دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
دانشکده علوم انسانی
پایان نامه برای اخذ مدرک کارشناسی ارشدM. A
رشته جامعه شناسی
موضوع:
فرصتهای ساختاری در فضای سایبر و تاثیر آن بر جنبشهای اجتماعی
استاد راهنما:
دکتر مهدی خلفخانی
استاد مشاور:
دکترطاهره میر ساردو
تیرماه 1390
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
صفحه
فصل اول: مقدمه
سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 11
اهمیت و ضرورت……………………………………………………………………………………………….. 12
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 12
سازماندهی تحقیق………………………………………………………………………………………………… 13
فصل دوم: چارچوب نظرى
پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 15
تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………… 16
تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………….. 23
چارچوب نظری………………………………………………………………………………………………….. 27
دسته نخست: نظریه پردازان مطرح در رویکرد رفتار جمعی……………………………………………. 30
دسته دوم: نظریه پردازان مطرح در رویکرد نهادی………………………………………………………… 36
دسته سوم: نظریه پردازان مطرح در رویکرد جامعه مدنی………………………………………………… 43
رویکردهای نظری در مطالعه جنبشهای اجتماعی………………………………………………………… 49
نظریه بسیج منابع…………………………………………………………………………………………………. 50
نظریه ساختار فرصت سیاسی………………………………………………………………………………….. 56
شرایط ساختاری جنبشهای سیاسی………………………………………………………………………….. 56
مدل نظری اول: رویکرد دولتهای جهان سوم در زمینه جنبشهای اجتماعی………………………. 63
مدل نظری تحقیق: فرصتهای سایبری و جنبشهایهای اجتماعی…………………………………… 64
فرضیهها……………………………………………………………………………………………………………. 65
تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………………….. 65
موانع و فرصتهای ساختاری…………………………………………………………………………………. 65
فضای سایبر……………………………………………………………………………………………………….. 66
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………… 67
فصل سوم: روش تحقیق
روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………….. 69
تعریف عملیاتی متغیرها…………………………………………………………………………………………. 70
ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………… 70
جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………. 70
حجم نمونه آماری………………………………………………………………………………………………… 71
روش انتخاب نمونه آماری……………………………………………………………………………………… 71
روشهای سنجش و تکنیکهای آماری مورد استفاده…………………………………………………….. 71
پایایی گویه ها…………………………………………………………………………………………………….. 72
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
یافتههای توصیفی………………………………………………………………………………………………… 79
گویه اول: ارتباط افراد زیاد در سایبر…………………………………………………………………………. 79
گویه دوم: شعاع ارتباط………………………………………………………………………………………….. 80
گویه سوم: مانع ارتباطات فعالان اجتماعی………………………………………………………………….. 81
گویه چهارم: شعاع ارتباط………………………………………………………………………………………. 82
گویه پنجم: گفتگو مطمئن درباره مسائل……………………………………………………………………… 83
گویه ششم: هماهنگی افراد توسط اینترنت………………………………………………………………….. 84
گویه هفتم: سازماندهی طرفداران……………………………………………………………………………… 85
گویه هشتم: دریافت کمک توسط جنبش ها………………………………………………………………… 86
گویه نهم: ایجاد کمپین…………………………………………………………………………………………… 87
گویه دهم: انتقال هنجارها و ارزشهای فرهنگی…………………………………………………………… 88
گویه یازدهم: کنترل دولتها به جریان ارتباطات…………………………………………………………….. 89
گویه دوازدهم: انتقال هنجارها و ارزشهای فرهنگی……………………………………………………….. 90
گویه سیزدهم: مقبولیت دولتها…………………………………………………………………………………. 91
گویه چهاردهم: سازماندهی طرفداران جریانات اجتماعی………………………………………………… 92
