دانشگاه شیراز
دانشکده ی اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی
پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته‌‌ی جامعه شناسی
بررسی رابطه شکاف دیجیتالی و توانمندی زنان – مطالعه موردی زنان شهر شیراز
استاد راهنما:
دکتر خواجه نوری
مهر ماه 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
1-1-مقدمه. 2
1-2-بیان مسئله. 5
1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق.. 9
1-4-اهداف تحقیق.. 13
1-4-1-هدف اصلی.. 13
1-4-2- اهداف فرعی.. 13
1-4-3- تعاریف شکاف دیجیتالی، توانمندی زنان و فناوری اطلاعات و ارتباطات… 14
فصل دوم: ادبیات تحقیق
2-1-مقدمه. 18
2-2-تحقیقات داخلی.. 18
عنوان صفحه
2-3-تحقیقات خارجی.. 23
فصل سوم: مبانی نظری پژوهش
3-1-مقدمه. 32
3-2-نظریات مربوط به شکاف دیجیتالی.. 32
3-2-1-نظریه‌ی جبرگرایی تکنولوژیک…. 32
3-2-2-نظریه‌ی اشاعه. 35
3-2-3-نظریه‌ی شکاف آگاهی.. 38
3-2-5-ابعاد شکاف دیجیتالی برتو. 42
3-3-نظریات مربوط به توانمندسازی زنان.. 43
3-3-1-نظریه توانمندسازی.. 43
3-3-2-نظریه فمینیسم لیبرال.. 44
3-3-3-نظریه توانمندی لانگه. 46
3-3-4-نظریه سایبر فمینیسم.. 48
3-4-چارچوب نظری.. 50
فصل چهارم: روش شناسی تحقیق
4-2- روش تحقیق.. 58
4-3- تکنیک جمع آوری اطلاعات… 58
4-4- ابزار جمع آوری اطلاعات… 59
عنوان صفحه
4-5- جامعه آماری و حجم نمونه. 60
4-6- تعریف متغیرها 61
4-6-1- تعاریف عملیاتی و نظری متغیرها 61
4-6-1-1- تعریف نظری و عملی متغیرهای مستقل.. 61
4-6-1-2- تعریف عملی و نظری متغیر وابسته. 63
4-7- روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری.. 64
4-3- آلفای کرونباخ مقیاس ها 65
4-7-فنون تحلیل داده ها 65
فصل پنجم: یافته‌های تحقیق
5-2- آمار توصیفی.. 68
5-2-1- وضعیت سنی پاسخگویان.. 68
5-2-2- وضعیت تأهل پاسخگویان.. 69
5-2-3- وضعیت درآمد پاسخگو. 69
5-2-4- وضعیت درآمد خانواده 70
5-2-5- وضعیت طبقه اجتماعی پاسخگو. 70
5-2-6-وضعیت تحصیلی پاسخگو. 71
5-2-7-وضعیت تحصیلی همسر پاسخگو. 71
5-2-8-وضعیت سرپرست خانوار 72
5-2-9-وضعیت شغلی پاسخگو. 73
عنوان صفحه
5-2-10-وضعیت نوع شغل پاسخگو. 73
5-2-11- توزیع فراوانی شکاف دسترسی به گویه فناوری.. 74
5-2-12-بررسی پاسخ‌های داده شده به متغیرهای گویهی شکاف سواد اطلاعاتی.. 75
5-2-12-1-آشنایی با اینترنت در فضای مجازی.. 75
5-2-12-2- استفاده از اینترنت در طول یک ماه 76
5-2-13- بررسی فراوانی گویه شکاف دسترسی به اطلاعات… 78
5-2-14-بررسی فراوانی گویه مشارکت در تصمیم گیری.. 79
5-2-15- بررسی فراوانی گویه دسترسی و کنترل بر منابع دیگر. 80
5-2-15-1-کنترل بر درآمد خود و همسر. 80
5-2-15-2-ارتباط با گروههای اجتماعی.. 81
5-2-15-3- بدست آوردن اطلاعات مورد نیاز از منابع اجتماعی.. 82
5-2-16-بررسی فراوانی گویه تحرک… 83
5-2-17-بررسی فراوانی گویه امنیت… 84
5-2-18-بررسی فراوانی گویه آگاهی جنسیتی.. 85
5-2-18-1-موافقت با برابری دختران و پسران.. 85
5-2-18-2- موافقت مردان با اشتغال، مشارکت، تحصیلات و حقوق زنان و وظایف مردان نسبت به همسر 86
5-3-آمار استنباطی.. 88
5-3-1-آزمون فرضیه شماره یک: بین تأهل و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 88
5-3-2-فرضیه شماره دو: بین درآمد پاسخگو و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 88
عنوان صفحه
5-3-3-فرضیه شماره سه: بین میزان درآمد خانواده و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 89
5-3-4-فرضیه شماره چهار: بین طبقه اجتماعی و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 89
5-3-5-فرضیه شماره پنج: بین تحصیلات پاسخگو و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 90
5-3-6-فرضیه شماره شش: بین تحصیلات همسر و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 91
5-3-7-فرضیه شماره هفت: بین اینکه چه کسی سرپرست خانوار باشد و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 91
