برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

مقدمه

از عصر روشنگری و همزمان با رشد جریان عقلگرایی، این ایده که «افول دین حتمی است» در محافل روشنفکری غرب فراگیر شد. این ایده از دو جهت تقویت میشد: یکی، به دلیل جدایی روزافزون نهادهای دینی از نهادهای سیاسی و اقتصادی و دیگری، به دلیل کشفیات و نظریه های جدید عملی و ایدئولوژی های فکری که با ادعاهای کلیسا –بعنوان نهاد متولی دین – در مورد طبیعت و انسان که بصورت نیرویی بیبدیل در کشورهای حامل 1 ناهمخوانی های بسیار داشت. فرآیند فراگیر نوسازی مدرنیته در آمده بود به همراه تبیینها و تفسیرهای غیردینی که از طبیعت، جامعه و هستی انسان توسط نظریه های جدید علمی و ایدئولوژی های فکری ارائه میشد، نفوذ و حضور اجتماعی دین را به چالش میکشید و کارویژههایی را که در گذشته بر عهده دین بود برعهده نهادهای غیردینی مینهاد. کاهش نفوذ دین در حوزه عمومی و عقبنشینی دین از بسیاری از حوزههایی که قبلاً در آن حضور داشت این ایده را تنها در سطح ساختی جامعه محدود نمی شود بلکه روز به روز بر تعداد 2 تقویت کرد که عرفی شدن کسانی که مبتنی بر تفسیر دینی از جهان زندگی میکنند نیز افزوده میشود. بنیانگذاران جامعه شناسی دین- ماکس وبر و امیل دورکیم – پیشبینی میکردند که با رشد علم و عقلانیت و تخصصی شدن امور، روز به روز انحصار دین بر نهادهای جامعه، اخلاق و ذهن عمومی کاسته خواهد شد تا جاییکه این روند به محو دین سنتی منجر خواهد شد. در قرن بیستم، در دهه 50 و 60 میلادی، بسیاری از جامعه شناسان دین با تأیید نظر اسلاف خویش، عرفیشدن ذهنی را نتیجه حتمی عرفی شدن عینی میدانستند و کمرنگ شدن نقش نهادها، سمبل ها و نمادهای دینی در جامعه را پیش بینی میکردند. پیتر برگر از پیشقراولان نظریه عرفی شدن، افول دین در دو سطح را پیش بینی میکرد: سطح 3 ساختی جامعه (عینی) و سطح فردی (ذهنی). بعلاوه، وی به روند عرفی شدن درون دینی نیز قائل بود، یعنی روندی که طی آن محتوای دین روز به روز از مضامین مربوط به ماوراء طبیعت و جهان آخرت تهیتر، و نهادهای دینی هر چه بیشتر با جامعه عرفی شده سازگار خواهند شد. 1 -Modernization 2 – Secularization 3 – Peter Berger مقدمه ٢ خیزش های دینی در قالب جریانات فکری و اجتماعی در نیمه دوم قرن بیستم بویژه دهه های هفتاد و هشتاد میلادی اما، نشان از واقعیتی دیگر داشت. پیش بینی بنیانگذاران جامعه شناسی دین غلط از آب در آمده بود. ظهور دوباره دین و حضور فعال آن در صحنههای اجتماعی و سیاسی در کشورهای در حال توسعه و نیز در کشورهای صنعتی پیشرفته، بسیاری از جامعه شناسان را بر آن داشت تا بر نقش فعال دین در دنیای کنونی صحه گذارند و به تبیین خیزش ها و جنبش های دینی و نسبت آن با سیاست بپردازند. از جمله این نظریه پردازان پیتر برگر است. وی در یک چرخش قابل توجه در بخشی از آراء قبلی خود در باب عرفی شدن و وضعیت دین در دنیای کنونی، اذعان میکند: «نمیتوان گفت ما در جهانی سکولار زندگی میکنیم. بجز چند مورد استثناء، جهانی که ما در آن زندگی میکنیم همانند گذشته آکنده از احساسات دینی است و در برخی مناطق این احساسات بسی بیشتر از گذشته است» (برگر، 18 :1380). وی تصریح میکند اولاً، دین در دنیای کنونی با پیوند دوباره با سیاست و اجتماع تأثیری مهم و غیر قابل انکاری بر فرآیند توسعه در بسیاری از جوامع، سیاست جهانی و مباحث اساسی دنیای کنونی -حقوق بشر، عدالت، جنگ و صلح- خواهد داشت. ثانیاً، عرفی شدنِ عینی لزوماً با عرفیشدنِ ذهنی ارتباط ندارد؛ چه در یک جامعه در سطحِ ساختی سکولار، دین در سطح فرهنگی و آگاهی فردی جایگاه و منزلت بلند مرتبهای داشته باشد و یا بعکس(همان، ص19). برگر با اشاره به ظهور نظریه