گویه پانزدهم: ارزشهای جدید فرهنگی جایگزین…………………………………………………………. 93
گویه شانزدهم: انتقال هنجارهای غیررسمی مرتبط با جنبشهای سیاسی……………………………….. 94
گویه هفدهم: کاهش انسجام اجتماعی……………………………………………………………………….. 95
گویه هیجدهم: کاهش مشروعیت……………………………………………………………………………… 96
گویه نوزدهم: هنجارهای جدید و معترض………………………………………………………………….. 97
گویه بیستم: جذب نیروهای اساسی پیشبرد جنبش ها……………………………………………………. 98
گویه بیست و یکم: ارتباط زیاد با حامیان خود…………………………………………………………….. 99
گویه بیست و دوم: تضعیف مشروعیت……………………………………………………………………. 100
گویه بیست و سوم: مشروعیت زدایی……………………………………………………………………… 101
گویه بیست و چهارم: توان کمتر برای برخورداری………………………………………………………. 102
گویه بیست و پنجم: امکان رساندن ارزشها و آرمانهای جنبشهای اجتماعی…………………… 103
گویه بیست و ششم: کنترل دولتها بر فضای سایبر………………………………………………………. 104
گویه بیست و هفتم: محدودیت کمتر دولتها بر فضای سایبر………………………………………….. 105
گویه بیست و هشتم: انتقال ارزشهای فرهنگی غیررسمی…………………………………………….. 106
گویه بیست و نهم: کنترل جنبشهای سیاسی……………………………………………………………… 107
گویه سی: محدودیتهای کمتر………………………………………………………………………………. 108
گویه سی و یک: ارتباط جنبشها با افراد زیر مجموعه…………………………………………………. 109
گویه سی و دوم: جدا کردن شهروندان از یکدیگر………………………………………………………. 110
گویه سی و سوم: التزام به ارزشهای مسلط سیاسی…………………………………………………….. 111
گویه سی و چهارم: هنجارهای بدیل……………………………………………………………………….. 112
گویه سی و پنجم: هنجارهای بدیل توسط جنبشهای اجتماعی………………………………………… 113
گویه سی و ششم: ارزشهای جدید سیاسی و فرهنگی………………………………………………… 114
گویه سی و هفتم: امکان ارتباطات در همه مکانها……………………………………………………….. 115
گویه سی و هشت: میزان آشنایی با اینترنت………………………………………………………………. 116
گویه سی و نهم: میزان آشنایی با قابلیتهای فضای سایبر…………………………………………….. 117
فصل پنجم: نتیجهگیری
نتیجهگیری……………………………………………………………………………………………………….. 133
منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………. 137
منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………… 138
منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………. 140
پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………. 142
فهرست جداول
صفحه
ارتباط افراد زیاد در سایبر……………………………………………………………………………………… 79
شعاع ارتباط……………………………………………………………………………………………………….. 80
مانع ارتباطات فعالان اجتماعی………………………………………………………………………………… 81
شعاع ارتباط……………………………………………………………………………………………………….. 82
گفتگو مطمئن درباره مسائل……………………………………………………………………………………. 83
هماهنگی افراد توسط اینترنت…………………………………………………………………………………. 84
سازماندهی طرفداران…………………………………………………………………………………………….. 85
دریافت کمک توسط جنبش ها……………………………………………………………………………….. 86
ایجاد کمپین……………………………………………………………………………………………………….. 87
انتقال هنجارها و ارزشهای فرهنگی…………………………………………………………………………. 88
کنترل دولتها به جریان ارتباطات………………………………………………………………………………. 89
انتقال هنجارها و ارزشهای فرهنگی…………………………………………………………………………… 90
مقبولیت دولتها……………………………………………………………………………………………………. 91
سازماندهی طرفداران جریانات اجتماعی……………………………………………………………………. 92
ارزشهای جدید فرهنگی جایگزین……………………………………………………………………………. 93
انتقال هنجارهای غیررسمی مرتبط با جنبشهای سیاسی…………………………………………………… 94
کاهش انسجام اجتماعی…………………………………………………………………………………………. 95
کاهش مشروعیت………………………………………………………………………………………………… 96
هنجارهای جدید و معترض……………………………………………………………………………………. 97
