دانشگاه شیراز 

دانشکده­ ی علوم تربیتی و روانشناسی

پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد در رشته ­ی تربیت بدنی و علوم ورزش- رفتار حرکتی

  مقایسه سبک­ های مقابله با استرس در ورزشکاران مرد و زن در دو سبک  برخوردی و غیر برخوردی ووشو

استاد راهنما:

دکتر مجید چهارده­چریک

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مقایسه سبک­های مقابله با استرس در ورزشکاران مرد و زن سبک­های برخوردی و غیر برخوردی ووشو بود. آزمودنی­های این پژوهش شامل 200 ووشوکار با سابقه فعالیت حداقل 2 سال از شهرستان شیراز بودند که با توجه به جنسیت و فعالیت در چهار گروه به شرح زیر قرار گرفتند، سبک ساندا 50 نفر مرد 50 نفر زن، سبک تالو 50 نفر مرد 50 نفر زن. ابزار تحقیق، شامل پرسشنامه 40 سوالی سبک­های مقابله با استرس­های ورزشی انشل و ویلیامز (2000) بود که روایی (91/0) و پایایی (87/0) آن در ایران مورد تایید قرار گرفته است. این پرسشنامه، دو سبک رویکردی و اجتنابی را در 7 رویداد استرس­زای ورزشی با یک سیستم پنج ارزشی لیکرت می‌‌سنجد. کلیه سوالات تحقیق با استفاده از آزمون t مستقل در سطح معناداری 05/0P≤ تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که ورزشکاران فارغ از این­که چه جنسیتی دارند برای مقابله با استرس از سبک رویکردی بیشتر از سبک اجتنابی استفاده می­کنند. مقایسه ورزشکاران مرد سبک­های تالو و ساندا و نیز مقایسه ورزشکاران زن سبک­های تالو و ساندا تفاوت معناداری را در روش­های مقابله آنان نشان نداد. اما مقایسه ورزشکاران مرد و زن سبک تالو و همچنین مقایسه آنان در سبک ساندا تفاوت معناداری بین روش­های مقابله­ای نشان داد، که به نفع شیوه رویکردی بود (به ترتیب003/0=P و 004/0= P). در نتیجه می­توان گفت برخوردی و غیربرخوردی بودن، در تعیین نوع سبک مقابله تأثیرگذار نیست. اما جنسیت عاملی مؤثر در انتخاب نوع سبک مقابله با استرس است.

 کلید واژه­ها: روش­های مقابله با استرس، ووشو، تالو، ساندا، سبک رویکردی، سبک اجتنابی

