادث و رخدادها نیز نقش دارد.

داستان سانسور در ایران قدمتی به اندازه‏ی ورود اولین تکنولوژی‏ها در کشورمان دارد و گویا این مسأله هم‏چنان ادامه پیدا خواهد کرد .

کتاب با پیدایش صنعت چاپ در ایران برای حکومتداران دیکتاتور و ادامه‏ی سلطه‏ی جابرانه‏شان بر مردم خطرآ‏ِفرین و مسئله ساز شد. چرا که هر کتاب در تنویر افکار عمومی و بیدارسازی اذهان خواب آلود جامعه نقشی مؤثر و تعیین کننده داشت و این با خواست حکومتهای مزبور که به تنگ کردن هرچه بیشتر فضای فکری می‏اندیشیدند در تعارض بود.

به همین خاطر از ابتدا یعنی در واقع در یکصد و پنجاه سال قبل که چاپ روزنامه و کتاب در ایران آغاز شد سانسور در دستور کار کارگزاران حکومتی قرار گرفت و هیچ کتابی بدون مجوز چاپ حق طبع و انتشار نداشت.

اداره‏ی انطباعات که بعدها به وزارت انطباعات تبدیل شد از نخستین ادارات و وزارتخانه‏هایی بود که برای اعمال سانسور کتاب در ایران به وسیله‏ی اعتمادالسلطنه (محمد حسن‏خان) در زمان ناصرالدین شاه تأسیس گردید و شروع به کار کرد.

سانسور کتاب جز چند دوره‏ی کتاب کوتاه از جمله بعد از فتح تهران و سقوط حکومت محمد علی شاه و نیز دوره‏ی نوزده ماهه‏ی حکومت زنده یاد مصدق و همچنین نیمه‏ی دوم سال 1357 و اوایل انتقلاب، با عناوین مختلف از وزارت انطباعات گرفته تا اداره نگارش و غیره، همیشه پا برجا بوده است.

گفتنی است بعد از کودتای 28 مرداد 32 و شکست نهضت ملی تا هنگامه‏ی خیزش پرشکوه مردم در بهمن 57، کتاب کالایی ترسناک و هراس­انگیز شده بود و کار سانسور آنچنان اوج گرفته بود که بسیاری از کتابها که مجوز هم داشتند و از کانال سانسور عبور کرده بودند مثل کتابهای جلال‏آل احمد، خواندن و مطالعه‏شان جرم بود و چندین سال زندان به دنبال داشت.

سابقه‏ی سانسور دولتی در ایران به دوره‏ی مشروطه و کمی پس از آن باز می‏گردد. در این سالها (پایان‏ قرن 13 هجری) در جریان تشکیل دولت مدرن دستگاه‏ سانسور نیز به وجود آمد. اما در این دوره سانسور هنوز قاعده­مند نیست.

پس از کودتای نظامی در سال 1299 اولین گامها به سوی سانسور دولتی منظم برداشته شد. با استقرار دولت کودتا، شهربانی یا نظمیه‏ی وقت مسؤول کنترل کلیه‏ی فعالیتهای هنری شد.

خسرو معتضد، مورخ نامی کشور با اشاره به تاریخ سانسور در ایران اظهار کرده است: «از زمان ناصرالدین شاه دایره‏ی سانسور وجود داشت به گونه‏ای که‏ آن‏ها کتابها را کنترل می‏کردند و آثار و اسنادی را که باب طبعشان نبود می‏سوزاندند».

اولین مقررات رسمی برای سانسور در مطبوعات ایران در دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار وضع شد. در ربیع‏الثانی 1302 (1884 میلادی) به دستور ناصرالدین شاه، اداره‏ی سانسور با هدف نظارت مستقیم برکتابهای فارسی چاپ و منابع فارسی منتشر شده و در خارج از کشور که به ایران ارسال می‏شد، زیر نظر وزرات انطباعات تأسیس شد.

فکر ایجاد اداره سانسور زمانی قوت گرفت که کتابی فارسی در بمبئی نزد شاه بردند و ناصرالدین شاه از مشاهده‏ی اهانتهایی که در آن نسبت به رجال، مقامات و علمای ایرانی شده بود، برآشفت. سپس با رهنمودهای اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات و موافقت توأم با تأکید ناصرالدین شاه اداره‏ی سانسور با هدف زیر نظر گرفتن آثار مطبوعه به صورت اداره‏ای زیرمجموعه‏ی وزارت انطباعات تشکیل گردید.

در اجرای شرح وظایف اداره سانسور، وزارت پستخانه نقش بسزائی داشت. این وزارتخانه کلیه مرسوله­های مطبوعاتی را به محض ورود به کشور در اختیار اداره سانسور قرار می‏داد و این اداره نیز روزنامه‏های ارسالی را یک روز پس از دریافت و کتابهای ارسالی را 4 روز پس از دریافت، به صورت مطالعه شده به پستخانه بازمی‏گرداند. کتابها یا روزنامه‏های دارای مطالب خلاف مصالح دولت علیه، بلافاصله مرجوع می‏شدند و سایر مطبوعات به مقصدهای مربوط در داخل کشور ارسال می‏گردید.

این وضعیت تا نهضت مشروطیت کم و بیش ادامه داشت و طی آن وزارت انطباعات نهایت سانسور، تفتیش و اختناق را در عرصه قلم و بیان صاحبان وسائل ارتباط جمعی به کار می‏برد. پس از صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه (14 مرداد 1285) قانون­نویسان مشروطه که خود بعضاً از اصحاب مطبوعات بودند، اصل سیزدهم قانون اساسی را به مطبوعات و آزادی قلم و بیان اختصاص دادند. این اصل با تأکید بر اینکه «هیچ امری از امور در پرده و بر هیچکس مستور نماند» سانسور و ممیزی مطبوعات را رد کرد. در نتیجه ماده سیزدهم قانون اساسی به عنوان سند آزادی روزنامه‏نگاران تلقی گردید. از این رو نهضت مشروطیت، بهار مطبوعات را رقم زد و دهها نشریه مثل قارچ از بستر این نهضت روییدند. برخی از آنها تنها یک شماره چاپ شدند، برخی در حد نام باقی ماندند و البته بسیاری نیز در تهران، رشت، مشهد، تبریز و اصفهان منتشر شدند. این نشریات عامل اصلی اطلاعات عمومی مردم از نهضت مشروطه و ابزار پیشبرد نهضت شدند.

علاوه براین، رشد آگاهیهای اجتماعی و سیاسی مردم که زمینه‏ساز نهضت مشروطه گردید نیز تا حدودی نتیجه فعالیت‏ روزنامه‏هایی است که در بیرون از مرزهای ایران منتشر می‏شدند و به صورت قاچاق و به دور از چشم مأموران اداره انطباعات به دست مردم می‏رسیدند. روزنامه‏هایی چون اختر، قانون، حبل‏المتین و ثریا که در ابتدا در استامبول، مصر، بمبئی و لندن چاپ می‏شدند و از روزنامه‏های فراوان مرز ایران به داخل کشور می‏آمدند از جمله مطبوعاتی هستند که زمینه‏ساز بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی شدند. پس از تدوین قانون اساسی و اختصاص اصل سیزدهم آن به موضوع آزادی قلم و بیان اولین قانون مطبوعات نیز که به «قانون انطباعات» مشهور شد، در 6 فصل و 52 ماده بر لزوم آزادی کامل مطبوعات تأکید کرد. (5 محرم 1326-18 اسفند 1286) با این همه عمر آزادی قلم در عرصه مشروطه کم دوام و کوتاه بود. به قدرت رسیدن محمد علی‏شاه قاجار و به توپ بستن مجلس و سپس قتل روزنامه‏نگاران آغازگر مجدد روزهای سخت مطبوعات بود. علاوه بر این نفوذ روسها در شمال و نفوذ انگلیس‏ها در جنوب عامل دیگری بر اعمال فشار بر مطبوعات در شمال و جنوب کشور شد. قانون مطبوعات هم در کابینه علاء‏السطنه دچار تغییراتی شد و ازآن پس عواملی چون هتک سلطنت، افشاء طرح‏های نظامی، اختلال آسایش عمومی و دستاویزهایی برای تعطیل شدن مطبوعات و یا اعمال سانسور بر آنها گردیدند.