جذب نیروهای اساسی پیشبرد جنبش ها……………………………………………………………………. 98
ارتباط زیاد با حامیان خود……………………………………………………………………………………… 99
تضعیف مشروعیت…………………………………………………………………………………………….. 100
مشروعیت زدایی……………………………………………………………………………………………….. 101
توان کمتر برای برخورداری………………………………………………………………………………….. 102
امکان رساندن ارزشها و آرمانهای جنبشهای اجتماعی……………………………………………… 103
کنترل دولتها بر فضای سایبر…………………………………………………………………………………. 104
محدودیت کمتر دولتها بر فضای سایبر……………………………………………………………………. 105
انتقال ارزشهای فرهنگی غیررسمی………………………………………………………………………… 106
کنترل جنبشهای سیاسی……………………………………………………………………………………… 107
محدودیتهای کمتر……………………………………………………………………………………………. 108
ارتباط جنبشها با افراد زیر مجموعه……………………………………………………………………….. 109
جدا کردن شهروندان از یکدیگر…………………………………………………………………………….. 110
التزام به ارزشهای مسلط سیاسی…………………………………………………………………………… 111
هنجارهای بدیل…………………………………………………………………………………………………. 112
هنجارهای بدیل توسط جنبشهای اجتماعی……………………………………………………………….. 113
ارزشهای جدید سیاسی و فرهنگی………………………………………………………………………… 114
امکان ارتباطات در همه مکانها………………………………………………………………………………. 115
میزان آشنایی با اینترنت……………………………………………………………………………………….. 116
میزان آشنایی با قابلیتهای فضای سایبر………………………………………………………………….. 117
فصل اول
مقدمه
موضوع جنبشهای اجتماعی به عنوان حد فاصل انقلاب و اصلاحات، یکی از پدیدههای اجتماعی محسوب میشود. این جنبشهای اجتماعی ظرفیت، قابلیت و تأثیر گذاری بالائی در جوامع مختلف برخوردار بوده و به همین دلیل مورد توجه و اقبال حکومتها، دولتها، احزاب و گروههای سیاسی و عامه مردم گرفته است.
در واقع جنبش اجتماعی را میتوان حد فاصل انقلاب و اصلاحات در یک جامعه دانست که در قالبهای مختلف مذهبی، ملی و صنفی راه اندازی شده و استمرار می یابد.
جنبشهای اجتماعی نقش بسیار مهمی در جامعه شناسی سیاسی معاصر ایفا می کنند. گی روشه آن را چنین تعریف می کند: جنبش اجتماعی عبارت است از سازمانی کاملاً شکل گرفته و مشخص است که به منظور دفاع یا گسترش و دستیابی به هدفهای خاصی به گروه بندی و تشکیل اعضاء میپردازد و درصدد بر می آید تا عناصری از جامعه را تغییر دهند یا آنها را حفظ کند.
همچنین آلن تورن آن کنش جمعی را جنبش اجتماعی میخواند که شامل ستیزههایی باشد که پیرامون تواناییهایی نهادینه شده الگوهای فرهنگی رایج است. به عبارت دیگر وی جهتگیری جنبشها را معطوف به الگوی فرهنگی می داند,که بر جامعه سیطره دارند. در نهایت تورن با استفاده از مفهوم کنش و تاریخ مندی,جنبشهای اجتماعی را به عنوان رفتار جمعی سازمان یافته ای میداند که یک کنشگر طبقاتی با دشمن طبقاتی اش برای کنترل تاریخ مندی خود در یک اجتماع ملموس ستیز می کند او البته عرصه منازعه را طبقاتی و میان سرمایه داران و پرولتاریا می داند ولی تفسیر صرفا” اقتصادی این ستیز را رد می کند. او معتقد است این ستیز برای توزیع ویا کنترل منابع است، اما هدف نهائی این ستیزه تلاش برای تحت کنترل در آوردن تاریخ مندی می باشد از اینرو ستیز برای توزیع و کنترل منابع هم بعنوان ابزاری برای کنترل تاریخ مندی بشمار می آید.
بطور کلی از نظر تورن وجود جنبشهای اجتماعی یک امر عارضی برای جوامع نیست بطوری که یک نظام سیاسی نمیتواند جنبشهای اجتماعی را بعنوان عرضه خشونت آمیز مطالباتی که عملا امکان پاسخگویی ندارد در نظر بگیرد و اگر چنین نگرشی به جنبشها بوجود آید, آنگاه نظام سیاسی از نمایندگی مردم باز می ماند و اطمینان رای دهندگان به خود را از دست میدهد. از طرف دیگر جنبشهای اجتماعی نباید کنش جمعی خود را به جبهه گیری محلی – طبقه ای تقلیل دهند و به رغم سازمان دادن به خود و گسترش ستیزهها باید تمایل فرا طبقه ای داشته باشند. (حاجلی، 1386: 85-82).