فهرست

عنوان                              صفحه

فصل اول: پیشگفتار 2

1-1-مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله. 6

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 9

1-4-اهداف تحقیق.. 11

1-4-1- اهدف کلی.. 12

1-4-2-اهداف اختصاصی.. 12

1-5-سوالات تحقیق.. 12

1-6-تعریف مفهومی متغیرها 12

1-6-1- استرس… 13

1-6-2- سبک­های مقابله. 13

1-6-3-  ووشو. 14

1-7-تعریف عملیاتی متغیرها 14

1-7-1- سبک مقابله. 14

1-7-2- سبک برخوردی.. 14

1-7-3- سبک غیر برخوردی.. 15

فصل دوم: مفاهیم بنیادی و پیشینه تحقیق.. 17

2-1- مقدمه. 17

2-2- مفاهیم بنیادی.. 17

2-2-1- استرس… 17

2-2-2- تأثیرهای استرس… 19

2-2-3-کارکردهای فیزیولوژیک استرس… 21

2-2-4-چرخه استرس… 26

2-2-5- عوامل موثر در بروز استرس… 26

2-2-6- منابع استرس… 28

2-2-6-1- استرس­های ناشی از شغل   29

2-2-6-2- استرس­های ناشی از مسائل اجتماعی   30

2-2-6-3- استرس­های ناشی از شرایط خانوادگی   31

2-2-6-4- مهاجرت   31

2-2-6-5- استرس ناشی از شرکت در فعالیت­های ورزشی   32

2-2-7-علائم استرس… 33

2-2-7-1-علائم جسمانی   33

2-2-7-2-علائم روانی و رفتاری   34

2-2-8- سیر تاریخی استرس… 35

2-2-9-نظریه­ها و الگوهای استرس… 37

2-2-9-1- نظریه­ی روان­تحلیل­گری   37

2-2-9-2- نظریه­ی ضعف جسمانی   38

2-2-9-3- نظریه­ی تکوین و تعادل خودکار  39

2-2-9-4- نظریه­ی پردازش اطلاعات   39

2-2-10- الگوهای استرس… 40

2-2-10-1- الگوی فرهنگی اجتماعی   40

2-2-10-2- الگوی روان­تنی   41

2-2-10-3- الگوی واکنش حفاظتی   42

2-2-10-4- الگوی پاسخ فیزیولوژیکی   43

2-2-10-5- الگوی بیوشیمی   43

2-2-10-6- الگوی دوهرنوند  45

2-2-10-7- الگوی متغیرهای روان­شناختی و اختلال­های جسمانی   46

2-2-11- سبک­های مقابله با استرس… 48

2-2-12- مفهوم مقابله. 49

2-2-13- عوامل مؤثر بر انتخاب سبک­های مقابله. 50

2-2-13-1- تحول من   50

2-2-13-2-کارآمدی   51

2-2-13-3-خوش­بینی   51

2-2-13-4- احساس یکپارچگی   51

2-2-13-5- شناخت    52

2-2-13-6- مکانیسم­های دفاعی   53

2-2-13-7- توانایی حل مسئله  54

2-2-14- راهبردهای مقابله. 55

2-2-15- راهبردهای سازش­یافته و سازش­نایافته. 61

2-2-15-1- مقابله­ی سازش­یافته  62

2-2-15-2- مقابله­ی سازش نایافته  62

2-2-16- مقابله­ی غیرمؤثر. 63

2-2-17- سبک­های مقابله و نقش آن در بروز بیماری­ها 64

2-2-18- ویژگی­های شخصیت و راهبردهای مقابله. 66

2-2-19- تیپ­های شخصیت و راهبردهای مقابله. 67

2-2-20- نظریه­ی فروپاشی هویت.. 69

2-2-21- نظریه تکامل و سازگاری رفتاری.. 70

2-2-22- ووشو. 71

2-2-22-1- ساندا 71

2-2-22-2- تالو  72

2-3- پژوهش­های پیشین.. 73

2-4- نتیجه­گیری کلی.. 76

فصل سوم: روش تحقیق.. 78

3-1- مقدمه. 78

3-2- روش تحقیق.. 78

3-3- جامعه و نمونه­ی آماری تحقیق.. 79

3-4- متغیرهای تحقیق.. 79

3-5- ابزار جمع­آوری داده‌ها 79

3-5-1-پرسشنامه. 79

3-6-روشه­ای جمع­آوری اطلاعات.. 80

3-7-روش تجزیه و تحلیل آماری.. 82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته­های تحقیق.. 84