کابینه‏های دوران محمد‏علی‏شاه به خاطر اعمال افشار بر مطبوعات و قلع و قمع نویسندگان به شدت مورد نفرت افکار عمومی قرار داشتند به همین دلیل بخش بزرگی از تلاش آنها صرف یافتن راههای توجیه مقابله با آزادی قلم در جامعه شده بود. چند ماه پس از تصویب قانون مطبوعات، واقعه‏ای رخ داد که محمدعلی‏شاه حداکثر استفاده از آن را برای موجه جلوه داده تصمیم خود در مبارزه با آزادی مطبوعات به کار بست. انتشار یک مقاله ضد اسلامی در روزنامه‏ای به نام حبل‏المتین و سپس توقیف آن و محاکمه پر سر و صدای مدیر مسئول این روزنامه که در تابستان 1287 خورشیدی به وقوع پیوست رویدادی بود که محمدعلی شاه با بهره‏برداریهای گسترده تبلیغاتی راجع به آن توانست علاقه خود به قلع و قمع مطبوعات مخالفت را در جامعه توجیه کند.

چاپ این مقاله و هن‏انگیز و ضد اسلامی سبب شد کابینه سعدالدوله مبادرت به توقیف حبل‏المتین و محاکمه و مجازات مدیر مسئول آن کرده به دفاع از محدودیتهای وضع شد از سوی حکومت علیه مطبوعات بپردازد. این محدودیتها کم و بیش تا پایان عصر قاجار ادامه یافت.  با به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی، مقرارت سانسور به طور جدیتر از گذشته در کشور برقرار شد. مشهورترین عامل سانسور در عهد رضا شاه، فردی به نام «محرمعلی خان» بود. او تا سقوط رضاشاه در خدمت او بود ولی از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد که فضای مطبوعاتی کشور نسبتاً باز و آزاد شده بود، منزوی و بیکار شده بود. پس از 28 مرداد نیز سانسور و اختناق تا پایان عصر پهلوی با شدت ادامه یافت.

نخستین سانسوردر عرصه سینما در ایران، همزمان با نخستین نمایش‌هاى عمومى فیلم اتفاق افتاد. زمانى‌که نمایش‌دهندگان فیلم اهداف سیاسى خود را دنبال مى‌کردند؛ به‌طور مثال صحاف‌باشى که نمایش‌هاى عمومى آغازین را در ایران در آبان ۱۲۸۳ ترتیب داد، چون طرفدار مشروطه بود، نمایشهایش را به نیت ایجاد انگیزهٔ ترقى‌خواهى جهت مى‌داد. روسى‌خان نیز دو سال بعد همین روش را در جهت تبلیغ مرام روسیها با نمایش مستمر فیلمهاى خبرى اعمال کرد. این‌ها در واقع نوعى سانسور را بنا گذاردند که بعدها به اشکال مختلف ادامه یافت. گروه بعدى که شم اقتصادى خوبى داشتند براى کسب درآمد بیشتر با شناسایى و توجه به محرومیتها و کمبودهاى تماشاگران، از میان فیلمهاى وارداتى به انتخاب دست مى‌زدند و روى نمایش آثار مشخص نظیر فیلمهاى عشقی، تفریحى و ماجرایى تأکید مى‌کردند. در واقع نخستین سانسورچیان در ایران صاحبان سینما بودند که مهمترین دغدغه­شان مسائل اقتصادی بود. هیچگونه کنترلى روى فیلمها در آن زمان وجود نداشت و استقبال از این‌گونه نمایشها، موجب تداوم نمایش این آثار مى‌شد و سپس بتدریج اعتراضاتى در جراید مطرح مى‌شد. ادامهٔ اعتراضات نهایتاً فکر و پیدایش رسمى سانسور را شکل داد و موجب تنظیم لایحهٔ نمایشها و سینماها از جانب انجمن بلدیهٔ تهران گردید. تصویب این لایحه در مهر( یا مرداد ) ۱۳۰۹ صورت گرفت و مدیران سینما ملزم شدند تا پیش از نمایش هر فیلمى جواز نمایش دریافت کنند و آن را قبلاً در سالن غیرعمومى به نمایندهٔ معارف بلدیه ارائه دهند تا وی “هر قسمت از فیلم را که منافی با اخلاق وعفت بداند” در صورت لزوم تعدیل کند. آنچه در لایحه انجمن بلدیه تهران مورد توجه بود مسائل اخلاقی بود و در متن لایحه سخنی از سیاست نیامده بود.

اما این آیین‌نامه بسیار کلى بود و بسته به سلیقه اعمال مى‌شد و بزودى سانسور تحت تأثیر روابط طرفین واقع شد و باز فیلمها بدون تعدیل و تغییر مستقیماً روى پرده مى‌رفت. سپس بعد از مطالعات و گفت و شنودها، وزارت داخله رفته‌رفته مقررات و آیین‌نامه­هاى مشروح و بروزى را درخصوص رشته‌هاى مختلف سینما تهیه کرد. پس از تصویب این آیین‌نامه اداره کل شهربانى عملاً کنترل فیلمهاى وارداتى را بعهده گرفت؛ اما در اجراء به‌همان شیوهٔ بلدیه عمل مى‌کرد و کنترل عملاً کنترل سیاسى بود، در نتیجه روال نمایش و کنترل فیلمها تغییرى نکرد. پس از شهریور ۱۳۲۰ و حضور متفقین در ایران، بررسى و کنترل تازه‌اى از دیدگاه کشورهاى اشغالگر به دولت دیکته شد و بنابراین هیچ کنترلى از نظر مذهبی، ملی، اخلاقى و سنتى صورت نمى‌گرفت تا این‌که در ۲۴ اسفند ۱۳۲۵ رسیدگى به امور فیلم و نمایش به وزارت کشور واگذار شد که تا ۱۳۴۴ و ایجاد وزارت فرهنگ و هنر ادامه یافت.

مهمترین اقدام وزارت کشور وضع مقررات ویژه و ایجاد تشکیلاتى براى کنترل کمى و کیفى تالارهاى نمایش، سینماها، فیلمنامه‌ها، نمایشها، نمایشنامه‌ها و فیلمها بود که در خرداد ۱۳۲۹ به‌تصویب رسید. در این آیین نامه برای نخستین بار شاهد موادی قانونی هستیم که به تفکیک “مواردی که از نظر بازدید فیلم نمایش آن در کشور ایران ممنوع می باشد” درآن آمده است. درهفت مورد از پانزده موردی که در این آیین نامه آمده است به وضوح مسائل سیاسی از علل ممنوعیت نمایش فیلمهاست و این سند نخستین سندی است که در آن سانسور سیاسی به وضوح دیده می شود. نکته جالب اینکه با مقایسه این آیین­نامه با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از انقلاب ایران موارد تشابه زیادی دیده می شود. در این سال‌ها سانسور با شدت و وسعت انجام مى‌شد. در سال ۱۳۳۷ سانسور وسعت بیشترى ‌گرفت که بیشتر شامل تولیدات سینماى ایران مى‌شد، تا هر آنچه مخالف مصالح مملکت بنظر رسد و نشانى از عدم پیشرفت و آبادانى داشته باشد، با آن به شدت برخورد شود. فیلمهاى روزنه امید )سردار سالگر(، چشم‌براه ) عطاءا… زاهد(، قاصد بهشت )ساموئل خاچیکیان(، همه گناهکاریم ) عزیز رفیعی( و جنوب شهر )فرخ غفاری( نمونه فیلمهایی هستند که در این سالها به تیغ سانسور سپرده شدند.

وزارت کشور به‌دلیل آشفتگى و هرج و مرج موجود، دکتر محمدعلى سمیعى را که به‌تازگى از امریکا برگشته بود به ریاست کمیسیون اداره نمایش برگزید؛ اما او نیز طرفدار شدت عمل سانسور بود. وى در پى انتقادات مستمر از نحوهٔ عملکردش در کمتر از دو سال جایش را به احمد سرادى داد. انتخاب او با استقبال و خشنودى محافل هنرى و سینمایى روبرو شد. او از همان ابتدا خود را آمادهٔ شنیدن صریح مسائل سانسور و با هدف اصلاح آن نشان داد. اما براى بار دوم سرادى کنار رفت )یکبار در سال ۱۳۳۵ در این کمیسیون ریاست را بعهده داشت و ناچار به استعفا شد (و محتشم دورهٔ جدید فعالیتش را در فروردین ۱۳۴۱ آغاز کرد. وى ضمن ادامهٔ فعالیتهاى قبلى خود، مجمعى تحت عنوان شوراى عالى ایجاد کرد. تصمیمات این شورا آغاز خوبى براى سالمسازى فضاى سینما بود. اما کوششهاى او بى‌حاصل ماند و پس ازمدت کوتاهى مجدداً همان روند تاریخى و آشنا، حاکم بر سرنوشت امور فرهنگى کشور شد. در فروردین ۱۳۴۲ ایرج نبوى جاى او را گرفت و با شور و تحرک و با نقشه و تدابیر مختلف فعالیتش را آغاز کرد ولى راه بجایى نبرد و او که آخرین مسئول کمیسیون نمایش بود، در ابتداى سال ۱۳۴۴با تفویض اختیارات کنترل تولید و نمایش به وزارت فرهنگ و هنر از کار کنار رفت. دکتر هوشنگ کاووسى به مدیریت اداره کل نظارت و نمایش برگزیده شد و با تنظیم آیین‌نامه‌هاى نظارتى در مرداد ۴۴ وزارت فرهنگ و هنر صاحب تصویب‌نامهٔ هیئت وزیران در زمینهٔ کنترل تولید فیلم، سینماها و نمایش فیلم گردید. تصویب این آیین­نامه و تشکیل شورای هنرهای نمایشی نشان از ظهور نخستین سانسور بوروکراتیک در کشور است. کاووسی هرگز نفس سانسور را نفى نمى‌کرد ولى به عملکردش معترض بود. کاووسى در تابستان ۱۳۴۶ از این سمت کنار رفت و سید ابراهیم صالح بجاى او قرار گرفت. او صاحب ‌نظر و طرح خاصى نبود. در دورهٔ تصدى وى که تا ۱۳۵۷ بطول انجامید دو شوراى بدوى و عالى عهده‌دار نظارت بودند. در آغاز تصدى صالح، کارها روال سابق را داشت. اما کم‌کم سانسور و اداره‌ٔ کل نظارت و نمایش حکم مجرى امور ادارى و تشریفاتی، پیش از نمایشهاى عمومى را گرفته بود.