می توان افزایش شدید مشارکت توده ای در فعالیت سیاسی را در رخ دادن چنین جنبش هایی مهم دانست و انگیزه چنین مشارکتی را نیز مخالفت گسترده با وضعیت موجود برشمرد. و این نوع نارضایتی مردمی ممکن است ناشی از ایجاد شکاف میان انتظارات مردم (در مورد سبک زندگی که احساس می کنند باید به آن نائل شوند) و توانائی آنها در تأمین این انتظارات باشد. دانشمندان علوم اجتماعی این پدیده را محرومیت نسبی میخوانند، که این دانشمندان کوشیدهاند شرایط خاصی را که به شکل گیری نارضایتی توده ای و روی دادن خیزش های طغیان گرایانه منجر می شود را شناسائی کنند. (فرونزو، 1381: 4).
موریس دوورژه جامعه شناس فرانسوی در کتاب جامعه شناسی سیاسی در این باره مینویسد: تمایز میان مبارزه در رژیم و مبارزه با رژیم به مفهوم حقانیت بستگی دارد, اگر کلیه شهروندان رژیمی را حقانی بشمارند و اگر این رژیم موضوع یک توافق عمومی واقع شده باشد پیکار در چهارچوب اصول و ساختار رژیم باقی می ماند ولی اگر این توافق از بین برود و تنها برخی از طبقات و برخی از گروهها و احزاب رژیم موجود را حقانی بشناسند وطبقات,گروهها و احزاب دیگر به حقانیت دیگری پایبند باشند پیکار با رژیم به جریان میافتد. حاکمیت هر یک از این دو حالت مبارزه انتخانی نیست و ناشی از اوضاع است. (امینی، 1382: 1).
گیدنز جنبشهای اجتماعی را کوششی برای پیشبرد منافع مشترک یا تامین هدفی مشترک , از طریق عمل جمعی خارج از حوزه نهادهای رسمی تعریف می کند. (گیدنز، 1383: 679)
از دید [دوناتلا دلاپورتا] جنبش های سیاسی را شبکه های غیر رسمی مبتنی بر اعتقادات مشترک و همبستگی که از طریق استفاده مداوم از اشکال گوناگون اعتراض حول موضوعات منازعه آمیز بسیج می شوند، تعریف میکنند. (دوناتلا دلاپورتا، 1383: 5).
اگر تعریف مذکور را مورد کالبد شناسی قرار دهیم مولفههای اساسی تعاریف این است که :
*جنبشهای اجتماعی شبکههای غیر رسمی و غیر دولتی هستند که میتوانند قالب نهادی به خود بگیرد. چرا قالب نهادی، چون نهادها از استمرار برخوردار هستند و فعالیتهای غیر نهادی از دوام و استمرار برخوردار نیستند. از این روی بر مبنای تعریف مذکور، جنبشهای غیر نهادی از اهمیت و تاثیر گذاری کمتری برخوردار هستند..
*جنبشهای اجتماعی مبتنی بر اعتقادات مشترک یعنی باورهای مشترکی است که افرادی را در شبکه غیر رسمی همبسته ساخته است. یعنی بر مبنای مولفه مذکور، مجموعهای از باورها و انگارها است که افرادی را در کنار همدیگر قرار داده و همبسته ساخته است. یعنی بدون باورهای مشترک امکان حرکت اجتماعی وجود ندارد.
*در جنبشهای اجتماعی صحبت از استفاده مداوم و مستمر از اشکال اعتراض در مورد موضوعات مورد مجادله و یا موضوعا ت مورد اعتراض است. به عبارتی دیگر، در جوامعی که افرادی به موضوعاتی اعتراضی نداشته باشند امکان تحقق و صحبت از جنبشهای اجتماعی وجود ندارد. به عبارتی دیگر در جنبشهای اجتماعی بحث از اعتراض سیاسی است. صحبت از نهادهای غیر رسمی خارج از قدرت است در نظر متفاوتی را مورد موضوعات جاری اجتماعی و سیاسی رسمی ارائه مینمایند. با توجه به مشخصات مذکور نهادهای مدنی و احزاب را میتوان نهادهای دائمی و غیر رسمی دانست که کارگزار جنبشهای اجتماعی هستند. یعنی جنبشهای اجتماعی تودهای در قالب تعاریف موجود قرار نمیگیرد.