5-3-8-فرضیه شماره هشت: بین وضعیت شغلی پاسخگو و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 92
5-3-9- فرضیه شماره نه: بین نوع شغل پاسخگو و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 93
5-3-10-فرضیه شماره ده: بین سن و توانمندی زنان رابطه ی وجود دارد. 93
5-3-11-فرضیه شماره یازده: بین شکاف فناوری و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 94
5-3-12- فرضیه شماره دوازده: بین شکاف سواد اطلاعاتی و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 95
5-3-13-فرضیه شماره سیزده: بین شکاف دسترسی به اطلاعات و توانمندی زنان رابطه وجود دارد. 95
5-3-14- بررسی سازگاری درونی محورهای توانمندی زنان.. 96
5-3-15- بررسی آزمون رگرسیون خطی چند متغیره برای تبیین متغیر توانمندی زنان.. 98
فصل ششم: بحث و نتیجه گیری
6-1-مقدمه. 101
عنوان صفحه
6-2-بحث و نتیجه گیری.. 102
6-3-محدودیت‌های پژوهش…. 106
منابع فارسی.. 108
منابع لاتین.. 114
پیوست 1- پرسشنامه ی استفاده شده در تحقیق… 118
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره 5-1- توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب گروه سنی.. 68
جدول شماره 5-2- توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل.. 69
جدول شماره 5-3- توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب وضعیت درآمد پاسخگو. 69
جدول شماره 5-4-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب وضعیت درآمد خانواده (والدین یا همسر) 70
جدول شماره5-5-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی.. 71
جدول شماره 5-6-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات پاسخگو. 71
جدول شماره5-7-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر. 72
جدول شماره5-8-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب اینکه چه کسی سرپرست خانوار است 72
جدول شماره 5-9 – توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب وضعیت شغلی.. 73
جدول شماره 5-10-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب نوع شغل.. 74
جدول شماره 5-11-توزیع فراوانی ، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب گویهی شکاف دسترسی به فناوری 74
جدول شماره5-12- توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر آشنایی با اینترنت در فضای مجازی.. 76
جدول شماره 5-13-توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب متغیر متوسط استفاده از اینترنت در طول یک ماه 77
جدول شماره 5-14- توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب گویهی شکاف دسترسی به اطلاعات… 78
جدول شماره 5-15- توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب گویه ی مشارکت در تصمیم گیری.. 80
جدول شماره 5-16- توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر کنترل بر درآمد خود و همسر. 81
جدول شماره 5-17-توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر ارتباط با گروه های اجتماعی 82
جدول شماره5-18-توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر بدست آوردن اطلاعات مورد نیاز از منابع اجتماعی.. 83
جدول شماره5-19- توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب گویه ی تحرک 84
جدول شماره 5-20-توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب گویه ی امنیت 85
جدول شماره5-21-توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر میزان موافقت با برابری دختران و پسران.. 86
جدول شماره 5-22-توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار پاسخگویان بر حسب متغیر میزان موافقت مردان با اشتغال، مشارکت، تحصیلات و حقوق زنان و وظایف مردان نسبت به همسر. 87
جدول شماره 5-23- آزمون تفاوت توانمندی زنان بر حسب وضعیت تأهل پاسخگویان.. 88
جدول شماره5-24-آزمون تفاوت توانمندی زنان بر حسب درآمد پاسخگویان.. 89