نکته مهم و قابل توجه در روند ممیزی پیش از انقلاب این است که تمام ممیزیها در نهایت ممیزیهای سیاسی بودند و سختگیری چندانی در خصوص نمایش فیلمهای مستهجن که خلاف آیین نامه بود، نمی­شد. در واقع عملاً سانسور معطوف به مسائل سیاسی بود و این روند منجر به آن شد که صنعت سینما کاملاً به سمت تولید “فیلمهای آبگوشتی” کشیده شد. بیشتر فیلمهای مطرح کارگردانان بزرگ در این سالها به تیغ سانسور سپرده شد و چند فیلم هرگز مجوز نمایش دریافت نکرد: فیلمهای رضا موتوری، بلوچ ، خاک و گوزنها از کیمیائی ـ گاو، پستچی و دایره مینا از مهرجوئی ـ ساز دهنی و مرثیه از امیرنادری ـ آرامش در حضور دیگران از ناصر تقوائی، اوکی مستر از پرویز کیمیاوی و در غربت از سهراب شهید ثالث و بالاخره فیلم کوتاه سفر ساخته بهرام بیضائی که در مسکو جایزه بزرگ فستیوال را برد همگی (جز در غربت و اوکی مستر) با سانسور به نمایش درآمد. ضمناً فیلمهای کوتاه و مستند قعله از شیردل از ده سال پیش در توقیف است و در کنارفیلمهای ندامتگاه زنان و شهرنو خاک می­خورد.

نتیجه این روند، خودسانسوری در فضای سینما و افزایش تولید فیلمفارسی بود . البته در میان فیلمهای توقیف شده شاهد فیلمهای مبتذلی هستیم که عمدتا محصول کمپانی های خارجی هستند و پس از مدتی با لحاظ “سیاست گام به گام” و “بر اثر گذشت زمان و تغییر ذوق مردم و علاقه تماشاچی به این گونه فیلمها” رفع توقیف شده و به نمایش درمی­آیند.

در دوره کوتاهی پس از انقلاب اسلامی، فضای مبهمی بر سانسور و به تبع آن بر سینما حاکم بود. بیشتر فیلمهای ساخته شده در آن زمان به لحاظ محتوا حدود نظام تازه روی کار آمده را مراعات می­کردند اما صورت اثر بدون آنکه از قالب خاصی پیروی کند، بسته به نظر شخصی کارگردان شکل می­گرفت. بنابراین غالب فیلمهای دوره مذکور بیشتر با حال و هوای تصویری فیلمهای قبل از انقلاب همخوانی داشتند اما با محتوایی تفاوت. به عنوان مثال، بهرام بیضایی فیلم مرگ یزدگرد را با بازی سوسن تسلیمی ساخت. تسلیمی در فیلم بدون حجاب اسلامی ظاهر شده بود و فیلم نمایش عمومی نیافت. بسیاری از فیلمهای آن دوره به دلیل عدم ابلاغ قانون جدید نمایش فیلمها، به اکران عمومی درنیامدند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 127

|

امتیاز مطلب : 5

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشگاه شهید باهنر کرمان 

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

بخش علوم اجتماعی

پایان نامه تحصیلی برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی

بررسی رابطه برخی عوامل فرهنگی-  اجتماعی  با افت تحصیلی دانشجویان ایثارگر دانشگاه شهید باهنر کرمان

استاد راهنما:

 دکتر عبدالحمید کرباسی

استاد مشاور:

 دکتر سعیده گروسی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

پژوهش حاضر کوشش می‌کند ضمن مرور رویکردهای مختلف در باب آموزش و پرورش با اتخاذ رویکردهای جامعه شناختی به بررسی رابطه برخی عوامل فرهنگی- اجتماعی با افت تحصیلی دانشجویان ایثارگر دانشگاه شهید باهنر بپردازد. در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است که، با انتخاب 222 نفر به عنوان نمونه از جامعه دانشجویان ایثارگر دانشگاه شهید باهنر کرمان و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفت. در این بررسی از نظریه سرمایه فرهنگی پیربوردیو و نظریه سرمایه اجتماعی شبکه به عنوان پشتیبان استفاده شده است.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، بین شاخص فعالیت‌های فرهنگی و معدل دانشجویان رابطه وجود دارد و همچنین بین شاخص دانش فرهنگی و معدل، و رشته تحصیلی و جنسیت و وضعیت تأهل دانشجویان رابطه وجود دارد. بر اساس این بررسی 9/17 درصد از دانشجویان ایثارگر در وضعیت مطلوب تحصیلی قرار دارند و 4/55 درصد از ان‌ها از نظر تحصیلی در حد متوسط هستند و 2/25 درصد از دانشجویان ایثارگر در حد ضعیف یا افت تحصیلی می‌باشند.

همچنین بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی شبکه یعنی حمایت اطلاعاتی، حمایت مالی، حمایت عاطفی و حمایت مشورتی خانواده‌ها و بنیاد شهید با معدل دانشجویان ایثارگر رابطه معنی‌داری وجود نداشت. به‌طور کلی برای مشخص کردن منابع فرهنگی مرتبط با رشته‌های مختلف دانشگاهی و سازوکارهای مناسب برای دسترسی بیشتر و بهتر این منابع نیاز به تحقیقات بیشتر در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری است.

کلید واژه: سرمایه اجتماعی شبکه- سرمایه فرهنگی- افت تحصیلی- ایثارگر.

فهرست مطالب	صفحات
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه	2
بیان مسئله	3
اهمیت تحقیق	6
هدف‌های تحقیق	8
فصل دوم: مبانی نظری پژوهش
بخش اول: ادبیات موضوع
تاریخچه آموزش و جایگاه آموزش در ایران باستان	10
انقلاب اسلامی و آموزش عالی	12
تاریخچه بنیاد شهید و امور ایثارگران	13
آموزش عالی؛ تعاریف و کارکردها	16
بخش دوم: پیشینه نظری
نظریه‌های فلسفی	20
نظریه‌های روانشناسی اجتماعی	29
نظریه‌های زیست شناسی (تکاملی)	47
نظریه‌های جامعه‌شناسی	49
چارچوب نظری انجام پژوهش	67
فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش
مقدمه	71
روش پژوهش	71
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها و مفاهیم	72
جامعه آماری	79
فصل چهارم: یافته‌های پژوهش(تجزیه و تحلیل داده‌ها)
مقدمه	82
یافته‌های توصیفی	82
یافته‌های تحلیلی	113
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری	127
پیشنهادات	133
منابع فارسی	134
ضمائم	135