های جدید علمی بویژه در حوزه های علوم طبیعی (فیزیک، کیهان شناسی و …)، چالشهایی که در قالب نظریات ضد مدرن ظهور یافته، و نیز نیاز مبرم دنیای جدید به اخلاق و در نتیجه فراهم شدن شرایط لازم برای زیست ادیان در دنیای کنونی، معتقد است که مدرنیته لزوماً به افول دین نمیانجامد (برگر، 1980)؛ تجربیات کشورهای در حال توسعه نشان میدهد که فرآیند نوسازی در آنها بعنوان فرآیندی تکخطی و بیبدیل به چالش کشیده شده بطوریکه در بسیاری از این 4 کشورها نیروهای نوسازی ستیز که توانی به اندازه نیروهای حامی نوسازی دارند، ظهور یافته اند و سرنوشت این کشورها درگرو نحوه تعامل این نیروها است. در کشورهای صنعتی نیز فرآیند نوسازی را بوجود آورده است که در قالب جنبشها و سبکهای جدید زندگی ظهور یافتهاند. 5 نیروهای نوسازیزدا 4 – Counter-Modernization 5 – De-modernization مقدمه ٣ اما وضعیت این نیروها در ایران چگونه است؟ پاسخ به این سوال یعنی تبیین وضعیت تعامل نیروهای نوسازی و نوسازی ستیز در سطح کلان و نیز نحوه تعامل آگاهی مدرن (آگاهی حاصل از مهمترین نهادهای مدرن, یعنی بوروکراسی و تولید صنعتی) با آگاهی دینی در جامعه ما، میتواند روشنگر بسیاری از چالشهای موجود در جامعه باشد. این همان چیزی است که این رساله در کانون توجه خود قرار داده است( البته نه در سطح کلان بلکه در سطح میانی جامعه، یعنی در دانشگاه بعنوان یک نهاد میانی در جامعه). و در واقع، این رساله دو هدف را دنبال میکند: نخست بررسی میزان چندگانهشدن زیست جهان دانشجویان و میزان موجهنمایی دینی(مقبولیت تعاریف، مضامین و نمادهای دینی) در این وضعیت و دوم، تأثیر چندگانه شدن آگاهی زندگی روزمره دانشجویان بر باورها و عقاید دینی آنها. چارچوب نظری این رساله مبتنی بر آراء پیتر برگر است. از زمانی که وی به همراه توماس لاکمن کتاب پرخواننده «ساخت اجتماعی واقعیت, 1375» را نوشت, در واقع، بنیان نظریی را برای خود برگزیـد که تقریبا در تمامی آثارش به آن پایبند بوده است. وی این بنیان نظری را در جامعه شناسی پدیداری قـرار داده بود تا توجه جامعه شناسی شناخت را از “ایدئولوژ ی” به “شناسایی زندگی روزمـره” جلـب کنـد. بنابراین در فصل اول از بخش نظری به معرفی و تبیین این بنیان نظری خواهیم پرداخـت. در فـصل دومِ این بخش رویکردهای گوناگون جامعه شناختی به دین معرفی خواهند شد بویژه، رویکرد پدیدارشناسـیی ” در مورد دین پرورانده، معرفی خواهد شد. و در فـصل سـوم بـه آراء 6 که برگر در کتاب “سایبان مقدس جامعهشناسان کلاسیک در باب عرفی شدن خواهیم پرداخت. در ایـن فـصل بـویژه آراء دوره اول و دوم برگر در مورد عرفی شدن شرح داده خواهد شد. و سرانجام، در فصل چهارم این بخش به منظـور فـراهم آوردن مقدمهای برای ورود به بخش تجربیِ رساله، خلاصهای از چارچوب نظری تحقیق خواهد آمد. بخش دوم این رساله پژوهشی تجربی است در دانشگاه امیرکبیـر بـه منظـور بررسـی نـوع تعامـل آگاهی مدرن و آگاهی دینی در آن. در فصل اول از این بخش (فصل ششم) به تبیین هـدف ایـن بخـش , تدوین سوالات و فرضیه های تحقیق, تعریف عملیاتی متغیرها, روش تحقیق و تعیین حجم پرداخته شـده است. فصل هفتم توصیفی است از نتایج حاصل از پیمایشِ صـورت گرفتـه در دانـشگاه امیرکبیـر. فـصل 6 -Berger, Peter L. (1967). Sacred Canopy; Elements of a Sociological Theory of Religion, Anchor Books/ Doubleday. مقدمه ۴ هشتم به آزمون فرضیهها اختصاص یافته است و فصل نهم به جمعبندی و نتیجهگیری. در بخش ضـمائم کانون های فرهنگی و هنری و تشکلهای دانشجویی دانشگاه امیرکبیر معرفی شـده انـد و لیـست برنامـه هـا وفعالیت های آنها ارائه شده است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.