جدول شماره5-25- آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب میزان درآمد خانواده (والدین یا همسر) 89
جدول شماره 5-26- آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب طبقه اجتماعی.. 90
جدول شماره5-27-آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب میزان تحصیلات پاسخگو. 90
جدول شماره5-28- آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب میزان تحصیلات همسر. 91
جدول شماره5-29- آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب اینکه چه کسی سرپرست خانوار باشد سرپرست خانوار 92
جدول شماره5-30- آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب وضعیت شغلی پاسخگو. 92
جدول شماره 5-31-آزمون تفاوت در توانمندی زنان بر حسب نوع شغل پاسخگو. 93
جدول شماره 5-32-نتایج همبستگی پیرسون بین متغیر سن و توانمندی زنان.. 94
جدول شماره 5-33-نتایج همبستگی پیرسون بین متغیر شکاف فناوری و توانمندی زنان.. 94
جدول شماره 5-34-نتایج همبستگی پیرسون بین متغیر شکاف سواد اطلاعاتی و توانمندی زنان 95
جدول شماره 5-35-نتایج همبستگی پیرسون بین متغیر شکاف دسترسی به اطلاعات و توانمندی زنان 96
جدول شماره 5-36-سازگاری درونی محورهای توانمندی زنان.. 98
جدول شماره 5-37-آزمون رگرسیون خطی چند متغیره برای تبیین متغیر توانمندی زنان.. 99
فهرست شکل ها
صفحه
شکل شماره 3-1-پذیرندگان نوآوری…………………………………………………………………………………………. 37
شکل شماره 3-2-فرضیه شکاف آگاهی…………………………………………………………………………………….. 40
شکل شماره 3-3-معیارهای تواناسازی لانگه…………………………………………………………………………….. 48
شکل شماره 3-4-مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………… 53
شکل شماره 3-5-مدل تجربی پژوهش……………………………………………………………………………………… 54
فصل اول
کلیات
1-1-مقدمه
امروزه هم زمان با عصر اطلاعات، دانش و به طبع آن فناوری اطلاعات[1] به عنوان مهم‌ترین عامل توسعه شناخته شده و سطح توسعه‌ی کشورها و جوامع با توجه به سطح دسترسی به این فناوری و میزان استفاده و بهره مندی از آن مشخص می شود. امروزه تأکید بر اهمیت فناوری اطلاعات بر توسعه ی آن تا آنجا پیش رفته که گفته می شود فناوری اطلاعات و توانایی در استفاده از آن و سازگاری با آن از عوامل مهم در ایجاد ثروت، قدرت و دانش است و یکی از معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی محسوب می شود (نوری، 1385: 26). فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر ترکیبی از علم و تکنولوژی است. ظهور فناوری دیجیتال یکی از بارزترین پیشرفت های فناوری در نیم قرن اخیر به شمار می آید که نقش پیشرویی در رشد و توسعه‌ی اقتصادی در کشورهای صنعتی شده و آن هایی که به تازگی صنعتی شده اند ایفا کرده ( گریس و کیانگ[2]، 2004؛ داتون[3]،1999) و در زندگی کنونی بشر نقش بسزایی داشته است.
در این جا این سؤال قابل طرح است که آیا همگی افراد جامعه به میزان برابری به این فناوری‌ها دسترسی دارند؟ پاسخ منفی است. فاصله در دسترسی به فناوری‌های نوین (تلفن، کامپیوتر، دسترسی به اینترنت) و خدمات مرتبط با آن (متیک[4]، 2006: 29) موجب عقب ماندن عده ای و تفاوت میان افراد در سطوح مختلف زندگی اعم از اقتصادی- سیاسی و اجتماعی می‌گردد که از آن به عنوان شکاف دیجیتالی یاد می‌شود. با شکل گیری مبحث جامعه اطلاعاتی و رشد سریع تکنولوژی‌ها به ویژه تکنولوژی‌های جدید اطلاعات و ارتباطات در سراسر جهان بخصوص در کشورهای توسعه یافته و مطرح شدن بحث شکاف دیجیتال، توجه به راهبردهایی جهت دستیابی تمام افراد بشر به این فناوری‌ها لازم به نظر می‌رسد. همانطور که ذکر شد شکاف دیجیتالی نوعی نابرابری برخاسته از تحولات در عرصه‌ی اطلاعات و فناوری ارتباطات است. پدیده‌ایست که قبل از توسعه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود نداشت و از زمان انقلاب دیجیتال پدید آمد (عطاران، 5:1389). این نابرابری در چند سطح قابل بررسی است: می توان آن را در سطح جهان، میان کشورها، مناطق گوناگون و یا در درون یک جامعه میان اقشار مختلف بررسی کرد.