مقدمه

دانشگاه به عنوان دروازۀ ورود به آینده در ادارۀ حال و آینده هر جامعه ای نقش مهمی بر عهده دارد وتربیت نیروی انسانی کارا و موثر از اهم وظایف آن است که در پرتو آموزشهای علمی و عملی به فعلیت در می‌آید . پذیرفته شدگان در دانشگاه ارزشهای اجتماعی و تجربه‌های فرهنگی سابق و سنتی خود را با آموخته های جدید پربارتر می نمایند و انتظار می رود اصول آن را برای ساختن کشوری آباد و پیشرفته به کارگیرند، بنابراین به منظور باز تولید آموزش و پرورش متناسب با زمان و جامعه خود در وهله اول باید بتوان تصویری پی در پی از آینده درست کرد . پیش بینی درباره مشاغل و حرفه هایی که ممکن است تا پنجاه سال آینده مورد نیاز باشند . درباره انواع خانواده و روابط انسانی که بعدها برقرار می شود ، انواع مسائل اخلاقی که در آینده پدید خواهد آمد و انواع فن آوری که مورد نیاز خواهد بود . تنها با ایجاد و انتقال دانش های جدید و مهارت‌ها و ارزش‌ها و باورهای درست در قالب سرمایه فرهنگی افراد، ابتدا در خانواده و سپس در مدرسه و دانشگاه و گفتگو دربارۀ آنها و با به نظم کشیدن و پیوسته نو کردن آنها اساس مهارت‌های ادراکی  و عاطفی را که مردمان آینده برای تاب آوردن در برابر تغییرات پرشتاب به آن نیاز دارند بوجود آورد. از جمله نیروهای انسانی شایسته و جوان که برای اداره کشور و حفاظت از ارزشها و دستاوردهای انقلاب اسلامی باید در دانشگاه آموزش ببینند فرزندان شاهد وایثارگر هستند . برای صیانت و پاسداری از انقلاب اسلامی هزینه های سنگینی پرداخت شده و برای ادامه راه جامعه نیازمند نیروهای جوان و مومن و متخصصی است که حقیقتاً ارزشها واهدف انقلاب اسلامی را باور داشته  وهم مجهز به دانش ومهارتهای جدید ومتناسب زمان خود باشند. بنابراین برخورداری از مهارتهای علمی ومنابع فرهنگی برای فرزندان شاهد وایثارگر ضروری و اساسی است و این امر می‌تواند به بهترین وجه در دانشگاه محقق شود. فراهم کردن امکانات وشرایط تحصیل در دانشگاه برای فرزندان شاهد و ایثارگر می تواند شاخص مناسبی برای تداوم ارزش های انقلاب اسلامی باشد.

بیان مسئله

این عقیده که گسترش آموزش و پرورش می تواند فرصتهای برابری را افزایش دهد مدتها در کانون اعتقاد و باور جامعه بوده است به عبارت دیگر باور بر این بوده که آموزش و پرورش رسمی نقش اساسی در ایجاد جامعه شایسته سالار دارد جامعه ایی که در آن امتیاز ارثی نقشی اندک و استعداد و تلاش نقش اصلی و عمده را دارند از مدتها قبل به آموزش و پرورش رسمی به عنوان ابزاری برای کاهش امتیازات دانش آموزان طبقه ممتاز و افزایش شانس برای محصلین و دانشجویان طبقه فقیر جهت یافتن موقعیت عادلانه در جامعه نگریسته می شد . به عبارت دیگر فرض بر این بوده که ابتدا آموزش و پرورش و بدنبال آن آموزش عالی می تواند به ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر استعداد کمک کند و فرصت بیشتری برای دستیابی به مشاغل بالا را ارائه نماید.

اما گزارشهای مربوط به برابری فرصت آموزشی در چند دهه اخیر نشان داده که در تبیین پیشرفت و موفقیت تحصیلی ، تفاوتهای موجود بین شرایط خانوادگی و خاستگاههای طبقانی آنها بمراتب مهمتر از تفاوتهای موجود بین مدارس یا دانشگاه آنهاست این بدان معنا نیست که امکانات و منابع موجود در مدرسه و دانشگاه هیچ تأثیری ندارند بلکه به این معناست که این دو هر کیفیتی که داشته باشند دارای تأثیر بیشتر بر دانش آموزانی است که از محیط خانوادگی بهتری برخوردارند. منابع و امکاناتی که خانواده برای تعلیم و تربیت فرزند خود فراهم می نماید با منابع و امکانات موجود در مدرسه و دانشگاه ارتباط می یابد . مسئله افت تحصیلی در نظام آموزش و پرورش در بسیاری از کشورهای جهان به صورتی حاد مطرح و منابع و امکانات اغلب کشورها هم محدود میباشد و از طرفی صرفه جویی در مصرف و تخصیص این منابع به بخش های مختلف اقتصادی‌_اجتماعی نیز الزامی است .

در کشور ماهم افت تحصیلی یکی از مهمترین مسائل و مشکلات کنونی نظام آموزشی است، متناسب نبودن محتوای آموزشی بسیاری از کتب درسی با نیازها و استعداد دانش آموزان و ابراز نارضایتی معلمان از وضعیت معیشتی از عوامل درون بخشی و مؤثر بر افت تحصیلی است.

یکی از پدیده های مهم که گریبان‌گیر جامعه می شود وقوع جنگ است که می تواند بر جامعه و خانواده تأثیرات عمیقی بر جای گذارد در شرایط عادی فوت یا طلاق والدین می‌تواند باعث غییبت یکی از والدین در خانواده شود در این موقعیت خانواده کامل تبدیل به یک خانواده ناقص می‌شود، وقوع این حالت در شرایط جنگی می تواند با کشته شدن، اسارت یا مصدوم و معلول شدن یکی از والدین رخ دهد بدیهی است این وضعیت موجب تضعیف حمایت خانواده از فرزندان خود شده و عدم موفقیت تحصیلی از پیامدهای آن است . در این رابطه تحقیق کلمن به این نتیجه رسید که تأثیر مستقل مدرسه بر موفقیت تحصیلی چندان زیاد نیست بلکه عامل مهم همانا محیط خانواده و دوستان دانش آموز است این نتیجه گیری دلالت بر این داشت که بین شرایط اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی خانواده و موفقیت تحصیلی رابطه قوی وجود دارد(شارع پور، 1387 ، صفحه 247 )

گزارش برنامه عمران سازمان ملل در سال 2001 حاکی از آن است که آموزش و پرورش ایران در جهت نیل به اهداف توسعه علمی – فرهنگی و انسانی موفقیت مورد انتظار را نداشته است و از زمره کشورهایی به شمار آمده که نتوانسته درآمد خود را به درستی در راه توسعه انسانی به کارگیرد(سلبیلی 1384  به نقل از اکرمی 1388 ).

 در کنار ناکامی نظام آموزشی مشکل افت تحصیلی در مدارس و عملکرد ضعیف دانش آموزان در فرآیند دوره های آموزشی عمومی و عالی مشکلات را دو چندان کرده و هر ساله موجب هدر رفتن میلیاردها  ریال بودجه کشور می شود و سرمایه انسانی جامعه را از آموزش وپرورش خارج می کند.

بر اساس آخرین آمار مجموعه هزینه های برآورد شده ناشی از شکست تحصیلی بر دولت و خانواده ها حدود 2335 میلیارد تومان در بین سال های 1370 تا 1383 بوده است و در سال 1383 به حدود 111 میلیارد تومان در دوره آموزش عمومی و در سال 1384 مجموع هزینه های تحمیل شده بر دولت ناشی از ترک تحصیل 4/126 میلیارد تومان و حدود 169 میلیارد تومان هزینه ناشی از تکرار پایه در همین سال که درمجموع به 4/295 میلیارد تومان بوده است . نرخ افت تحصیلی از سال 1380 تا سال 1386 در  دوره ابتدایی 4/46 درصد و در کل دوره راهنمایی2/44درصد است(سرابی.به نقل ازاکرمی1388 صفحه 5).

ویلام گلاسر معتقد است که اگر یک دانش آموز صرف نظر از سابقه زندگیش، بتواند در مدرسه موفق شود برای موفقیت در زندگی نیز شانس فوق العاده ای دارد و در صورتی که در یکی از مراحل آموزشی خود با شکست مواجه شود ، مدرسه ابتدایی _ دبیرستان یا دانشگاه شانس او برای موفقیت در زندگی به مقدار زیادی کاهش پیدا می کند(ویلیام گلاسر ، به نقل از علی اکبر سیف 1388 صفحه 13 ).

درباره تأثیر خاستگاه اجتماعی والدین بر موفقیت تحصیلی در کشورهای مختلف روندهای متفاوتی مشاهده شده است. برای بررسی تأثیر خاستگاه خانواده بر فرزندان باید هم منابع مالی و هم به منابع فرهنگی توجه داشت. درکشور ما جنگ تحمیلی موجب خسارات بی شمار اقتصادی، اجتماعی و نظامی به کشور عزیزمان جمهوری اسلامی گردید و از همه مهمتر صدمات و لطماتی بود که به نیروی انسانی وارد شد. بیش از 700 هزاز مجروح و جانباز و 350 هزار شهید و در حدود 70 هزار آزاده از پیامدهای این جنگ بود . در این شرایط تأسیس نهادی برای ارائه خدمات حمایتی به خانواده ایثارگران ضرورت پیدا کرد به همین دلیل حضرت امام فرمان تأسیس بنیاد شهید را صادر کردند . از جمله برنامه های حمایتی بنیاد شهید و امور ایثارگران ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه ایثارگران است از اهداف آموزشی این نهاد تقویت بنیه علمی و روحیه خود اتکایی و اعتماد به نفس دانشجویان ایثارگر است .اگر از دیدگاه جامعه شناسی آموزش وپرورش به موضوع نگاه کنیم دانش آموزان و دانشجویان ایثارگر به خاطر از دست دادن سرپرست خانواده بیشتر در معرض شکست تحصیلی قرار دارند ، لذا ارائه کمک های آموزشی و فرهنگی برای این قشر در اولویت قرار می گیرد .