4-1- مقدمه. 84

4-2- یافته­های توصیفی.. 84

4-3- بررسی سوال­های پژوهشی.. 85

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری.. 95

5-1- مقدمه. 95

5-2- خلاصه تحقیق.. 95

5-3-  بحث و نتیجه­گیری.. 96

5-4- محدودیت­های پژوهش… 104

5-5- پیشنهادهای حاصل از یافته­های پژوهش: 104

5-5-1- پیشنهادهای کاربردی.. 104

5-5-2- پیشنهادهای پژوهش… 105

فهرست منابع و ماخذ. 106

منابع فارسی.. 106

منابع انگلیسی.. 108

پیوست- 1. 121

1-1-       مقدمه

جدیت و قرار گرفتن در موقعیت­های رقابتی در اکثر ورزش­ها و به­ویژه در دسته ورزش­های انفرادی اضطراب­آور است، این اضطراب می­تواند موجب افزایش برانگیختگی و ایجاد استرس ­شود. ورزشکار ممکن است در موقعیت­هایی که کمتر اضطراب­برانگیز است؛ عملکرد بهتری را تجربه کرده یا در موقعیت­های تحت فشار بدلیل اشتباهات فاحش، دارای تجربیات ناخوشایندی باشد. روان­شناسان ورزش علاقه‌مندند تا بفهمند چه عواملی بر اضطراب، برانگیختگی و استرس مؤثرند و این عوامل بر عملکرد ورزشی چه اثراتی دارند. همچنین نحوه تنظیم برانگیختگی و اضطراب به‌منظور بهبود عملکرد در حیطه مطالعاتی روان­شناسان ورزش قرار دارد. در سطوح بالای ورزش، تفاوت اندکی بین سطوح مهارت شرکت­کنندگان وجود دارد. بدین ترتیب اغلب دست­کاری برانگیختگی، اضطراب و استرس می­تواند برنده را از بازنده جدا ­سازد. فرآیندی که به­وسیله آن شخص تهدیدی را دریافت ­کرده و با یک­سری از تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی، همراه با افزایش در برانگیختگی و تجربه اضطراب به آن پاسخ می­دهد، به­عنوان استرس تعریف می­شود. استپ‌توی[1](1997) استرس را این­گونه تعریف کرده است: هنگامی که الزامات مربوط به فعالیتی فراتر از توانایی­های فردی و اجتماعی افراد است، پاسخ­هایی ارائه می­شوند که به آن استرس می‌گویند. لازاروس[2](1996) معتقد است استرس از تعامل بین نیازهای موقعیتی، ارزیابی، و پاسخ‌های فرد به این نیازها ناشی می­شود (احمدی و همکاران، 1388). در دهه­های اخیر اصطلاح استرس به محرکی اطلاق می­شود که می­تواند تغییراتی را در شناخت، هیجان، رفتار و فیزیولوژی فرد ایجاد کند (دیویدسون و نیل[3]، 1990). با توجه به تعاریف ارائه شده، می­توان گفت استرس رویداد یا وضعیتی است که بر جنبه­های روانی- جسمانی ارگانیسم آثاری زیان­بار برجای می­گذارد. وقتی با خواسته­هایی سروکار داریم که دستیابی به آنها دشوار است، تمایل بیشتری به تجربه استرس ایجاد می­شود (خدایاری‌فرد و همکاران، 1390)

بدیهی است که استرس بخش جدایی ناپذیر ورزش و از جمله مسابقات و رویدادهای ورزشی، خصوصاً در رشته­های انفرادی و برخوردی می­باشد، بنابراین لازم است؛ تمامی افرادی که به­نوعی در ورزش و مسابقات ورزشی درگیر هستند، با عوامل و منابع ایجادکننده استرس آشنا باشند. همچنین بایستی توجه داشت که استرس خودبه­خود باعث ناتوانی جسمانی یا روانی ورزشکار نمی‌شود، بلکه با کاهش مقاومت بدن و افزایش حساسیت ورزشکار نسبت به عوامل تنش­زا، اجرای مهارتی وی افت کرده و در نتیجه به کاهش بازدهی ورزشکار منجر می­شود.

زمانی که فرد احساس اضطراب می­کند، این اضطراب محصولی از ساختار روانشناختی شخصی (خصلت اضطراب، عزت نفس و خود باوری) و مشخصه­های موقعیتی (اهمیت رویداد، توقعات، عدم اطمینان) که فرد در آن قرار دارد، است. علاوه بر این درک استرس تحت تأثیر جنسیت قرار دارد. در بررسی اختلاف زنان و مردان در زمینه سبک­های مقابله^[4] (CS) با استرس، می­توان به این نکته اشاره کرد که درک زنان از استرس بیش از مردان است (مت جارویس، 1966).

در تبیین استرس، عده­ای بر ویژگی­های محرک­های محیطی که موجب به­هم ریختگی و تنش می­شود، تاکید می­کنند (کاکس[5]، 1993). در تعریف فولکمن و موسکووتیز[6](2004) از فرآیند مقابله، تفکرات و رفتارهایی که برای مدیریت تقاضای درونی و بیرونی در موقعیت­های پرتنش بکار می­روند، منابع تنش­زا وقایع و موقعیت­های بیرونی تلقی شده­اند. در حالی­که روانشناسانی نظیر یالوم[7] (1981) منابع ایجاد کننده استرس و اضطراب را به درون فرد نسبت می­دهند. در واقع به قول اپیکتتوس[8] اشیاء و رویدادها نیستند که در فرد ایجاد آشفتگی می­کنند، این نگرش ما نسبت به رویدادها است که سبب آشفتگی می­شود ( دخت رضاخانی و همکاران،1387).