در این معنا، در سطح جهان در حالی که برخی از کشورها به طور گسترده در فناوری اطلاعات و ارتباطات سرمایه گذاری کرده اند، کشورهای دیگر هنوز از تکنولوژی‌ها عقب مانده اند، در سطح فردی کسانی که به لحاظ تکنولوژیکی، جامعه شناختی یا اقتصادی وضع نامناسبی دارند از دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات چشم پوشی می‌کنند و بین خود و دیگرانی که فناوری اطلاعات و ارتباطات را انتخاب می‌کنند و آن را بخش جدایی ناپذیر زندگی روزمره خود می‌دانند، شکاف ایجاد می‌کنند. درواقع، تغییرات قابل توجهی در دسترسی به فناوری در سراسر مناطق جغرافیایی وجود دارد (دوان و فردریچ[5]، 2005: 4-3). تجربه‌ی جهانی نشان داده است که در آغاز پیدایش فناوری‌های دیجیتال، شکاف میان گروههای مذکور بسیار زیاد بود، ولی در کشورهای پیشرفته این شکاف دست کم در بعد دسترسی رو به کاهش است (عطاران، 5:1389). بنابراین شکاف دیجیتالی یک پدیده‌ی اجتماعی چند بعدی است که باعث نابرابری در سطح جهانی، ملی، و فردی می‌شود. بر این اساس نبود امکان دسترسی به امکانات دیجیتالی برای تعداد قابل توجه از جمعیت دنیا و عدم استفاده‌ی مناسب از مزایای آن، موجب پیدایش شکاف دیجیتالی در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، یا بین افراد جامعه با تحصیلات، درآمد، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، شغل، و استانداردهای مختلف زندگی و حتی بین زنان و مردان یک جامعه می‌شود (باستانی و میزبان، 1386: 46).
وعده‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک به کاهش فقر می‌باشد که وابسته به قدرتی است که فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دسترسی مردان و زنان مستمند به اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دارد (دانکامب و هیکز[6]، 2005: 5). با این حال برخی معتقدند که این فناوری‌ها می‌توانند به نابرابری های موجود مبتنی بر جنسیت در زمینه‌ی فرصت ها و منابع تداوم بخشیده و اشکال جدیدی از نابرابری میان زنان و مردان را به وجود آورند (احمدنیا، 1384: 605) که از آن به عنوان شکاف دیجیتالی جنسیتی یاد می‌شود. درمتن شکاف دیجیتالی، شکاف جنسیتی به طور فزاینده ای مورد توجه است، به این معنی که اگر دسترسی و استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات پیوند مستقیمی با توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی دارد، پس باید این اطمینان حاصل شود که زنان در کشورهای در حال توسعه اهمیت فناوری‌های مذکور را درک کرده و آن را مورد استفاده قرار می‌دهند (صراف، 1385: 43).
جنبش جهانی زنان یکی از نمونه های جنبش‌های اجتماعی است که اثرات تعیین کننده و دامنه داری هم در جامعه و هم در دیدگاه های نظری جامعه شناختی داشته است، به گونه‌ای که نمود آن را می‌توان در تغییرات گسترده و اساسی دیدگاه‌ها، تعریف مجدد منابع و بازسازی روابط اجتماعی مشاهده کرد (لرستانی، 1382: 24). امیدهایی وجود دارد که جنبش جهانی زنان بتواند تا حد زیادی از پتانسیل و وعده‌های انقلابی ارتباط الکترونیکی، هم‌چنان که تمام دنیا از آن بهره‌مند می‌شوند، سود ببرند. همان طور که گیتلر[7]در سال 1991 خاطر نشان کرده است، در سراسر دنیا زنان امروزه فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را در جهت اهداف جنبش زنان به کار می‌گیرند. ارتباطات الکترونیکی، شبکه سازی زنان و اقدامات جلب حمایت برای ایشان را به روش هایی که قبلاً امکان پذیر نبود، تسهیل می‌کند. از این رو ارتباط الکترونیکی، شبکه سازی زنان و اقدامات جلب حمایت برای ایشان فراهم می‌گردد. گاه عنوان می‌شود که فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات می‌تواند آنچنان که در اعلامیه‌ی پکن و برنامه‌ی اقدام آن همانند سایر اسناد ملل متحد تشخیص داده شده است به عنوان ابزاری برای بهبود و شرایط برابری جنسیتی و افزایش توانمندی‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان به خدمت گرفته شود (احمدنیا، 1384: 604-605). در این جاست که مفهوم توانمندی زنان[8] مطرح می‌شود.
برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.
:: بازدید از این مطلب : 66
|
امتیاز مطلب : 2
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