بنابراین برقراری رابطه ایی کارآمد و مستمر با دانشجویان ایثارگر می تواند عاملی مهم در کاهش افت تحصیلی آنها باشد. زیرا شهادت ویا اسارت والدین  باعث اختلال در کانون امن خانواده آنها شده است. و یا اینکه پدر خانواده در اثر مجروح شدن در جبهه و روند طولانی مدت درمان نتوانسته است پیگیر مسائل ومشکلات تحصیلی فرزندان خود باشد. همچنین احتمالاً کم سوادی والدین، مشکلات اقتصادی، ازدواج مجدد و ناموفق و برخی ناهماهنگیهای درون خانواده از عوامل دیگری هستند که مزید بر علت شده اند. هریک ازاین عوامل می تواند زمینه ساز افت تحصیلی دانشجویان ایثارگر باشد.

همچنین توزیع سرمایه فرهنگی نیز در جامعه یکسان و برابر بین گروههای اجتماعی مختلف صورت نگرفته است(بوردیو ، 1973 به نقل از شارع پور1388صفحه84 ).

میزان سرمایه فرهنگی که دانش آموز از خانواده خود به دست می آورد به پایگاه اقتصادی‌_اجتماعی خانواده او بستگی دارد، سرمایه فرهنگی به همراه سرمایه اقتصادی و اجتماعی به اعضاء طبقه بالای جامعه امکان می‌دهد تا موقعیت خود را در جامعه باز تولید کنند( بوردیو، 1997 ).

بخشی از تأثیر خانواده بر موفقیت تحصیلی ناشی از برخورداری برخی از دانشجویان از منابع فرهنگی بیشتر است، منظور از منابع فرهنگی آشنایی دانشجو با قواعد حاکم بر فرهنگ و تجلیات هنری یا فرهنگ متعالی است و فرهنگ متعالی یعنی تمایز اجتماعی از طریق انجام دادن فعالیت‌هایی که با درجه بالایی از تفکر همراه است. این دسته از افراد می‌توانند از آمادگی فرهنگی خود در خدمت اهداف آموزشی استفاده کنند. پژوهشگران اجتماعی می دانند که ارتباط داشتن با سایر افراد هم از نظر سودمندی و هم از نظر احساسات اجتماعی حائز اهمیت است. هر چه رابطه ما با شخصی نزدیک تر و قوی تر باشد، بیشتر از حمایت های آنها بهره مند می شویم و احتمال کمک های مهم در بحران های زندگی از سوی آنها   بیشتر می شود( هالی‌برت، هانیس‌‌ویگر،‌2000 ).

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 133

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0

دانشگاه شهید باهنر کرمان

 دانشکده ادبیات و علوم انسانی

بخش علوم اجتماعی

پایان نامه تحصیلی برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان گرایش زنان و خانواده

بررسی عوامل موثر بر میزان مهریه در میان زوجین جوان(18 تا 35 سال) شهر قم

 استاد راهنما:

 دکتر لیلا یزدان­پناه

استاد مشاور:

 دکتر سوده مقصودی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی، حقوقی موثر بر میزان مهریه بوده و برای تعیین عوامل موثر بر آن از پایه­های تئوریکی نظریه­های ساخت­گرایی، کارکردگرایی،کنش متقابل نمادین، مبادله، گزینش معقولانه، نظریه جامعه توده­وار و قدرت رسانه و دیدگاه­های نظری دینداری استفاده شد. بر این مبنا با استفاده از روش پیمایشی به شکل نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای از 384 نفر از زنان و مردان متاهل 18 تا 35 سال شهر قم پرسشگری به عمل آمد. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داده است که در بین دختران، همراه با افزایش سطح تحصیلات، میزان مهریه نیز بیشتر می­شود. با توجه به نتایج، میزان مهریه در بین قومیت افراد متفاوت است. همچنین بین دیدگاه خانواده افراد ، نقش گروه­های مرجع، نقش رسانه جمعی، احساس امنیت، طیف ترس از آینده، چشم و همچشمی،  همرنگی با جماعت، آگاهی حقوقی، کیفیت دینی، نسبت خویشاوندی و بین محل سکونت در تعیین مقدار مهریه رابطه معنی­داری وجود دارد. اما در میان افراد با تجربه طلاق و افراد بومی و غیر بومی و بین سن افراد در هنگام ازدواج و تعیین مقدار مهریه رابطه وجود ندارد.

 

واژگان کلیدی

مهریه، گروه مرجع، رسانه جمعی، احساس امنیت، ترس از آینده، اجبار اجتماعی، چشم و همچشمی، همرنگی با جماعت، آگاهی حقوقی، کیفیت دینی
فهرست مطالب

چکیده 5

واژگان کلیدی.. 5

فصل اول:کلیات پژوهش.. 17

1-1: مقدمه. 18

2-1: بیان مساله و تعریف موضوع. 20

3-1: اهداف تحقیق. 24

1-3-1: هدف اصلی.. …………25

2-3-1: اهداف فرعی.. .25

4-1: اهمیت و ضرورت پژوهش… 26

5-1: سوالات تحقیق: 30

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش… 32

1-2: پیشینه تحقیق. 33

2-2: مبانی نظری پژوهش… 39

1-2-2: مقدمه. 39

2-2-2: تعریف مهریه. 42

3-2-2: تاریخچه مهریه. 44

4-2-2: مهریه در اسلام. 49

5-1-2: مهریه حضرت زهرا سلام الله علیها 53

6-2-2: فلسفه وجوب مهر. 55

7-2-2: آثار و کارکردهای اجتماعی مهریه. 60

8-2-2: کارکردهای منفی افزایش مهریه. 63

9-2-2: مهریه در ایران. 66

10-2-2: مهریه در کشورهای دیگر. 67

11-2-2: اقسام مهر. 72

12-2-2: مواد قانون مدنی در ارتباط با مهریه. 74

13-2-2: ماهیت مهر و رابطه آن با عقد نکاح. 78

14-2-2: علل افزایش میزان مهریه در عصر حاضر. 79

15-2-2: محاکم خانواده در ایران. 83

3-2: نظریه های مرتبط با موضوع. 85

1-3-2:  نظریه ساختگرایی.. 89

2-3-2:  نظریه کارکردگرایی.. 97

3-3-2:  نظریه کنش متقابل نمادین. 104

4-3-2:  نظریه مبادله. 107

5-3-2: نظریه گزینش معقولانه. 114

6-3-2: نظریه جامعه توده وار و قدرت رسانه‏ها 122

7-3-2: دیدگاههای نظری دینداری.. 131

4-2: چارچوب نظری تحقیق. 139

5-2: فرضیه­های تحقیق. 142

فصل سوم: روش شناسی پژوهش… 144

1-3: روش تحقیق. 145

2-3: جامعه آماری پژوهش… 146

3-3: حجم نمونه. 146

4-3: شیوه نمونه­گیری.. 149

5-3: تعریف نظری و عملیاتی متغیرها 150

6-3: سطوح سنجش متغیرها 160

7-3: ابزارها و فنون گردآوری داده­ها 162

8-3: اعتبار و روایی مفاهیم و ابزار پژوهش… 162

9-3: روش تجزیه و تحلیل داده­ها 164

10-3: ابزار پژوهش… 169

11-3: متغیرهای تحقیق. 169

12-3: محدوده زمانی تحقیق. 170

13-3: محدوده مکانی تحقیق. 171

14 –3: محدویت­های تحقیق. 171

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 172

بخش اول: آمار توصیفی.. 173

1-1-4: جنسیت افراد مورد مطالعه. 173

2-1-4: توزیع فراوانی مربوط به تعداد مهریه افراد به سکه بهار آزادی.. 174

3-1-4: نگرش افراد به مهریه خود در مقایسه با مهریه­های زوج­های همسن. 175

4-1-4: سن افراد مورد بررسی.. 177

5-1-4: سن افراد مورد بررسی در هنگام ازدواج. 179

6-1-4: منطقه محل سکونت افراد مورد بررسی.. 180

7-1-4: میزان تحصیلات افراد مورد بررسی.. 181

8-1-4: شغل افراد مورد بررسی.. 182

9-1-4: میزان درآمد ماهیانه خانواده افراد مورد بررسی.. 183

10-1-4: استان محل تولد افراد مورد بررسی.. 184

11-1-4: قومیت افراد مورد بررسی.. 185

12-1-4: دین افراد مورد بررسی.. 186

13-1-4: نوع مسکن افراد مورد بررسی.. 187

14-1-4: تعداد فرزندان افراد مورد بررسی.. 188

15-1-4: نسبت خویشاوندی با همسر افراد مورد مطالعه. 189

16-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر خانواده بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 190