جنبشهای اجتماعی در یک دوره بحرانی در جامعه مثل بیسامانیهای اجتماعی، ناامنی، بیهنجاری، سرخوردگیهای اجتماعی، نارضایتیهای وسیع به دلایل گوناگون از خودبیگانگی پدید میآید و سر برمیآورند و هر گاه که این عوامل با بی عدالتی اجتماعی توام گردد,انگیزه های پیوستن به جنبش اجتماعی شدت بیشتری می یابد. (خادمی، 1383: 1).
در این میان است که بخش عظیمی از مردم جامعه به شدت ناراضی می شوند که این امر به اعتراضات و شورش هایی با مشارکت توده ای و علیه اقتدار دولتی منجر می شود. در جوامع کشاورزی که از نظر فناوری عقب ماندهاند رخ دادن چنین شورشها و جنبش هایی اهمیت اساسی دارد. (فرونزو1381: 1).
جنبشهای اجتماعی از آنجا که ریشه در مطالبات مردم (اعم از یک یا چند قشر و یا اقشار مختلف) دارد، میتواند طیف وسیعی از مردم را به خود جذب و جلب نماید، و به همین دلیل از ظرفیت و قابلیت بالا و فراوانی برخوردار است، همین کار ویژه و قابلیت مهم باعث شده است دولتها در جوامع مختلف تلاش نمایند با نفوذ در جنبش های اجتماعی، آنها را در راستای اهداف خود سازماندهی و مدیریت هدایت کنند. (نشریه رسالت، 1383: 1).
جنبش های اجتماعی مختلف به عنوان منابع قدرت جهانی در پیشبرد اهداف خود، به طریق گوناگون بر سیاستگذاریها در سطح جهانی اثر می گذارند. از آنجا که جنبشهای اجتماعی جدید، همانقدر که به سیاست در سطح دولت – ملت توجه دارند، به مقاومت و دگرگونی در سطح زندگی روزمره و روابط میان افراد و روابط اجتماعی نیز توجه دارند بنابراین آنها در موقعیت مناسبی برای شرکت در سیاست فراملی مرتبط با جهانی شدن قرار دارند، مثلاً سازمان زیست محیطی « دوستان من» تجسم بخش ارتباط میان سطوح جهانی و محلی است، یا جنبش زنان، سراسر جهان را به هم پیوند داده است. در حالی که گروههای محلی زنان نیز در زندگی روزمره شان با همان موضوعات درگیرند. میزان نابرابری و فقر در میان مردم یک جامعه، میزان شکاف در جمعیت در امتداد خطوط قومی، تصور وجود فساد در میان مقامات حکومتی، سطح تسلیحات و میزان وفاداری نیروهای نظامی حکومت، سنت های فرهنگی مؤید خشونت یا عدم توسل به خشونت به عنوان ابزار اعتراض علیه بی عدالتی اجتماعی متصور اندازه فیزیکی یک کشور و سرشت سرزمینی آن و درجه نزدیکی و سطح مداخله کشورهای دیگر است که شکل گیری و موفقیت یک جنبش را مورد حمایت قرار میدهد.
مدعای این پایان نامه این است به دلیل ویژگیهای ساختاری و ساخت کراسی در بیشتر نظامهای سیاسی جهان سوم، جنبشهای سیاسی و اجتماعی با انسداد مواجه شده اند. یعنی جنبشهای اجتماعی به دلیل ماهیتا مردم سالار آنها مورد اقبال نیستند و مجال برای فعالیت نهادی و تودهای جنبشهای سیاسی بسیار کم است. به عبارتی دیگر، درساختار کراسی در دولتهای توسعه نیافته، جنبشهای اجتماعی با ساختارهای محدود کنندهای زیادی مواجه شدهاند که این موضوع باعث ناکارآمدی جدی جنبشهای مذکور برای حصول به اهداف جنبشها و پیشبرد آرای خود شده است.