با این توصیف می­توان یکی از پدیده­های محیطی را که به استرس می­انجامد، شرکت در رویدادهای ورزشی به­منظور کسب موفقیت قلمداد نمود. این نوع از شرایط استرس بالایی را در افرادی که در حال رقابت هستند ایجاد می­کند. استرس در رقابت معمولاً موجب ایجاد اضطراب رقابتی در ورزشکاران شده، و آنان را وادار می­کند تا برای مواجهه با اضطراب برنامه­ریزی مضاعفی داشته باشد. هنگامی­که اضطراب بدرستی مدیریت و یا تفسیر نشده باشد، ورزشکار کنترل فعالیت را از دست داده و سطح عملکردش کاهش می­یابد (سجادی و همکاران[9]، 2011). یافته­های تحقیقات انجام شده توسط جیاکوبی و وینبرگ[10] (2000) بیان­گر آن بود که، استراتژی­های مقابله با استرس دارای یک رابطه­ی قوی با عملکرد هستند. علاوه بر این، هانین[11] (2000) بیان می­کند که “احساسات بر روند عملکرد و روند عملکرد مداوم به شدت بر محتوا و شدت احساسات تأثیر گذار است”.

براساس نظر لازاروس و فولکمن[12] (1984)، مقابله اشاره به فرآیند مدیریت تقاضاهای درونی و بیرونی دارد. علاوه بر این، مقابله مشتمل بر تلاش­هایی است که به­منظور اداره و کنترل تقاضاهای محیطی و درونی و تعارضات میان آنها انجام می­گیرد (لازاروس و لونیر[13]، 1987). سبک‌های مقابله با استرس عامل مهمی در تعیین عملکرد فرد در موقعیت­های پُر استرس می‌باشند. فهم این موضوع، بینشی درباره الگوهای مقابله­ای افراد در اختیار ما قرار می­دهد (انشل و سی [14]، 2008 ).

اساس انتخاب هر سبک مقابله با استرس توسط فرد به عوامل اساسی و پایه بستگی دارد. از جمله این عوامل می­توان به جنسیت، نژاد و عوامل مؤثر بر ویژگی­های روانی هر یک از افراد (محیط، آموزش و… ) اشاره کرد. زنان و مردان با توجه به تفاوت­های جنسیتی، تمایلی ویژه به استفاده از سبک مخصوص به خود را دارند (انشل ،کانگ و مسنر[15]،2010). می­توان دریافت سبک انتخاب شده تحت تأثیر عواملی قرار می­گیرد که نسبت به شرایط محیطی نزدیک­تر بوده و از عوامل فردی دورتر می­شود. به بیان دیگر سبک انتخابی پس از انتخاب تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار می­گیرد. علاوه برعوامل ذکر شده، می­توان به عواملی همچون وضعیت اقتصادی- اجتماعی، روان‌شناختی، و ویژگی­های بدنی و سلامتی در رابطه با انتخاب سبک­های مقابله اشاره کرد (انشل، سوتارسو[16]، 2007). لذا با توجه به این مطالب می­توان پی برد که شناسایی سبک مقابله­ای با استرس در ورزش­های مختلف برای کیفیت اجرا و همچنین برای بدست آوردن نتایج بهتر و مداوم‌تر ضروری است. ورزش ووشو از جمله ورزش­های است که ورزشکاران در آن در دو سبک مختلف تمرین کرده و مسابقه می­دهند. این ورزش از دو سبک برخوردی و نمایشی تشکیل می‌شود بدیهی است نیازهای محیطی هر کدام از این سبک­ها می­تواند متفاوت باشد. بنابراین شناسایی سبک­های مقابله با استرس و مقایسه آنها با یکدیگر می­تواند در یک نوع ورزش باعث شناسایی اثرات استرس بر اجرا شده و از نتایج می­توان در روان­شناسی ورزش و نیز در محیط­های عملی استفاده نمود.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.