17-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر گروههای مرجع بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 191

18-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر رسانه های جمعی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 192

19-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر احساس امنیت بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 193

20-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر ترس از آینده بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 195

21-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر اجبار اجتماعی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 196

22-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر چشم و هم­چشمی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 197

23-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر همرنگی با جماعت بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 198

24-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر آگاهی حقوقی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 199

25-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر کیفیت دینی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 204

بخش دوم: آمار استنباطی.. 213

1-2-4: طرح آزمایش فرضیه اول: بررسی رابطه میان سواد و مقدار مهریه. 213

2-2-4: طرح آزمایش فرضیه دوم: بررسی رابطه میان سن افراد در هنگام ازدواج و مقدار مهریه. 216

3-2-4: طرح آزمایش فرضیه سوم: بررسی رابطه میان قومیت افراد و مقدار مهریه. 219

4-2-4: طرح آزمایش فرضیه چهارم: بررسی رابطه میان استان محل تولد افراد و مقدار مهریه. 222

5-2-4: طرح آزمایش فرضیه پنجم: بررسی رابطه میان تجربه طلاق افراد و مقدار مهریه. 226

6-2-4: طرح آزمایش فرضیه ششم: بررسی رابطه میان دیدگاه خانواده افراد و مقدار مهریه. 230

7-2-4: طرح آزمایش فرضیه هفتم: بررسی رابطه میان نقش گروه­های مرجع و مقدار مهریه. 233

8-2-4: طرح آزمایش فرضیه هشتم: بررسی رابطه میان نقش رسانه جمعی و مقدار مهریه. 236

9-2-4: طرح آزمایش فرضیه نهم: بررسی رابطه میان احساس امنیت و مقدار مهریه. 239

10-2-4: طرح آزمایش فرضیه دهم: بررسی رابطه میان نقش ترس از آینده و مقدار مهریه. 242

11-2-4: طرح آزمایش فرضیه یازدهم: بررسی رابطه میان اجبار اجتماعی و مقدار مهریه. 245

12-2-4: طرح آزمایش فرضیه دوازده: بررسی رابطه میان چشم و هم­چشمی و مقدار مهریه. 248

13-2-4: طرح آزمایش فرضیه سیزده: بررسی رابطه میان همرنگی با جماعت و مقدار مهریه. 251

14-2-4: طرح آزمایش فرضیه چهاردهم: بررسی رابطه میان نقش آگاهی حقوقی و مقدار مهریه. 254

15-2-4: طرح آزمایش فرضیه پانزدهم: بررسی رابطه میان نقش کیفیت دینی و مقدار مهریه. 257

16-2-4: طرح آزمایش فرضیه شانزدهم: بررسی رابطه میان نسبت خویشاوندی و مقدار مهریه. 260

17-2-4: طرح آزمایش فرضیه هفدهم: بررسی رابطه میان مناطق شهری و مقدار مهریه. 261

18-2-4: تحلیل رگرسیونی از متغیرها 263

فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات… 268

1-5: خلاصه. 269

2-5: نتیجه­گیری.. 273

3-5: پیشنهادها 280

1-3-5: پیشنهادهای اجرایی.. 281

2-3-5: پیشنهادهای علمی و جامعه­شناختی.. 288

منابع. 290

ضمائم: 297

مقدمه

شناختِ خانواده، درگیر شدن به امور مربوط به خانواده و بررسی ابعاد، شاخه‌ها و مسائل حولُ‌وحُوش خانواده، با وجود اینکه به‌عنوانِ اولین واحد اجتماعی شناخته می‌شود، ولی دارای پیچیدگی‌های فراوانی است. به‌طوری‌که شناختِ اهمیت، تأثیرها و کارکردهای آن، بسیار مورد توجه صاحب‌نظران مسائل اجتماعی، حقوقی، روانی و حتی اقتصادی است. بر این ‌اساس، همچنان‌که تعاریف متعددی از آن ارائه شده و به اهمیت آن در زمینه‌های مختلف فردی، اجتماعی و غیره تأکید شده، کارکردهای متفاوتی نیز برای آن لحاظ شده است، به‌طوری‌که بسیار ساده‌انگارانه خواهد بود که تنها یک یا دو کارکرد برای آن معرفی ‌شود. «آفرینش انسان، راز بقای آن را نیز با خود دارد. تمایل زن و مرد به آمیزش با هم، کشش طبیعی و غریزی است. آن همه قول و غزل که در وصف و ستایش عشق سروده‌اند و آن همه تلاش برای رسیدن به معشوق و فتنه‌ها و ستیزها که از این کانون برخاسته است، در واقع هیاهوی کاروان هستی برای این است که تولّد صورت پذیرد و نسل شاهکار آفرینش باقی بماند (کاتوزیان، 1387: 11)».

به نوعی به فلسفه تشکیلِ خانواده، نیاز است؛ چون انسان موجودی اجتماعی است و برای آنکه بتواند، نیازهای خود را در قبالِ تداوم حیات، استمرار بخشد، به زندگی گروهی و ارتباط با سایر همنوعانِ خود نیازمند است. از جمله نیازمندی‏ها، نیازهای روحی و جسمانی است که با ازدواج و تشکیل خانواده، برآورده می‏شود.

برای ازدواج تعاریف همسو و متفاوتی شده است؛ بار حقوقی و بار مذهبی دو شاخه اصلی تعریف ازدواج در بین متخصصان است. ازدواج عبارت است از «پیوند بستنِ دینی و رسمی یک زن و مرد برای شروع زندگی مشترک(انوری و همکاران، 1381: 145)»؛ و همچنین «رابطه حقوقی است که براى همیشه یا مدت معین به وسیله عقد مخصوص بین زن و مرد حاصل شده و به آن‌ها حق می‌‏دهد که از یکدیگر تمتّع جنسی ببرند(معین، 1377: 216)»؛ و دیگر اینکه «ازدواج عملی است که پیوند دو جنس مخالف را بر پایه روابط پایای جنسی موجب می‌‏شود، و آن مستلزمِ انعقادِ قراردادهای اجتماعی است که مشروعیت روابط جسمانی را موجب می‌‏گردد؛ به بیان دیگر: در راه تحقق ازدواج باید شاهدِ تصویبِ جامعه نیز باشیم(ساروخانی، 1375: 23) ». «ازدواج از نظر اسلام، پیمانی مقدس است؛ پیمانی که برقراری آن براساس مقررات، آداب و رسوم، تشریفات و سُنن و قوانین خاصی است. در سایه آن برای طرفین تعهدات و حقوقی پدید می‏آید که تخلف آن موجبِ عقوبت و کیفر است(قائمی، 1375: 8)».

خانواده نیز به تناسب ازدواج تعریف شده است؛ «خانواده[1] گروهی از اشخاص هستند که با پیوندهایِ خویشیِ مستقیم، به هم متصل می‌شوند، و اعضایِ بزرگسال آن، مسئوولیتِ نگهداری کودکان را برعهده دارند(گیدنز، 1387: 252)».

در قانون مدنی، خانواده به دو معنیِ گسترده و خاص به‌کار رفته است:

1- خانواده به مفهوم گسترده خود «گروهی از اشخاص هستند که به‌دلیل ازدواج یا نسبت، با هم پیوند دارند. این گروه با نامِ ‌خانوادگیِ خاص از خانواده‌های دیگر جدا می‌شوند[2] و هر کدام از آنان با نام کوچک خود از سایر اعضای خاندان ممتاز می‌گردند. بدین ترتیب، خانواده به مجموعه‌ای از اشخاص گفته می‌شود که بر اثر نکاح یا قرابت با هم بستگی دارند. این مفهوم گسترده، یادگار دوران‌های گذشته است که پاره‌ای از آثار آن، هنوز هم در حقوق ما دیده می‌شود. چنان‌که «تقسیمِ ترکه» میان تمام اعضای خانواده (با رعایت تقدم)، داشتنِ نام خانوادگی مشترک و الزام به انفاق خویشان نسبی در خط مستقیم، از نشانه‌های بارز اثر تاریخی است.