نگارنده مدعی است که جنبشهای اجتماعی به مفهوم فعالیت جمعی و نهادی خارج از قدرت در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته دچار انسداد شده است. این به معنی نبود جنبشهای اجتماعی در این کشورها نیست بلکه صحبت از اثر بخشی آنها است. یعنی در ساختار کراسی بیشتر این کشورها، جنبشهای اجتماعی مجال کمتری را برای عمل و اثر بخشی دارند و این موضوع به شدت با کراسی این دولتها پیوند خورده است.
نکتهی مهم این است که در بیشتر کشورها، جنبشهای اجتماعی به معنی تغییر رژیم تلقی شده است در حالی که این تلقی، برداشت درستی از جنبشهای اجتماعی نیست. جنبشهای سیاسی حتما منجر به تغییر رژیمهای سیاسی نیست. تلقی موجود باعث شده است که در بیشتر کشورهای جهان سومی، جنبشهای اجتماعی محدود شده و یا امکان فعالیت نهادی از آنها گرفته شده و این موضوع را میتوان در ناکارآمدی احزاب و نهادهای اجتماع محور مشاهده نمود.
در این تحقیق ابتدا به شرایطی اشاره میشود که میتواند فعالیت جنبش اجتماعی را (امکان بسیج نیروها امکان برقراری منظم ارتباط، امکان دادن آگاهی مشترک، امکان تسهیل بسیج و به حرکت درآمدن نیروها) را تسریع نماید.
نویسنده مقاله معتقد است ورود تکنولوژی و ماشین در حیات انسانها بی تاثیر نبوده و منجر به تحولات سیاسی گستردهای شده است که مورد توجه علمای سیاسی و اجتماعی بوده است. از این منظر، ورود اینترنت و فضای مجاز نیز توجه زیادی را جلب نموده است. در این قسمت با اشاره کوتاهی به مسائل فن آورانه ایجاد شده به دیدگاههای موجود در ارتباط با فرصتهای ایجاد شده میپردازیم.
از دید بسیاری از متخصصان، در نتیجهی ابداعات و اختراعات فن آورانه نوین و به عنوان اولین فرصت امکان پردازش و ذخیره سازی مقدار زیادی از اطلاعات و توزیع سریع اطلاعات از طریق شبکههای اطلاعاتی فراهم شده است. تکنولوژی جدید به انسانها کمک نمود که هزینه انتقال اطلاعات را به شدت کاهش دهند. برای مثال، هزینه انتقال یک تریلیون بیت اطلاعات از بوستون به لوس آنجلس در سال 1970، 15000 دلار بود که این هزینه در حال حاضر به واسطه تکنولوژیهای جدید به 12 سنت کاهش یافته است. هزینه 3 دقیقه مکالمه تلفنی از نیویورک به لندن در سال 1930، 300 دلار بود که این مبلغ امروز به 20 سنت رسیده است. ارسال الکترونیک یک سند 40 صفحهای از شیلی به کنیا 10 سنت و هزینه فاکس آن 10 دلار و هزینه ارسال از طریق پست 50 دلار است. (Human development report, 2001, p43)
از دید برنامه توسعه سازمان ملل، تغییرات تکنولوژیک باعث تغییرات تاریخی نیز شده است. از دید برنامه سازمان ملل قبلا با توجه به هزینه بالای دسترسی به اطلاعات و ارتباطات و حمل,نقل، سازمانها و تجارت به صورت عمودی با هم مرتبط میشدند. در شرایط عصر شبکه ای، هزینه اطلاعات و ارتباطات تقریبا به صفر رسیده و ارتباطات شکل افقی پیدا نموده است. عصر جدید در بسیاری از زمینهها به شبکههای جهانی قدرت داده است. برای مثال تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی چون اینترنت باعث گسترش همکاریهای بین کشوری و فردی شده است. از سال 1995 تا 1997 دانشمندان آمریکایی مقالات مشترکی را با دانشمندانی از 173 کشور تهیه نموده اند.
Human development report, 2001, P. 44))
برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.
:: بازدید از این مطلب : 65
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0