2- خانواده به معنی خاص و محدودِ خود، شاملِ زن و شوهر و فرزندان آن‌ها است؛ گروهی که هدایت و حمایت آنان با پدر است و همبستگیِ میان اعضای آن، حقوق و تکالیفی به‌بار می‌آورد که در میان سایر خویشان، وجود ندارد. در ماده 1105 قانون مدنی، که ریاست خانواده را به شوهر اختصاص داده است، خانواده به همین معنیِ محدود به‌کار رفته است(کاتوزیان، 1387: 14).

با توجه به تعریفِ خانواده، می‌توان به اهمیّت و نقش آن در جامعه پی برد؛ «در بین نهادهای مختلف اجتماع، کانون مقدسِ خانواده، به‌عنوان بهترین تجلی‌گاه فرهنگ حاکم بر سایر نهادها، محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی، عقلانی و عاطفی شناخته شده است؛ به این دلیل که حفظ و سلامت روابط و روندِ اهداف آن، تأمین کننده بهداشت روانی جامعه است. همه مذاهب به گونه‌های متفاوت، اهمیتِ خانواده و چگونگیِ تشکیل این کانون و رفتار و وظایفِ هر یک از اعضا را مشخص کرده‌اند. متخصصانِ علوم اجتماعی، مخصوصاً جامعه‌شناسان و روان‌شناسان نیز با اهداف مشخص در مطالعات خود با بکارگیری فنون علمی، به بررسی پدیده‌های مختلف مرتبط با این نهاد مقدس، اعم از مراحلِ متفاوت آن، مانند انتخاب همسر، مراسم ازدواج، کنش‌ها و واکنش‌های فردی اعضا، تأثیر فرهنگ اجتماعی و سنت‌ها بر ایفای نقش، وظایف و ارتباط متقابل  فرد با سایر افراد، در نهایت خانواده و سایر نهادهای اجتماعی پرداخته‌اند(گزارش ملی جوانان، 1382: 1)».

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 126

|

امتیاز مطلب : 3

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1

دانشکده علوم انسانی

بخش علوم اجتماعی

پایان نامه تحصیلی برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

رشته مطالعات زنان

گرایش زن  و خانواده

بررسی عوامل جامعه شناختی ارتکاب جرائم دربین زنان زندانی شهر کرمان

استاد راهنما :

دکتر محمد اکبری

استاد مشاور :

دکتر سعیده گروسی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده :

تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل جامعه شناختی ارتکاب جرائم  در بین زنان زندانی شهر کرمان در سال 1392 انجام شد، روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. با توجه به هدف پژوهش، جامعه آماری این پژوهش را  کلیه زنان زندانی شهر کرمان تشکیل دادند. و با استفاده نمونه گیری تصادفی ساده و جدول مورگان با واریانس خطای 0.05 حجم نمونه 219 نفر برآورد شد و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته در رابطه با جرائم زنان  با پایایی 72/0 استفاده شده است. پس از جمع آوری ادبیات و پیشینه تحقیق وآراء و اندیشه های صاحب نظران  ، داده ها ی مورد نیاز جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار spss21  در دو سطح توصیف و استنباط و با استفاده از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون ،تحلیل واریانس f و t نمونه های مستقل و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان از وجود رابطه بین عوامل جامعه شناختی و بروز جرم در زنان زندانی شهر کرمان داشت.

واژگان کلیدی:

عوامل جامعه شناختی، جرائم زنان، زندان

فهرست

فصل اول

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 1

1-2-بیان مساله………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2-1-تحقیقات انجام شده در ایران……………………………………………………………………………. 5

1-2-2-تحقیقات انجام شده در خارج از ایران ……………………………………………………………… 14

1-3-هدفهای تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 16

1-3-1-هدف کلی…………………………………………………………………………………………………. 16

1-3-2-اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………… 16

2-4-ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………….. 16

فصل دوم

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-تعریف جرم ………………………………………………………………………………………………….. 19

2-3-عوامل جامعه شناختی ارتکاب جرم………………………………………………………………………. 24

2-4-تاریخچه جرم شناسی……………………………………………………………………………………….. 30

2-4-1-کج رفتاری در اندیشه ایران قبل از اسلام ……………………………………………………………. 30

2-4-2- یونان قدیم………………………………………………………………………………………………… 31

2-4-2-1- جالینوس……………………………………………………………………………………………….. 31

2-4-2-2- افلاطون ……………………………………………………………………………………………….. 32

2-4-3- قرون وسطی ……………………………………………………………………………………………… 32

2-4-4- از رنسانس تا اوایل قرن هجدهم ……………………………………………………………………… 33

2-4-5- قرن هجدهم………………………………………………………………………………………………. 33

2-4-6- از قرن نوزدهم تا زمان حال……………………………………………………………………………. 34

2-5-مهمترین عوامل شکل گیری جرم در ایران………………………………………………………………. 34

2-6-جرم و عوامل جرم زا……………………………………………………………………………………….. 39

2-7-عناصر تشکیل دهنده جرم………………………………………………………………………………….. 40

2-8-انواع جرم……………………………………………………………………………………………………… 40

2-9-شرایط تحقق جرم……………………………………………………………………………………………. 42

2-10-مراحل ارتکاب جرم……………………………………………………………………………………….. 43

2-11-عوامل مؤثر بر بروز جرم و جنایت………………………………………………………………………. 44

2-11-1-عوامل اجتماعی و جرم………………………………………………………………………………… 47

2-11-2-عوامل اقتصادی و جرم………………………………………………………………………………… 47

2-11-3-عوامل فرهنگی و جرم…………………………………………………………………………………. 48

2-12-محیط و جرم……………………………………………………………………………………………….. 48

2-13-طرح پیشگیری از ارتکاب جرم………………………………………………………………………….. 49

2-14-جنسیت و جرم………………………………………………………………………………………………. 51

2-15-زنان و جرم………………………………………………………………………………………………….. 54

2-16-نوع جرم زنان……………………………………………………………………………………………….. 54

2-17-بررسی تفاوت نوع جرایم زنان  و مردان……………………………………………………………….. 55

2-18-تئوری های جرم …………………………………………………………………………………………… 57

2-18-1-تئوریهای زیستی ……………………………………………………………………………………….. 57

2-18-1-1-عقاید دانشمندان قبل از لمبروزو………………………………………………………………….. 57

2-18-1-2-نقد نظرات لمبروزو…………………………………………………………………………………. 58

2-18-2- تئوری های روانشناختی ……………………………………………………………………………… 60

2-18-3- تئوری های جامعه شناسی……………………………………………………………………………. 62

2-18-3-1-نظریه های جامعه شناختی فردگرایان درباره ارتکاب جرمات…………………………….. 62

2-18-3-2-نظریه های آنومی…………………………………………………………………………………… 62

2-18-3-3- نظریه آنومی دورکیم……………………………………………………………………………… 63

2-18-3-4-نظریه آنومی رابرت مرتن…………………………………………………………………………. 64

2-18-3-5-نظریه رابرت آگینو، مسنرو روز نفلد……………………………………………………………. 64

2-18-3-6-نظریه آنومی و ساختار خانواده ویلیام گود……………………………………………………. 66

2-18-3-7-نظریه همنشینی افتراقی ادوین ساترلند………………………………………………………….. 67

2-18-3-8-نظریه بر چسب زنی یا انگ زنی بکر و لمرت……………………………………………….. 67

2-18-3-9-نظریه کنترل اجتماعی هیرشی……………………………………………………………………. 68

2-19-نظریه های جرم شناختی جرائم زنان……………………………………………………………………. 69

2-20-چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………… 70

2-21- مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 73

2-22-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………. 75

2-22-1-فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………… 75

2-22-2-فرضیه های فرعی……………………………………………………………………………………….. 75

فصل سوم

3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 77

3-2-روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 77

3-3- فرآیند تحقیق………………………………………………………………………………………………… 78

3-4-ابزار جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………………. 80

3-5-تعریف مفاهیم و واژگان تحقیق…………………………………………………………………………… 81

3-5-1-تعاریف نظری واژگان…………………………………………………………………………………… 81

3-5-1-1-تعریف متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………… 81

3-5-1-2-متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………….. 82

3-5-2-تعریف عملیاتی واژگان…………………………………………………………………………………. 83

3-7- اعتبار وپایایی پرسشنامه ها…………………………………………………………………………………. 85

3-4 –جامعه آماری و حجم نمونه………………………………………………………………………………. 86

3-4-1-  فرمول حجم نمونه ……………………………………………………………………………………… 87

3-5- روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………… 87

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………………………. 88

فصل چهارم

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-1-جداول فراوانی ها متغیر های دموگرافیک……………………………………………………………….. 91

4-1-1 توزیع فراوانی متغیر سن………………………………………………………………………………….. 91

4-1-2- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات………………………………………………………………………… 92

4-1-3- توزیع فراوانی متغیر وضعیت اشتغال………………………………………………………………….. 93

4-1-4- توزیع فراوانی متغیر نوع شغل………………………………………………………………………….. 93

4-1-5- توزیع فراوانی متغیر محل سکونت……………………………………………………………………. 94

4-1-6- توزیع فراوانی متغیر سن پدر…………………………………………………………………………… 95

1-4-7- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات پدر…………………………………………………………………… 96

4-1-8- توزیع فراوانی متغیر شغل پدر………………………………………………………………………….. 97

4-1-9- توزیع فراوانی متغیر سن مادر………………………………………………………………………….. 98

4-1-10- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات مادر………………………………………………………………… 99

1-4-11- توزیع فراوانی متغیر شغل مادر……………………………………………………………………… 100

4-1-12- توزیع فراوانی متغیر سن همسر…………………………………………………………………….. 101

4-1-13- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات همسر…………………………………………………………….. 102

4-1-14- توزیع فراوانی متغیر شغل همسر……………………………………………………………………. 103

4-1-15- توزیع فراوانی متغیر سن فرزند اول………………………………………………………………… 104

4-1-16-توزیع فراوانی متغیرتحصیلات فرزند اول…………………………………………………………. 105

4-1-17-توزیع فراوانی متغیر شغل فرزند اول……………………………………………………………….. 106

4-1-18-توزیع فراوانی متغیر سن فرزند دوم………………………………………………………………… 107

4-1-19-توزیع فراوانی متغیر تحصیلات فرزند دوم………………………………………………………… 108

4-1-20-توزیع فراوانی متغیر شغل فرزند دوم……………………………………………………………….. 109

4-1-21-توزیع فراوانی متغیر درآمد خانوار………………………………………………………………….. 110

4-1-22-توزیع فراوانی متغیر طبقه اجتماعی…………………………………………………………………. 111

4-1-23-توزیع فراوانی متغیر…………………………………………………………………………………… 112

4-1-24-توزیع فراوانی متغیر…………………………………………………………………………………… 113

4-1-25-توزیع فراوانی متغیر قبل از محکومیت با چه کسانی زندگی می کردید؟……………………. 114

4-1-26-توزیع فراوانی متغیر آیا پدر شما همسر دیگری دارد؟………………………………………….. 115

4-1-27- توزیع فراوانی متغیر آیا مادر شما ازدواج مجدد داشته است؟………………………………… 116

4-1-28- توزیع فراوانی متغیر روابط بین خواهران و برادران شما در خانواده چگونه بوده است؟…. 117

4-1-29-توزیع فراوانی متغیر در صورت داشتن نامادری به طور کل رفتارش با شما چگونه بوده است؟ 118

4-1-30- توزیع فراوانی متغیر در صورت داشتن نا پدری به طور کل رفتارش با شما چگونه بوده است؟ 119

4-1-31- توزیع فراوانی متغیر نوع جرم………………………………………………………………………. 120

4-1-32-توزیع فراوانی متغیر سال ارتکاب جرم……………………………………………………………. 121

4-1-33- توزیع فراوانی متغیر دفعات دستگیری…………………………………………………………….. 122

4-1-34- توزیع فراوانی متغیر میزان محکومیت زندان……………………………………………………… 123

4-1-35- توزیع فراوانی متغیر سایر جرم ها………………………………………………………………….. 124

4-1-36- توزیع فراوانی متغیر اعتیاد ………………………………………………………………………….. 125

4-1-37-توزیع فراوانی متغیر ولگردی………………………………………………………………………… 126

4-1-38- توزیع فراوانی متغیر قتل……………………………………………………………………………… 127

4-1-39-توزیع فراوانی متغیر فرار از خانه……………………………………………………………………. 128

4-1-40- توزیع فراوانی متغیر انحراف جنسی……………………………………………………………….. 129

4-1-41- توزیع فراوانی متغیر حمل مواد مخدر…………………………………………………………….. 130

4-2-آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………………………………. 159

4-2-1-فرضیه اصلی: …………………………………………………………………………………………… 159

4-2-2-فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………………………… 170

4-2-3-فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………….. 175

4-2-4-فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………….. 190

4-2-5-فرضیه فرعی چهارم…………………………………………………………………………………….. 199

فصل پنجم

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 233

5-1-بحث و بررسی……………………………………………………………………………………………… 233

5-1-2-بحث و بررسی آمار توصیفی…………………………………………………………………………. 233

5-1-2 بحث و بررسی فرضیات……………………………………………………………………………….. 234

5-2پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………… 239

5-3-پیشنهادهایی برای محققین آینده………………………………………………………………………… 240

منابع و ماخذ……………………………………………………….. 241

پیوست ها…………………………………………….. 253

مقدمه

رفتار اجتماعی انسان ها دارای نظم و الگو است.و زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد با هنجارهای اجتماعی است.اگر ما از قواعد اجتماعی پیروی نمی کردیم، فعالیت هایمان دستخوش هرج و مرج می گردید.اما همواره همه افراد با انتظارات اجتماعی همنوایی نمی کنند و اغلب از قواعدی که انتظار می رود تبعیت کند منحرف می شوند. بطوریکه وجدان عمومی را جریحه دار می نماید که نسبت به این ارتکاب جرمات گاه تحمل و گاهی برخورد می شود.

انسان ها از گذشته ای دور تا کنون در پی شناخت علل و عوامل ارتکاب جرمات و کجرویها بوده اند. از از دید جامعه شناختی، کجروی به عنوان یک واقعیت اجتماعی همواره در طول تاریخ بشری در اشکال مختلف و نسبت های متفاوت وجود داشته است. در بینش جامعه شناختی در تحلیل ارتکاب جرم روی چند نکته تأکید می شود. یکی اجتماعی بودن این پدیده و دیگری نسبیت آن است .( گیدنز ، 1998: 135)

جامعه شناسان، ارتکاب جرم را پدیده ای اجتماعی دانسته اند چون معتقدند همانطوری که علت هر امر اجتماعی را باید در امر اجتماعی دیگر جستجو کرد، ارتکاب جرمات نیز نتیجه شرایط اجتماعی و محیطی است.

لذا در تکوین و تشکیل شخصیت فرد بیش از هر چیز بایست بر تأثیر عوامل جامعه شناختی و شرایط اجتماعی که شخص در آن پرورش می یابد و رشد می کند اهمیت قائل شد. به نظر آنان محیط نقش مهم و اساسی در ایجاد عوامل جرم زا خواهد داشت. بنابراین تلاش در راه شناخت ابعاد و زوایای مختلف و پنهان این پدیده در سطح جامعه و در بین گروهها و اقشار مختلف و کاربرد روشهای عملی جهت ریشه یابی آن بر کسی پوشیده نیست. روشن است عوامل مؤثر در ارتکاب جرم اجتماعی گوناگون و متنوع می باشد.از جمله وضعیت اقتصادی خانواده، تعارضات و کشمکش های خانوادگی، طلاق، سوابق والدین در بزهکاری، معاشرت با افراد ناصالح، شغل و میزان درآمد، محیط زیست نامناسب و…

تاکنون نظریاتی متفاوت از موروثی بودن و تأثیر عوامل کروموزوم ها و نیازهای جسمی مجرم تا تأثیر مسایل اجتماعی بر ارتکاب جرمات از سوی صاحبنظران ارائه شده است. با توجه به پیچیدگی رفتار آدمی نمی توان یک عامل را به عنوان عامل مسلط رفتار ارتکاب جرمی تلقی کرد. بلکه عوامل متعدد منجر به پیدایش رفتار ارتکاب جرمی می گردد که شناخت این عوامل نباز به تحقیق و بررسی دارد. ( ربیعی ، 1387: 43)

مسأله جرم و ارتکاب جرم اجتماعی تنها منحصر به مردان نمی باشد و زنان نیز از صدمات این معضل اجتماعی در امان نیستند و به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی-اجتماعی، گرایش روز افزون برای ارتکاب به جرایم به چشم می خورد. با توجه به اینکه مسایل و مشکلات زنان به دلیل برخی مخطورات و قیود ناشی از فرهنگ جوامع سنتی و شرایط اجتماعی اهمیت کمتری یافته، لذا این تحقیق در پی بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر بروز جرم در بین زنان زندانی است. به امید اینکه تحقیق حاضر در روشن ساختن بخش کوچک از مسایل اجتماعی امروز سهمی پیدا نماید .

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 301

|

امتیاز مطلب : 4

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1